- Beat muxbirlari mavzu boʻyicha oʻz bilim bazasini yaratadilar va ular bilan tanishadilar, bu ularga toʻgʻridan-toʻgʻri faktlar haqida xabar berishdan tashqari, tushuncha va sharhlar berishga imkon beradi. Umuman olganda, jurnalistlar qayta-qayta tashrif buyuradigan manbalar bilan aloqa oʻrnatadilar, bu esa jurnalist va ularning maʼlumot manbasi oʻrtasida ishonchni mustahkamlash imkonini beradi. Bu ularni vaqti-vaqti bilan shunga oʻxshash voqealarni yoritishi mumkin boʻlgan boshqa jurnalistlardan ajratib turadi[1].
- Jurnalistlar oʻzlari reportaj qilayotgan jarayonlarga biroz aralashadi va shu voqelikni oʻzlashtirishga ishtiyoqli boʻlishadi[2]. Beat jurnalistlari koʻpincha bir xil manbalar bilan kundan-kunga rivojlantirish asosida olib boradilar va ular bilan munosabatlaridan qatʼi nazar, bu manbalarga qaytishlari kerak[3]. Bu manba egalari muxbirlarning xabarlaridan mamnun boʻlishi yoki aksincha ham boʻlishi mumkin[3]. Jurnalistlar tezda oʻz manbalariga murojaat qilishlari, barcha kerakli maʼlumotlarni olishlari va belgilangan muddatda yozishlari kerak[3].
- Ommaviy axborot vositalari sotsiologlarining fikriga koʻra, reportajlar jurnalistlarga voqelikni yoritish uchun berilgan vaqt cheklanganligi sababli yuzaga keladi[4]. Bu kabi reportajlari har doim ham boshqa jurnalistika turlari kabi umumiy manfaatlar uchun foydali boʻlishi shart emas[4].
Muallif ovozi - jjurnalistikaning ushbu janrida doimo “muallif ovozi” mavjud. Yaxshi reportaj har doim takrorlanmasdir va uni o’qiganingizda, miyyangizda hayoliy tasvir paydo bo’ladi. Roy Piter Klark, amerikalik yozuvchi, muharrir va “50 ta Yozish uslubiyoti” kitobining muallifi, hatto “kinematik yozish” atamasini nutqimizga. Ya’ni, matn o’quvchining miyyasida filmda bo’lgani singari hayoliy kadrlar paydo bo’lishini ta’minlashi kerak.
- Reportajda mavjud bo’lgan mualliflik sub’ektivligining darajasi uni yangilik xabaridan ko’ra badiiy adabiyotga yoki belletristic janrga yaqinlashtiradi. Va har qanday adabiy asar singari reportaj ham dramaturgiya qonunlariga muvofiq yozilishi kerak:
- Tugun (muammo)- mojaroning yoki muammoning boshlanishi
- Harakatni rivojlanishi – ishtirokchilar muammoni hal qilishga harakat qilmoqda. Ya’ni biz voqeani o’zini kuzatamiz, uni qahramoni bilan birga hammasini boshdan kechiramiz.
- Kulminatsiya – ishtirokchilar muammoga yechim topishga yaqinlashadigan payt
- Yechim- ular muvaffaqiyatga erishishadi yoki yo’q. Bunday holda, yechim tugun (muammoning boshlanishi) bilan mantiqan bog’liq bo’lishi kerak. Chunki aynan bularning orasida hamma voqealar sodir bo’layotganligi sababli.
- Reportajda, har qanday hikoyada bo’lgani kabi, butun hikoyaning markazida o’z muammolariga ega va ularni hal qilish istagida bo’lgan oddiy odam bo’lishi kerak. Shu yo’l bilan, o’quvchi qahramonni o’zi bilan ruxan bog’lay oladi, bu hissiy aloqani yaratishga yordam beradi, uning hikoyasiga kirishib ketishiga yordam beradi va oxirigacha o’qish kerakligini anglatadi.
- iz Sudanda ishlayotgan muxbirsiz, u yerda gumanitar yordam och bo’lgan aholiga yetib bormagani uchun norozilik namoyishlari bo’lib o’tmoqda. Qochqinlar lagerida og’ir. Siz hozirgina lagerlarning biridan inqiroz ko’lamini o’zingiz baholagan holda qaytib keldingiz.
- Poytaxtga qaytganingizdan so’ng, siz maqolani qanday yozishni ko’rib chiqayotganingizda, Qizil Xoch rasmiysi sizga qo’ng’iroq qiladi va ushbu vaziyat haqida ilgari e’lon qilinmagan hisobotning nusxasini berishni taklif qiladi. Hisobotda gumanitar yordamni tarqatish jarayoni keskin tanqid qilingan va vaziyatni to’g’irlash bo’yicha takliflar mavjud. Endi sizda lagerlardagi yashash sharoitlari haqida o’zingizning ma’lumotingiz va ajoyib hisobotni ham qo’lga kiritdingiz.
- Maqolangizni qanday qilib tuzasiz?
- Haqiqiy sharoitlarni tasvirlaydigan ma’lumotlar va hisobotdagi “faktlar” o’rtasidagi muvozanat qanday bo’lishi kerak?
- Maqolangizning bitta versiyasi Afrika xalqlari uchun, ikkinchisi Markaziy Osiyo auditoriyasi uchun mo’ljallangan. Ushbu ikkita variant uchun tafsilotlar miqdorida qanday farq bo’lishi kerak?
Do'stlaringiz bilan baham: |
