Рис. 1 Схемы расположения нитей в полутораслойной двухуточной ткани

2.3.1. Қўшимча арқоқли бир ярим қатламли тўқимани юза зичлиги бўйича лойиҳалаш [ДАМЯНОВ 190-бет]
Иссиқликбардош фильтрбоп тўқималар асосан бир ярим қатламли қилиб ишлаб чиқарилади. Тайёр тўқиманинг юза зичлиги 650-770 г/м² ни ташкил қилади. Тўқиманинг мақсадига ва берилган сирт зичлигига мувофиқ, чизиқли зичлиги 300 текс бўлган базальт ипидан лойиҳаланади. Арқоқ иплари икки қатламда жойлашган - юқори ва пастки. Танда иплар юқори ва пастки қатламлар иплари билан ўзаро боғланиб, юқори қатламдан пастга ўтади.
Тўқимани толали материал билан тўлдириш коэффициенти арқоқ бўйича юқори ва пастки қатламлар учун алоҳида белгиланади, танда учун эса бутун бутун тўқима бўйича, шунинг учун тўқиманинг қатламларида танда бўйича тўқиманинг тўлдириш коеффитсиенти арқоқ тўлдириш коеффитсиентидан каттароқ бўлиши керак.
Тўқиманинг ўрилиш расми ва геометрик тузилиш модели 1-расмда кўрсатилган. Тўқима Сомет тўқув дастгоҳида ишлаб чиқарилади. Машинада танда ипларининг ишлаши арқоқ ипларга қараганда кўпроқ. Тўқимада танда ва арқоқ иплари эллипссимон кесмага эга. Шу билан бирга, танда ва арқоқ ипларнинг кўндаланг кесими майдони, початкадаги иплар кўндаланг кесими майдонига нисбатан ипнинг эзилиш коэффициенти ҳисобига ўзгаради яъний ва га камаяди. Яъни танда ипи тўқимада арқоққа қараганда кўпроқ даражада деформатсияланади.




Рис. 1 Схемы расположения нитей в полутораслойной двухуточной ткани:
а — вдоль утка; б — вдоль основы
Тўқима тузилиши структуранинг фаза тартибига яқинлашади, яъни тўқиманинг тузилиши квадратга яқинлашади. Тўқимани толали материал билан тўлдириш коеффициентлари танда бўйича , арқоқ бўйича . Тўқиманинг толали материал билан тўлдириш коэффициенти юқори ва пастки қатлам нисбати тенг, чунки юқори ва пастки қатламлар учун бир хил ип ишлатилади ва юқори ва пастки қатламларнинг ўрилиши бир хил бўлади. Ипнинг паковкадаги диаметри
мм
Тўқимадаги ип кесимининг диаметри:
Танда бўйича
мм
Арқоқ бўйича
мм
Юқори ва пастки қатлам ипларининг тахминий диаметрлари

мм
Юқори қатламдаги арқоқ иплари билан танда ипларини тўқишда тўқимадаги ипларнинг эгилиш тўлқинининг баландлиги.
мм
Бу ерда
Пастки қатламдаги арқоқ иплари билан танда ипларини тўқишда тўқимадаги ипларнинг эгилиш тўлқинининг баландлиги.
мм
Тўқиманинг юқори қатлами арқоқ бўйича максимал зичлиги. (рис. 83, б)
;
мм
ип/дм
Тўқиманинг пастки қатлами арқоқ бўйича максимал зичлиги.
ип/дм
Ушбу ҳолатда , шунингдек, ва .
Тўқиманинг арқоқ бўйича умумий максимал зичлиги
ип/дм
Тўқиманинг танда бўйича максимал зичлиги

бу эрда 1,5 – коэффициент, танда ипларининг учта даражада (бир ярим қатламда) жойлашиши туфайли геометрик моделга нисбатан қўшимча тўқув сиқилиш имкониятини ҳисобга оладиган коеффитсиент; (83-расм, c да кўрсатилган ҳолат учун);
,
мм;
ип/дм
Қатламлардаги арқоқ ипларнинг нисбати 1:1 бўлса, тўқиманинг арқоқ бўйича ҳақиқий зичлиги
=60 ип/дм
Бу ерда ип/дм
Тўқиманинг танда бўйича ҳақиқий зичлиги
ип/дм
Арқоқ бўйича қисқариш юқори ва пастки қатламларда тенг
;


Танда бўйича қисқариш


мм;
мм;
мм;
;
%
Хом тўқиманинг сирт зичлиги


;
г/м²
Тайёр тўқиманинг юза зичлиги