Riforming jarayoni asosiy reaktsiyalardan biri naften uglevodorodlaridan aromatik uglevodorodlar hosil bo`lishidir. Bu reaktsiyani nikel’ va platina guruhi metallari yordamida 3000C da sodir bo`lishidir

Riforming jarayoni asosiy reaktsiyalardan biri naften uglevodorodlaridan aromatik uglevodorodlar hosil bo`lishidir. Bu reaktsiyani nikel’ va platina guruhi metallari yordamida 3000C da sodir bo`lishidir.
Bu reaktsiyani nikel va platina guruhi metallari yordamida 3000C da sodir bo`lishi birinchi marta 1911 yilda I.D. Zelinskiy ixtiro etgan. Siklogeksan va uning xossalaridan benzol va uning xosilalari xosil bo`ladi.gel’dimetiltsiklogeksan degidrogenlanish reaktsiyasiga chidamlidir. Ammo platina va reniy katalizatorlarini ta`sirida avval izomerlanadi, so`ngra degidrogenlanish reaktsiyasi sodir bo`ladi. Bu reaktsiyalar qaytariluvchan bo`lib, 3000C dan past haroratda benzoldan tsiklogeksan xosil bo`lishi mumkin.Besh burchakli naftenlar birinchi navbatda izomerlanish natijasida oltiburchakli naftenga aylanadi, so`ngra benzol xosil bo`ladi.
Harorat 900C da reaktsiya muvozanatiga etadi. Harorat pastga tushsa reaktsiyani borishi o`ng tomonga siljiydi. Riforming jarayonida (yuqori haroratda) izomerlanish reaktsiyasini sodir bo`lishiga sabab naftenlardan benzol hosil bo`lishidir va degidrogenlanish reaktsiyasining tezligi izomerlanish reaktsiyasining tezligidan yuqoriligidir.Aromatik uglevodorodlarining hosil bo`lishini asosiy reaktsiyalari ikkinchisi parafinlarning degidrotsikllanish reaktsiyasidir. Oktan soni past bo`lgan benzinlarni tarkibidagi parafin uglevodorodlarini xrom oksid va boshqa katalizatorlar ishtirokida aromatik uglevodorodlarga o`tishini V.I.Karjev taklif etdi. B.L.Moldavskiy va G.D.Kamusherlarni ta`kidlashicha aromatlarni uglevodorodlarni olefin uglevodorodlardan tezroq hosil bo`ladi (parafinlarga nisbatan) B.A.Kazanskiy va A.F.Platelarni ta`kidlashicha degidrotsikllanish reaktsiyasi platin 0C da sodir bo`ladi.
Umuman olganda degidrogenlanish reaktsiyasi degidrotsikllanishga nisbatan ko`proq sodir bo`ladi. Beshburchakli naftenlarni oltiburchakli naftenlarga izomerlanish reaktsiyasi parafinlarni aromatikuglevodorodlarga o`tish reaktsiyasidan engilroqdir.
Riforming jarayonida parafinlar birinchi navbatda olefinga, keyin naftenga va so`ngra aromatikaga aylanadi. Xom ashyo tarkibidagi va riforming jarayonidan xosil bo`lgan alkil aromatik uglevodorodlar izomerlanish va zichlanish reaktsiyalariga berilishi mumkin. Masalan, m-ksilol qisman va p-ksilol va toluolga o`tadi: olingan katalizatni qoldiq qismi ko`payadi bular edi. Harorat yudir bo`lib, katalizatorni sirti tezda koks bilan qoplanar edi. Shuning uchun bosimni 1,4 Mpa ga ko`tariladi. Buning natijasida degidrogenlanish reaktsiyasini borishi sekinlashadi. Jarayon ikkita reaktorda navbat bilan boradi.
Aromatik uglevodorod — molekulasida benzol yadrosi boʻlgan uglevodorod. Aromatik uglevodorodning asosiy vakillari benzol (C6H6) va uning hosilalaridir (masalan, toluol: C6H5-CH3, stirol: C6H5-CH=CH2 va boshqalar). Arenlarning dastlabki topilgan aʼzolari oʻziga xos yoqimli hidga ega boʻlganligi sababli ular aromatik uglevodorodlar deb ataladi. Benzol yadrolari kondensirlangan aromatik uglevodorodlarga naftalin, antrasen, fenantren va boshqalar kiradi. Baʼzi kondensirlangan aromatik uglevodorodlarning molekulasi juda koʻp benzol yadrosidan tashkil topgan boʻladi (masalan, koronenda 6 ta). Aromatik uglevodorodlarning asosiy manbai toshkoʻmirni kokslash natijasida olinadigan mahsulotlardir

Umumiy formulasi C6H6 boʻlganligi sababli uni toʻyinmagan birikmalar qatoriga kiritish mumkin. Lekin benzol bromli suv va kaliy permanganat eritmasi bilan reaksiyaga kirishmaydi, yaʼni toʻyinmagan birikmalarga xos reaksiyalarga kirishmaydi. Benzol bugʻi bilan vodorod gazi aralashmasi katalizatorga ega (Pt) qizdirilgan nay orqali oʻtkazilsa, benzolning har bir molekulasiga uch molekula vodorod birikib, tsiklogeksan hosil boʻladi

Bu xossa benzolning halqali tuzilishiga ega ekanligini isbotlaydi. „Molekula tarkibidagi uglerodning olti atomi tsikl tuzib yopiladi va ular oʻzaro qoʻshbogʻ va oddiy bogʻ orqali navbat bilan joylashadi“, deb benzolning tuzilish formulasini birinchi marta nemis olimi A.Kekule taklif qildi.
XX asrning boshlaridagina har xil fizik usullardan foydalanish natijasida benzol molekulasining tuzilishini tushuntirishga mavaffaq boʻlindi. Barcha uglerod atomlari oʻxshash, elekrton zichligi bir xil ajratilgan, uglerod atomlarining masofasi oʻzaro teng (0,140 nm). Benzol molekulasi teng tomonli olti burchakli shaklda boʻladi. Benzoldagi har bir uglerod atomida bitta s- va ikkita p-elektron bulutlari sp2-gibridlangan holatda boʻladi, ammo bitta p-elektron buluti gibridlanmagan. Uchala gibridlangan orbitallar bitta tekislikda joylashib, iiki tomondagi uglerod atomlari va bir vodorod atomi orbitallari bilan qoplanadi. Natijada uchta σ-bogʻ hosil boʻladi. Har bir uglerodning gibridlanmagan p-orbitali shu tekislikka perpendikulyar joylashib, bu bulutlar ham bir-biri bilan qoplanadi. Bu qoplanishlar gibridlangan orbitallar yotgan tekislikning ikki tomonida (osti va ustida) amalga oshadi. Natijada benzolning oltita uglerod atomining 2p-orbitallari qoplanishidan π-bogʻ hosil boʻladihamda umumiy π-elektron yopiq tizim vujudga keladi.