Reja: Yuksak samarali yupqa qatlam xromatografiyasi

TEMA:Yuksak samarali yupqa qatlam xromatografiyasi
dori vositalari taxlilida qollash.
Reja:
1. Yuksak samarali yupqa qatlam xromatografiyasi
2. Usulning axamyati , dolzarbligi
3. Dori vositalari. taxlilida qollash
Ishning dolzarbligi. Yupqa qavatli xromatografiya (YuQX) usuli dorivor o'simliklar tahil uchun keng qo'llaniladigan usuldir.
YuQX usulining qo'layliklaridan biri yakuniy natija olish uchun uning parametrlarini o'zgartirish osonligida hisoblanadi. Boshqa tomondan esa analiz uslublari standartlashmagan va analizning aniq shart-sharoitlari belgilanmagan. Shunga qaramasdan Yevropa Farmakopiyasida (European Pharmakopoeia) instrumentlashgan YuQXning yangi zamonaviy imkoniyatlari gan Yokning yang ko'paymoqda. U tez sur'atlar bilan rivojlanmoqda.
Ishning maqsadi. Zamonaviy yuqori samarali yupqa qavatli xromatografiya (YuSYuQX) usuli
yordamida dorivor o'simliklarni tahlil qilishda ushbu uslubdan foydalanish.
O'simlik xomashyosi asosidagi preparatlarning zamonaviy (YuSYuQX) va YuQX bilan analiz qilishni taqqoslash.
Ishning ilmiy yangiligi: Tritsiklik xinazolonlar hosilalari orasida ko'plab dori moddalar olingan bo'lib ular bugungi kunda tibbiyotda keng qoʻllaniladi. Shuning uchun ham o'simliklar tarkibidan dorivor moddalarni ajratish hamda ularni YuSYuQX uslubi yordamida tahlil qilish hamda solishtirishdan iboratdir.
Odatda YuQX dorivor o'simliklar va farmsanoat uchun keng qo'llanilganligi sababli bu usul dorilarni identifikatsiya qilishda jahon farmakopiyasida katta ahamiyatga ega.
Odatdagi YuQXda olingan natijalarni aniq hisoblash va taqqoslashda qiyinchiliklarga duch kelinadi. Oddiy YuQXning natijalari biz e'tibor bermagan har xil omillar ta'sirida noaniq chiqadi. Metodologiyani takomillashtirishda qarama-qarshiliklar keltirib chiqaradi, to'g'ri va aniq natijalar olish uchun kamchiliklarga uchraydi. Shunday qilib, YuQXni eskirib borayotgan usul sifatida qarash va uni nisbatan ko'proq ahamiyatga ega boʻlgan yuqori samarali suyuqlik xromatografiyasi (YuSSX) yoki boshqa usul bilan
almashtirish kerak degan fikrga kelishi mumkin. Shularga qaramay bu usulning o'ziga xos xususiyatlari bor, masalan; analizda faqat "suratini olish identifikatsiya qilish imkonini beradi [3], shu bilan birga barqarorlikni tekshirish uchun yoki ishlab chiqarishda maxsulot sifatini aniqlashda o'ziga xos ahamiyatga ega. Analizning tezkorligi va kam sarfliligi bilan ham
ahamiyatlidir. Farmatsevtika va kimyo sanoatining tezkorlik bilan rivojlanishi o'z-o'zidan YuQX usulubining ham takomillashini talab etadi. Mazkur ishda YuQx uslubining nazariy ma'lumotlarini va amaliy natijalarini ochib berishga harakat qilingan.
Yevropa farmakopiyasida YuQX hamma dorivor o'simliklar, ekstraktlar va ba'zi sintetik preparatlarni identifikatsiyasi uchun asosiy usul sifatida
qo'llaniladi. YuQX uncha zamonaviy darajadagi usul bo'lmasa ham farmakopiyadagi istalgan boshqa usubga bog'liqligi va texnikasi kam emas. Keyingi vaqtlarda YuQX usuli va yuqori samarali yupqa qatlamli xromatografiya (YuSYuQX) usuli bilan takomillashib, qo'llanilish sohasi ham kengayib bormoqda. Instrumental YuSYuQX namunaning sepilishi, ko'tarilish jarayoni
va natijalarni qayd qilish bosqichlarining aniqligi bilan oddiy ayd qilish bosqich YuQXdan tubdan farq qiladi. Plastinkalar ko'rsatkichining aniqligi uslubning muhim tajribaviy xususiyati hisoblanadi. YuSYuQXning muhim jixati shundaki, natijalar faqat "surat" shaklida taqqoslanmaydi. Shu bilan birga YuSYuQX miqdoriy usul sifatida ham qaraladi,
uni farm yo'nalishida miqdoriy analiz sifatida qo'llash imkoniyati bor. Asosan miqdoriy aniqlashlar yuqori samarali suyuqlik xromatografiyasi (YUSSX) yordamida bajarilar edi. Texnikalashgan YUSYUQX usuli uni almashtirish imkonini berdi.
1.2. Plastinkalar va ularning xarakteristikalari
70-Yillar oxirida rastalarda yangi YUSYUQX plastinkalar paydo bo'la boshladi. Bu plastinkalar tor, o'rta o'lchamli (5 (m) sorbentli va keng 2-10 (m o'lchamdagi sorbentli sorbentli bo'lishi bilan xarakterlangan. YUSYUQX plastinkalarning qalinligi bir xil taqsimlangan bo'lib, ularning yuzasi oddiy plastinkalarga nisbatan
silliq va samaradorligi yuqori.
Shuni ta'kidlash kerakki, farmatsevtika sohasining qayerida YUQX plastinkalari ishlatilsa, o'sha yerda YUSYUQX plastinkalarini lari ishlatilsa, o'sha yer ishlatish mumkin. Haqiqatan ham olingan natijalar aniq va moddalar yaxshi ajratilgan bo'ladi. Shvetsariyaning Fotokimyo bo'yicha ekspert kometeti farmatsevtika sohasida bir nechta shunga talluqli boʻlgan analizlar ekspertizasini o'tkazdi. 1-Rasmda shirin va achchiq apelsin yog'ining ikki xil plastinkalarda ajratilishi taqqoslangan. YUSYUQX plastinkada YUQX plastinkaga nisbatan ajralish yaxshi bo'lganligi va kam sarfligi ko'rinadi.
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR
1. Алексеев В.Н. Ми³дорий анализ, «¤³итувчи», 1976.
2. Фритц Джс., Шенк Ч. Количественный анализ. – М.,
«Мир», 1978.
3. Дорохова Е.Н., Прохорова Г.В. Задачи и вопросы по
аналитеческой химии. – М., Изд-во МГУ,1984.
4. Лейтинен Г.А. Харрис В.Е. Количественный анализ.
– М., «Химия», 1979.
5. Мусакина А.П., Хранковский А.И., Шайкинд С.П.,
Эфрос С.М. Задачник по количественному анализу. «Химия»,
1972.
6. Золотов Ю.А. Основы аналитической химии. – М.,
«Высшая школа», 2000