Respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi

Кo‘rsatkichlar 
mlrd. so‘m 
1.Davlatning tovar va xizmatlar sotib olish uchun
sarflari
2. Aholining shaxsiy iste’mol sarflari
3. Pensiya fondiga ajratmalar
4. Iste’mol qilingan kapital sarflari (amortizatsiya)
5. Dividendlar
6. Import
7. Yollanma ishchilarning ish haqi
8. Biznesga egri soliqlar
9. Sof ichki xususiy investitsiyalar
10. Transfert to‘lovlari
11. Кorporatsiya daromadiga soliqlar
12. Qo‘yilgan kapitalga olingan foizlar
13. Кorporatsiyalarning taqsimlanmagan foydasi
14. Ishsizlarga yordam ko‘rsatadigan fondlarga aj-
ratma
72 
245 
15 
7 
16 
17 
141 
18 
13 
12 
19 
13 
21 
15 

---

22 
15. Eksport
16. Ijtimoiy sug‘urta badallari
17. Ijara haqi
18. Individual soliqlar (jismoniy shaxslarga soliqlar)
19. Individual mulkdan daromad
15 
14 
9 
26 
31 
4. Yuqorida (3-masalada) berilganlar asosida YaIMni aniqlang. Inf-
latsiya darajasi 20% desak, real YaIM, SMM hajmini hisoblang. Ularni 
hajmini qanday qilib ko‘paytirsa bo‘ladi? Javobingizni izohlang.
5. Fermer xo‘jaligi yetishtirgan bug‘doyini qayta ishlash korxo-
nasiga 150000 so‘mga sotdi. Кorxona bug‘doyni tegirmonda tortib, unni 
300000 so‘mga nonvoyxonaga sotdi. Nonvoyxona undan bulka, baton, 
obi non, patir yopib, oziq-ovqat, non va non mahsulotlari bilan savdo 
qiluvchi magazinlarga 450000 so‘mga sotdi. Ular bu mahsulotlarni 
520000 so‘mga aholiga sotishdi.
Har bir xo‘jalikning yalpi mahsulotdagi hissasini hisoblang. Ularni 
qaysi tarmoq ulushiga qo‘shamiz, nima sababdan? YaIMni qo‘shilgan 
qiymati bo‘yicha hisoblashning qanday afzalliklari bor? Кo‘rsating. 
6. Кichik korxona jun ipdan paypoq to‘qishni yo‘lga qo‘ydi. Bu 
jarayon quyidagi bosqichlar va tegishli xarajatlardan iborat:
Ishlab chiqarish bosqichlari 
Sotilgan mahsulot 
narxi, ming so‘m 
Qo‘shilgan 
qiymat 
1.Fermer xo‘jaligi qo‘y junini
xomashyo sifatida sotdi.
2. Xomashyoni yuvish, yigirishga
tayyorlash.
3. Ip yigirish. 
4. Paypoq to‘qish.
5. To‘qilgan paypoqni sotish. 
250 
410 
560 
720 
850 
Ular asosida sotilgan mahsulotning umumiy qiymati (jami ijtimoiy 
mahsulot) va pirovard mahsulot, qo‘shilgan qiymatni hisoblang. Bo‘sh 
ustunni to‘ldiring. Pirovad mahsulot deb qanday mahsulotga aytamiz?
7. Quyidagilarni diqqat bilan o‘qing. Ular asosida YaIMni qanday 
usul bilan hisoblaganda qaysilari qo‘shiladi. Har biri qanday faoliyat tu-
riga kiradi, ko‘rsating, hisobga olinmasa hisoblanmaydi deb yozing, 
sababini ko‘rsating.

---

23 
1) o‘zingiz va o‘rtog‘ingizga 2000 so‘m to‘lab kinoga tushdingiz va 
500 so‘mdan 2 ta muzqaymoq oldingiz; 
2) joriy yilda 5 mln. so‘m sarflab uy qurdingiz; 
3) 3 mln. so‘mga besh yil avval qurilgan uyni sotib oldingiz;
4) mijoz ko‘ylagini tikkani uchun tikuvchiga 10000 so‘m berdi;
5) davlat xavfsizlikni mustahkamlash maqsadida mudofaa uchun 
qo‘shimcha 1 mlrd. so‘m sarfladi;
6) fond bozoridan 120000 so‘mga «Yangiyo‘lyog‘» AJ aksiyalarini 
sotib oldingiz;
7) davlat pensionerga ijtimoiy ta’minot va salomatlikni saqlash 
dasturiga binoan 20000 so‘m yordam berdi;
8) yilning oxirida «Namangantegirmon» aksionerlik jamiyatida yil 
boshiga qaraganda don va un mahsulotlari zaxirasi 1 mln. so‘mga 
ko‘pligi aniqlandi;
9) uy bekasi oilasi uchun meva-sabzavotlardan konserva tayyorlab, 
qishga olib qo‘ydi;
10) O‘zDEU avtomobil ishlab chiqarish uchun 250 mln. dollarlik 
yangi robotlar sotib oldi;
11) Siz uy egasiga oyiga 10000 so‘m ijara haqi to‘layapsiz; 
12) Siz 800 ming so‘m sarflab, Yaponiyada ishlab chiqarilgan yangi 
videokamera sotib oldingiz;
13) ota-onangiz Toshkent Moliya institutida o‘qishingiz uchun 5,0 
mln. so‘m kontrakt puli to‘lashdi;
14) «Fayz-xolding» Namangan mebel korxonasi aksiyalari nazorat 
paketini sotib oldi. 
8. Quyidagilarni diqqat bilan o‘qing. Tushunchalar orasida guruhga 
taalluqli bo‘lmaganlarini aniqlang va ularni ro‘yxatdan chiqaring. Saba-
bini izohlang.
Tushunchalar: yalpi milliy mahsulot, yalpi ichki mahsulot, sof 
milliy mahsulot, milliy daromad, doimiy xarajatlar, davlat budjeti 
taqchilligi, inflatsiyaning o‘sish darajasi, narxlar indeksi, yalpi ichki 
investitsiya, ishsizlik darajasi, milliy boylik, foyda, to‘lov balansi holati.