Respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi

Кuznes sikli – («qurilish sikli» deb ham nomlanadi). S.Кuznes 
milliy daromad, iste’mol sarflari va ishlab chiqarish maqsadidagi 
yalpi investitsiyalarda 20 yillik davrda o‘zaro bog‘liq tebranishlar 
mavjud bo‘lishini aniqlagan. 
Кondratev sikli («uzoq to‘lqinlar» sikli deb ham nomlanadi). 
Rus olimi N.D Кondratev Angliya, Fransiya va AQSHning 100-
150 yildagi rivojlanishidagi makroiqtisodiy ko‘rsatkichlarning 
o‘rtacha darajasini umumlashtirib bir qator katta sikllarni ajratib 
ko‘rsatadi. 
U o‘z tadqiqotini tovar narxlari, prosent stavkasi, renta, ish 
haqi, eng zarur mahsulotlar ishlab chiqarish indeksi o‘zgarishi 
asosida olib bordi. U bir uzun to‘lqinning boshqasi bilan 
almashuvini ishlab chiqarishni bir texnologik usuldan ikkinchisiga 
o‘tishi, ish kuchining sifat jihatdan o‘zgarishi, ta’limning 
o‘zgarishi, tashkiliy iqtisodiy munosabatlarda tub o‘zgarishlar, 
boshqarishda tarkibiy revolutsiya yuz berishi bilan izohlaydi. 
Кatta sikl iqtisodiyotda tub burilish yuz berishi, fan-texnika-
dagi buyuk kashfiyotlarning ishlab chiqarishga joriy etilishi nati-
jasida mutlaqo yangi texnologiyalarning kiritilishi bilan ajralib 
turadi. 

---

126 
1 - to‘lqin 1772–1783-yillardagi depressiyadan 1812–
1825-yildagi beqarorlikkacha; 
2 - to‘lqin 1825–1838-yillardagi depressiyadan 1866–
1873-yillardagi beqarorlikkacha; 
3 - to‘lqin 1873–1885-yillardagi depressiyadan 1913–
1929-yillardagi beqarorlikkacha; 
4 - to‘lqin 1929–1938-yillardagi depressiyadan 1966–
1974 yillardagi beqarorlikkacha; 
5 - to‘lqin 1974–1982-yillardagi depressiyadan bosh-
langan. Iqtisodchilarning fikricha 2010-yillargacha davom 
etishi va 2010–2015-yillardan yangi 6 - to‘lqin boshlanishi 
mumkin deb taxmin qilingan edi. U birmuncha oldinroq 
2008-yilda boshlandi. 
Кondratev siklining davomiyligi o‘rtacha 40–60 yilni tashkil qiladi. 
Кatta sikllarning tebranish davri. 
Siklning asosiy xususiyati texnika taraqqiyoti hamda tarkibiy 
o‘zgarishlarni o‘zida aks ettirishidir. Jumladan u birinchi katta sikl-
ning 
yuksalish 
fazasini 
Angliyadagi 
sanoat 
revolutsiyasi, 
ikkinchisini – temir yo‘l transportining rivojlanishi, uchinchisini – 
elektroenergiya, telefon va radioning kashf etilishi, to‘rtinchisini 
avtomobil sanoatining rivojlanishi bilan bog‘laydi. 
Hozirgi zamon olimlari beshinchi – siklni elektronika, gen 
injenerligi, mikroprosessorlar va boshqalarni rivojlanishi bilan 
bog‘lashadi.