Reja: zamonaviy ma’ruzalarning ta’lim tizimidagi o‘rni

baholash va rivojlantiruvchi (fikrlash, idrok qilish, munosabat bildirish, baholash qobiliyatlarini shakllantirish).

Hozirgi kunda ma’ruzaning axborot berish, uzatish funksiyasi o‘z ta’sirini yo‘qotmoqda. Bu albatta, axborot-kommunikatsiya vositalari yordamida turli xil axborot manbalarining yuzaga kelganligi bilan bog‘liqdir. Shunga bog‘liq holda ma’ruzaning yo‘naltiruvchi hamda mustaqil ta’limga ehtiyoj oshishi bilan metodologik funksiyasining roli ham oshib bormoqda. Yuqoridagilarga bog‘liq holda ma’ruzachi o‘z ma’ruzasini rejalashtirishda ma’ruzaning funksiyasini birlamchi deb olishi muhim hisoblanib, ma’ruza sifati hamda samaradorligini belgilaydi.

Umuman, “Zamonaviy ma’ruzalar qanday bo‘lishi kerak? -degan savolga, quyidagicha javob berish mumkin:

• 
  ma’ruza - kuchli esda qoladigan bahs, munozara, fikr almashish;
  
• 
  ma’ruza – o‘rganilayotgan muammolar bo‘yicha aniq loyihalangan va bahs qilin-maydigan qaror va tasdiqlardir;
  
• 
  ma’ruza - nazariya va tajribalar kombinatsiyasi;
  
• 
  ma’ruza- bu mavzuni yaxshi biladigan va nimanidir bilishni juda xohlovchilar o‘rtasidagi muloqot;
  
• 
  ma’ruza- soha mutaxassisi tomonidan o‘qish davomida tinglovchilar guruhini fikrlashga undovchi, qandaydir muammo ustida tanqidiy va faol o‘ylashga, tafakkur qilishga undovchi jarayon.
  
• 
  ma’ruza - “jonli” nutq, uni o‘rnini hech qanday axborot uzatuvchi vosita bosa olmaydi, u “jonli” muloqot.
  

Xulosa qilib aytganda talaba hozirgi axborotlar makonida zarur va kerakli ma’lumotlarni mustaqil ola olmaydi, u adashishi mumkin, ma’ruza unga yo‘nalish beradi, lekin, ma’ruza eski an’anaviy usulda mavzu materiallarni “o‘qib berish” bo‘lib qolmasligi kerak.

Zamonaviy ma’ruza avvalgi o‘qitishning “nofaol” usulidan “faol” usuliga o‘tmog‘i, bahs, munozara, suhbat, muhokama shaklida amaliy ishlarning uyg‘unligi, ya’ni interaktiv usullarda tashkil etilmog‘i lozim. Shu sababli hozirgi vaqtdagi ko‘plab innovatsion uslublar o‘qitishning interaktiv uslublarini qo‘llash bilan bog‘liqdir.Ayrim pedagoglar o‘qitishning interaktiv uslublari deganda zamonaviy o‘quv-vizual materiallaridan (multimedia va animatsion slaydlar, tarqatma materiallar, ma’ruza matnlari, texnik vositalarning modellari, maketlari va b.)dan hamda zamonaviy texnik vositalar (kompyuterlar, elektron doskalar va b.) foydalanish, ma’ruza matnlarini oldindan talabaga taqdim etib, talabaning darsga tayyor bo‘lib kelishini ta’minlash kabilarni tushunishadi.

Ma’ruzani rejalashtirishda uning qanday ma’ruza ekanligini hamda ma’ruza maqsadini to‘g‘ri aniqlash ham muhim hisoblanadi.

Ma’ruzalar didaktik vazifasiga ko‘ra quyidagi turlarga bo‘linadi: