Rele himoya va avtomatika qurilmalari haqida tushuncha

Relelarning asosiy ko’rsatkichlari
1. Ishga tushish ko’rsatkichi - relelar ishga tushish paytidagi kirish kattaligining eng kichik qiymati - Хi.t.
2. Qo’yib yuborish ko’rsatkichi-relening oldingi holatiga qaytishi uchun zarur bo’lgan kirish kattaligining eng katta qiymati - Хk.yu.
3. Qaytish koeffitsiyenti-Kk=Хk.yu./ Хi.t. nisbati.
4. Ishchi parametri - rele uzoq vaqt ishlashi uchun zarur bo’lgan kirish kattaligining qiymati (nominal) rejimidagi - Хish.
Zahira (zapas) koeffitsiyenti:
ishga tushishi

qo’yib yuborish
6. Kuchaytirish koeffitsiyenti - kontaktlardagi quvvatning kirish signalidagi quvvatga nisbati

Relelarning yana bir muxim parametrlaridan (6.3- rasm) biri - ularning ishga tushish va qo’yib yuborish vaqtlari. Cho’lg’amga kuchlanish berilganda u shu vaqtning o’zida ishga tushmasdan, balki bir oz vaqtdan keyin ishga tushadi. Ushbu Т i.t vaqt ishga tushish vaqti deb ataladi. Kuchlanish cho’lg’amidan ajratilganda ham qo’yib yuborish ma’lum bir vaqt ichida amalga oshadi - Т_{k 10.} Bu vaqt quyib yuborish vaqti deyiladi. Ushbu inersionlik chulg’amning katta induktivlik bilan tushuntiriladi. Grafikdagi 0 nuqtasi chulg’amni manbaga ulanishiga to’g’ri keladi. Т siljish vaqti mobaynida relening xarakatlanuvchi qismlari tinch xolatda bo’ladi. Тok esa I toki qiymatigacha o’sadi. Т=Т vaqt mobaynida relening xarakatlanuvchi qismlari bir turg’un holatdan ikkinchi turg’un holatga o’tishadi. Shundan keyin tok o’zining nominal ko’rsatkichi – I n gacha oshadi.
Kuchlanish ajratilishi bilan relening toki Т gacha kamayadi. Bu vaqtda yakor o’zining eski holatiga qaytadi. Demak relening ajralishi Т vaqt mobaynida amalga oshadi.
Ishga tushish vaqtiga qarab relelar tez xarakatlanuvchi (Т=50-150 ms), o’rta xarakatlanuvchi (Т=1-50 ms) va sekin xarakatlanuvchi (Т=0,15-1 s). Agar Т = 1 sek bo’lsa bunday rele vaqt relesi deyiladi.