Risingpower education


Kimyoning stixometrik qonunlari


Download 1.73 Mb.
bet2/3
Sana23.11.2020
Hajmi1.73 Mb.
#150530
1   2   3
Bog'liq
kimyo dasturr ish reja


3. Kimyoning stixometrik qonunlari.

Nazariy: Modda massasining saqlanish qonuni. Massaning saq-lanish qonuni energiyaning saqlanish qonunining xusu-siy xoli ekanligi. Yadro jarayonlarida massa defekti.

Tarkibning doimiylik qonuni (Prust Jonatan). Tarkibning doimiylik qonunidan chetlanishlar va ularning sabablari. Karrali nisbatlar qonuni.



Amaliy mashgulot:Karrali nisbatlar qonuni.ekvivalentlar qonuni. Stexiometriya asoslari. Kimyoviy tenglamalar va ularga binoan xisoblashlar. Modda miqdori – mol va molyar massa. Kimyoviy masalalar yechishning asosiy qoidalari va algoritmi. 2 soat

Metall ekvalentini aniqlash: :Kislota tarkibidan vodorodni siqib chiqarish usuli orqali metall ekvivalentini aniqlash.


4. Davriylik, davriy qonun va davriy sistema Kimyoviy bog`lanish, uning xillari va paydo bo`lish sabablari.

Nazariy: Kimyoviy elementlarning dastlabki klassifikatsiyasi, uning hozirgi zamon klassifikatsiyasi, davriy jadvalning tuzilishi, katta va kichik davrlar.

Atomlarning davriy xossalari: atom radiusi, ionlanish potesiali, elektronga moyillik, elektromanfiylik. K,imyoviy elementlarning metal va metalmaslik xususiyatlari. Atom tuzilishi jihatidan davriy sistema.

Kovalent bog`lanishning paydo bo`lishini L’yuis nazariyasi bilan tushuntirish.Ion bog`lanishning paydo bo`lishini Kossel gipotezasi orqali tushuntirish.

Taqsimlanmagan elektron jufti va donor-akseptor bog`lanish.Kimyoviy bog`lanishni kvant mexanikasi va valent bog`lar usuli vositasida tushuntirish (Geytler va London)

Kovalent bog`larning to`yinuvchanligi va muayyan yo`nalishga ega bo`lishi. Gibrid atom orbitallar va ularning xillari. Lokallashgan elektron juftlarning o`zaro itarilishi. Molekulalar va ionlarning fazoviy tuzilishi.

Amaliy mashgulot:

Atomlarning davriy xossalari: atom radiusi, ionlanish potensiali, elektronga moyillik, elektro-manfiylik.

Turli xil moddalardagi kimyoviy bog`lar tabiatini nazariy taxlil qilish va molekulalar struktura formulalarini samarali o`zlashti-rishga zamin yaratish.

Bog`larning karraligi, у- va р-bog`lar. Modda molekulalaridagi markaziy atomning gibridlanish turini aniqlash.Kimyoviy mod-dalarning struktura formulalari.

H2, N2, O2, F2 zarrachalaridagi kimyoviy bog`lanishlarni mole-kulyar orbitallar usuli vositasida taxlil qilish

Kimyoviy elementlarning valentligi va valent imkoniyatlari, ularning oksidlanish darajalarini toppish.


5. Oddiy va murakkab moddalarning gaz, suyuq va qattiq holati.

Nazariy:Gaz holatining umumiy xarakteristikasi. Gazlarning zichligi va molyar hajmi. Avagadro soni.Ma’lum gazlarning tarkibi berilgan aralashmasining molyar massasini topish

Ideal gazning holat tenglamasi va undan foydalanish yo`llari. Gazlarning parsial bosimi. Dal’ton qonuni.

Real gazlar. Boyl-Marriot qonuni, Mendeleev–Klaype-ron tenglamasi.Van-der-Vaal’s tenglamasi haqida tushuncha.Molekulalararo dispersion, polyarizasion va orientasion ta’sirlar to`g`risida tushuncha.

Qattiq holat va uning tavsifi. Qattiq moddalardagi kristall panjaralarning xillari va ularning modda xossalariga ta’siri.Vodorod bog`i. Ichki molekulyar va molekulalararo vodorod bog`i. Vodorod bog`ining modda xossalariga ta’siri va tabiatdagi ahamiyati.



Amaliy mashgulot:

Suv va uglerod (IV) oksidning holat diagrammasini tuzish va taxlil qilish. Atom, molekulyar, ion va metal kristall panjarali moddalarga misollar keltirish va bog` tabiatini tushuntirish.


6.Eritmalar va ularning xossalari. Eritma konsentratsiyasini ifodalash usullari. Dispers sistemalar.

Nazariy:Dispers sistemalar va ularning turlari. Dispersion muxit va dispers faza. Disperslik darajasi.

Eritmalar nazariyasi. Chin eritmalar.Turli moddalarning suvda eruvvchanligi. Erish jarayonida boradigan Eritmalar nazariyasi va chin eritmalar. Turli issiqlik hodisalari.

Kоnsentrаtsiya – ya’ni eritmа tаrkibini tаshkil etuvchi kоmpоnentlаr (eruvchi vа erituvchi)ning miqdоriy nisbаtlаrii. Eritmа kоnsentrаsiyalаri: fоiz, mоlyar, mоlyal, nоrmаl, litr.

Коnsentrlаngаn vа suyultirilgаn eritmаlаr tаyyorlаsh, аrаlаshtirish qоidаsi.

Kristallogidratlar. Qayta kristallanish asoslari

Gazlarning suyuqliklarda erishi va unga ta’sir qiluvchi omillar. Suyuq moddalarning bir-birida erishi.

Qattiq moddalarning suvda erish. Eruvchanlik koeffisenti. Eruvchanlik ko`paytmasi.

Eritmalarning konsentratsiyasini turli kattaliklarda ifodalash. Eritma turlari.Konsentrlangan va suyultirilgan eritmalar. Eritmalarning kolligativ xususiyatlari.



Amaliy mashgulot: Kristallogidratlar tarkibidagi kristallision suv miqdorini aniqlash” mavzusiga oid ma-salalarini yechishning turlari va alagoritmi.

Stexiometrik asoslari.Kimyoviy tenglamalar va ularga binoan xisoblash.

Eritmalarni suyultirish mavzusiga oid masalalarni yechishning tur-lari va algoritmi. ritmalarning prosent konsentratsiyalarini aniq-lash mavzusiga oid masalalarni yechishning turlari va algoritmi

Eritmalarning molyar konsentrasiyalarini aniqlashga doir masalalar yechish.

Turli moddalarning eruvchanligi va unga ta’sir etuvchi ominlar. Qattiq moddalar eruvchanligining haroratga bog'liqligi. Eruvchanlikka erituvchining ta'siri. Eruvchanlikka muhitning ta'siri.

Anorganik birikmalarning asosiy sinflari: Oksidlarning olinishi va xossalari: : Asoslarning olinishi va xossalari. : Kislotalarning olinishi va xossalari. Tuzlarning olinishi va xossalari.

Foiz kontsentratsiyali eritmalar tayyorlash.:Osh tuzi eritmasining tayyorlanishi.KMnO4 eritmasini tayyorlash.NaOH ning 40 % li 500g eritmasini tayyorlash.
7.Kimyoviy termodinamika asoslari

Nazariy: Sistema, uning holati va parametrlari. Energiya va uning bir turdan ikkinchi turga o`tishi. Ichki energiya va entalpiya. Ozod energiya va entorpiya to`g`risida tushuncha.Termoximiya. Lavuaze – Laplas va Gess qonunlari.

Amaliy mashgulot:“Kimyoviy jarayonlarning issiq-lik entalpiyasi va entorpiyasini aniqlash” mavzusiga oid masala-larni yechishning turlari va algoritmi

8. Kimyoviy kinetika. Qaytmas jarayonlar

Nazariy:Kimyoviy reaksiyalarning tezligi va ularga ta’sir qiluvchi omillar. Reagentlar konsentratsiyasining ta’siri.Temperaturaning ta’siri. Aktivlanish energiyasi.Gaz holatidagi sistemalarga bosimning ta’siri., kataliz va katalizatorlar. Kimyoviy jarayon tezligiga katalizatorining va erituvchi yuzaga keltiruvchi muxitning ta’siri

Bir va ko`p bosqichli reaksiyalar. Reaksiyaning sxemasi va mexanizmi haqida tushuncha.Reaksiyaning molekulyarligi va tartibi. Kimyoviy reaksiya tezlik doimiyligining fizik ma’nosi.



Amaliy mashgulot: Kimyoviy kinetika” mavzusiga oid masalalarni yechishning turlari va algoritmi.
9. “Qaytar jarayonlar. Kimyoviy muvozanat va unga ta’sir qiluvchi omillar. Kataliz.

Nazariy:Qaytar jarayonlar va muvozanat holati.Har xil omil-larning muvozanat holatiga ta’siri.Le-Shatele. Kimyo-viy muvozanatga konsentratsiya o`zgarishning ta’siri.Kimyoviy muvozanatga bosim o`zgarishining ta’siri.Kimyoviy muvozanatga xarorat o`zgarishining ta’siri.

Fazoviy muvozanatga fizikaviy o`zgarishning ta’siri.

Kataliz va kimyoviy muvozanat. Kimyoviy muvozanat konstantasi va uning fizik ma’nosi.

Eterifikatsion reaksiyasini, vodorod va yod orasidagi reaksiyani, gaber jarayonini qaytar reaksiyalar sifatida muxokama qilish.



Amaliy mashgulot:Qaytar jarayonlar. Kimyoviy muvozanat va unga ta’sir qiluvchi omillar. Kataliz” mavzusiga oid masalalarni yechishning turlari va algoritmi.

10. Oksidlanish-qaytarilish jarayonlari.

Nazariy:Oksidlanish-qaytarilish jarayonlariga tavsif.Eng muxim oksidlovchilar va qaytaruvchilar..Molekulalararo oksidlanish-qaytarilish jarayonlari. i chki molekulyar oksidlanish-qaytarilish jarayonlari.Disproporsiyalanish jarayonlari.

Oksidlanish-qaytarilish jarayonlariga reaksion muxitining ta’siri.

Oksidlanish-qaytarilish jarayonlariga reaksion muxitining ta’siri.Reaksiya tenglamalari koeffisentlarini tanlash usullari.Elektron balans usuli. Yarim reaksiya usuli. . Ion molekulyar sxema.

Amaliy mashgulot:“Oksidlanish-qaytarilish jarayonlari” mavzusiga oid masalalarni yechishning turlari va algoritmi
11.Elektrolitik dissosiatsiya. Elektrolitlar suyuqlanmalar va eritmalarining xossalari.

Nazariy:Elektrolitik dissosiatsiya nazariyasi. Dissosiatsiya sabablari va mexanizmi. Elektrolitlar va noelektrolitlar. Elektrolitlar suyuqlanmalari va eritmalarining elektr o`tkazuvchanligini aniqlash.

Dissosilanish darajasi va dissosilanish konstantasi. Kuchli va kuchsiz elektrolitlar. Kuchsiz elektrolit-larning dissosilanish darajasi va dissosiylanish doimiy-ligini aniqlash.

Kislota asos va tuzlarning dissosilanishi. Ion almashi-nish jarayonlari va ularning tenglamalarni tuzish.

Suvning dissosilanishi. Vodorod ko`rsatkich. Kislota va asoslarining protolitik nazariyasi.

Tuzlarning gidrolizi.Buffer eritmalar. Suvning ion ko`paytmasi Suvning dissosilanishi. Vodorod ko`rsatkich. Kislota va asoslarining protolitik nazariyasi.

Amaliy mashgulot: “Elektrolitik dissosiatsiya. Suvning dissosilanishi. Vodorod ko`rsatkich. Tuzlarning gidrolizi” mavzulariga oid masalalarni yechishning turlari va algoritmi

Kislota, aqsosiy tuzlarning dissotsiyalanishi va eritma muhitini indikator yordamida aniqlash: Asos, kislota va tuzlarning dissotsialanishiIndikatorlarning rangi.. Elektrolitlar o'rtasidagi ionli reaksiyalar.

Tuzlar gidrolizi: Tuzlar eritmasining muhitini indikatorlar yordamida aniqlash.Turli tuzlarning eritmada gidrolizi.
12. Elektrokimyo

Nazariy: Kimyoviy energiyaning elektr energiyaga aylanishi. Galvanik elementlar va ulardagi elektrod jarayonlar.Galvanik elementlarning EYuKi. Galvanik sistemalar: akkumulyator batareyalari, quruq va yonilg`i elementlarining ishlash prinsiplari

Metallarning normal elektrod potensiallari. Metallarning kuchlanish qatori..Elektroliz.Faraday qonunlari.Elektrokimyoviy ekvivalent.

Elektrolizning amaliy ahamiyati: galvanostegiya, gal-vanoplastika, elektrometallurgiya. Elektroliz – alyuminiy va ftorni sof holda olishning birdan-bir usuli ekan-ligi.

Korroziya va uning turlari. Metallarni korroziyadan saqlash.



Amaliy mashgulot: “Elektrokimyo” mavzusiga oid masalalarni yechishning turlari va algoritmi

Anorganik kimyo

1.Anorganik kimyoning tarixi.Umumiy kimyo fani bo’yicha takrorlash.Atom tuzilish modellari.

Nazariy:Anorganik kimyoning tarixi. Anorganik moddalarning xalq xojaligidagi ahamiyati. Fundamyetal zarrachalar, atomlar, oddiy va murakkab ionlar, molekulalar va erkin radikallar. Atom orbilallar, kvant sonlari va ularning fizik ma`nosi.

Amaliy mashgulot:Atomning elektron qobiqlarining tuzilishi. Kimyoviy boglanish va ularning turlari. Kimyoning asosiy qonuniyatlari. Atomning elektron tuzilishi. Kimyoviy elemyentlarni s, p, d, f sinflarga ajratish
2.Molekulalar - kimyoviy birikmalarning yashash shakllaridan biri ekanligi. Kristallarning tuzilishi. Har bir toza birikmaning alohida kimyoviy individualligi.Kimyoning asosiy qonunlari.Anorganik birikmalarning eng muhim sinflari.

Nazariy:Molekulalar - kimyoviy birikmalarning yashash shakllaridan biri ekanligi. Tarkibning doimiylik qonuni. Kristallarning tuzilishi. Har bir toza birikmaning alohida kimyoviy individualligi.Kislota va tuzlarning xossalari: kislotalarning hossalari bilan tanishib chiq’ish.Tuzlarning xossalari bilan tanishib chiqish.
3. Elementlar va ularning kimyosi. Metallar va ularning o’ziga xos xususiyatlari. I- A guruhelementlari. Nazariy:Metallar, ularning o`ziga xos umumiy xususiyatlari va davriy sistvemadagi o`rni.I- A guruhelementlari. Ularning olinishi.

Amaliy mashgulot: I- A guruhelementlari xossalari va birikmalari olinishi va xossalari.
4.IIA guruhelementlari – ishqoriy yer metallar.

Nazariy:IIA guruhelementlari–ishqoriy - yer metallarning o`ziga xos umumiy xususiyatlari va davriy sistvemadagi o`rni. (berelliy-radiy).

Amaliy mashgulot:IIA guruh elementlari-ishqoriy yer metallari ga doir mashq va masalalar yechish.(berelliy-radiy).
5. III A guruh elementlari

Nazariy:IIIA guruh elementlari (alyuminiy).IIIA guruh elementlari (alyuminiy olinishi) mavzusiga oid nazriy masalalarni tahlil qilish.

6.Ib - mis guruhchasi.

Nazariy:Ib – guruhchasining o`ziga xos umumiy xususiyatlari va davriy sistvemadagi o`rni.. Mis metalli.Mis oksidlari, gidroksidlari, tuzlari.Mis asosidagi qotishmalar.

Amaliy mashgulot: Misning tabiiy birikmalaridan misni ajratib olish ximizmi. Mis metalli va mis ionlarining xossalariga bag`ishlangan masalalar echish
7. IIb – guruhchasi.

Nazariy: IIb – guruhchasi. Rux metalli. Rux oksidlari, gidroksidlari va tuzlari. Atom radiuslari ionlanish potensiallarining o’zgarishi. Amalgamalar. Rux va kadmiyning oksid va gidroksidlari.

Kislota – asos xossalari.



Amaliy mashgulot: Rux metallini olinishi. Uning texnika va hayotdagi amaliy ahamiyati.
8. Kompleks birikmalar va ularning xillari.

Nazariy:Kompleks birikmalar va ularning xillari. Kompleks birikmalar nomenklaturasi.

Kompleks birikmalarda kimyoviy bog`ning hosil bolishini tushuntirish.



Amaliy mashgulot:Kompleks birikmalarni xillarini aniqlashga doir mashq va masalalar echish. Kompleks birikmalarni nomenklaturasiga doir mashq va masalalar echish.
9.Metallmaslar va ularning umumiy xossalari.

Nazariy:Metallmaslar va ularning o`ziga xos umumiy xususiyatlari va davriy sistvemadagi o`rni umumiy xossalari.

Amaliy mashgulot:Metallmaslar. Ularning gidridlari va oksidlari xaqidagi umumiy ma`lumotlarni nazariy jihatdan tahlil etish.Metallmaslarning valent imkoniyatlaridan kelib chiqqan holda ularning kislotalarining tuzilishi va hossalarini nazariy tahlil qilish.
10. Bor-IIIa guruhchasining metallmas vakili.

Nazariy: Bor-IIIa guruhchasi. Bor metallmaslarning vakili sifatida. Uning o`ziga xos umumiy xususiyatlari va davriy sistvemadagi o`rni xossalari va birikmalari.

Amaliy mashgulot: Bor- guruhchasi. Bor metallmaslarning vakili sifatida. Uning xossalari va birikmalari.”

Mavzusiga doir nazariy masalalarni tahlil qilish. Borning kislotalari va ularning tuzlari.



11. IVa -guruh elementlari(uglerod, kremniy, germaniy, qalay, qo’rg’oshin.)

Nazariy:IVa guruh elementlari va ularning umumiy tavsifi. Uglerod va uning oksidlari.

Uglerodning kislota va tuzlari.

Karbonat kislota va uning tabiiy tuzlari. Karbonatlar va gidrokarbonatlar. Karbonat ionining tuzilishi. Ishqoriy metallar va ishqoriy er metallari karbonat va gidrokarbonatlarining eruvchanligidagi farqlar.

Amaliy mashgulot:Uglerod va uning oksidlari. Uglerodning kislota va tuzlari .Mavzuga oid test savollarini tahlil qilish.

Uglerodning xlor, oltingugurt va azot bilan hosil qilgan birikmalari va ularga doir misol, masala va test savollarini echish.



12. Va guruhchasi elementlarining umumiy tafsifi. Guruhda atom radiuslarining o’zgarishi.

Nazariy: Va guruhchasi elementlarining umumiy tavsifi (atomlarining elektron tuzilishi, valentligi va oksidlanish darajasi. Azotning oksidlari. Ularning kimyoviy bog`lanishi. Fazoviy tuzilishi. Suvga va ishqorlarga munosabati. Olinish usullari, xossalari va ishlatilishi.

Amaliy mashgulot: Azot atomining xossalari va uning birikmalari. Azot molekulasidagi kimyoviy bog`lanish. Tabiatda uchrashi. Fosfor va uning birikmalarining xossalari va mineral o’g’itlar: Kaltsiy fosfatning eruvchanligini solishtiring. Natriy fosfat gidrolizi Mineral ugitlar bilan tanishish.

13.VIa - kislorod guruhchasi elementlari, xalkogenlar.

Nazariy:VIa - kislorod guruhchasi elementlari. Kislorod va uning xossalari. Ozon. Peroksidlar va ozonidlarOltingugurt va uning hosslari. Uning oksidlari va gidridlari. Sulfid kislota.Sulfidlar.Sul`fit ksilota va uning oksidlovchilik-qaytaruvchilik xossalari. Sul`fit kislota tuzlari haqida ma`lumot. Sulfit, sulfat, d va persulfat kislotalar. Ularning olinishi va hossalari. Bu kislotalarning tuzlari va ularning amaliy ahamiyati.

Amaliy mashgulot:Oltingugurt tabiiy birikmalari tarkibi, sulfidlar va sulfatlarning eng muhim birikmalari sifatida. Flotatsiya usulida rudalarni boyitish. Oltingugurtning oksidlari muhim ksilotalarning angidridlari sifatida.Mavzuga doir test savollarini echish.Sulfat kislotani olinishi, Sulfat kislotani xossalati. Oltingugurt kislotalari. Suyultirilgan sulfat kislotaning xossalari. Kontsentrlangan sulfat kislota va oleum. Kontsentrlangan sulfat kislota va oleum mavzusiga doir misol va masalalar echish.Konsentlangan sulfat kislotaning oksidlovchilik va qaytaruvchanlik xossasi.Sulfat kislotaning xossalari. .



14. VIIa guruh elementlari (Galogenlar).

Nazariy:VIIa guruh elementlari (Galogenlar). Ftor va uning birikmalari. Brom va yodning birikmalari.

Amaliy mashg’ulot.

Ftor mavzusiga doir masalalar echish.

Brom mavzusiga doir test va masalalar echish.

15 VIIIa guruhchasi.Asl (“inert”) gazlar, ularning xossalari.

Nazariy: VIIIa guruhchasi. Asl gazlar va ularning xossalari. Geley,neon, argon ularning tuzilishi va xossalari. Qo`llanilishi.
Organik birikmalar

I.1. Uglerod atomiga xos bo’lgan xususiyat asosida organik birikmalarning xossalarini asoslash ( oksodlanish darajasining turlicha bo’lishi, qo’zg’olgan xolatga o’tish natijasida maksimal valentlik imkoniyatlarini o’zgaishi.)

I.2. Organik birikmalarning tuzilishi nazariyasining yaratilishi (A.M.Butlerov, A.Kekule, A.Kuper, V.Meyer, SH.Jerar, Ya.Vant-Goff). Nazariyaning asosiy xolatlari. Kimyoviy tuzilish va atomlarning o’zaro ta’sirining modda xossalarini belgilashi.

I.3. Organik birikmalardagi kimyoviy bog’lanishning elektron nazariyasi.

Uglerod atomining (A.O.ning) gibridlanish xillari. Uglerod-uglerod bog’larining gomologik va geterolitik uzulish imkoniyatlari. Birlamchi, ikkilamchi, uchlamchi va to’rtlamchi uglerod atomlari.Utilgan mavzular yuzasidan nazorat ishi va uning muxokamasi.

I.4. Organik moddalarning tarkibini, tuzilishi va xossalarini o’rganish usullari.

I.5. Organik birikmalarga xos bo’lgan reaksiyalar turlari xaqida tushunchalar.

Amaliy mashg’ulot:

Mavzuga doir savol va topshiriqlar.


II. Uglevodorodlar

II.1. Alkanlar

II.1.1. Alkanlarning tarkibi va kimyoviy tuzilishi. Fizikaviy xossalari.Izomeriyasi, molekulalarning fazoviy tuzilishi. Radikallar, ularning tuzilishi va xossalari.

II.1.2. Alkanlarni olinish usullari (Uglerod skelitini o’zgartirmay turib alkanlarni sintez qilish, Vyurts reaksiyasi, Fishir-Tropsh usuli, karbon kislota tuzlarini dikarboksillash, karbidlardan olinish).

II.1.3. Alkankarning gomologik qatori.Sistematik nomenklatura.

II.1.4. Alkanlarning kimyoviy xossalari: yonishi, krekerlanishi, galogenlash, nitrolash, sul’folash, izomerlanish, degidradlanish, degidrotsikllanish. Almashinish reaksiyasining radikal mexanizmi.Galogenlash reaksiyasining energetik balansi.Alkanlarning galogenli xossalari.Nukleofil reaksiyalari mexanizmi.

II.1.5. Galoidalkillarning degidrogenlanishi. Alkanlarning ayrim namoyondalari misolida alkanlarning axamiyati va ishlatilishi.

[1]: Mavzuga doir savol va topshiriqlar;

[2]: Mavzuga doir qiyin masalalar yechish.

Amaliy mashg’ulot: Mavzuga doir savol va topshiriqlar.

Mavzuga doir qiyin masalalar yechish.


II.2. Sikloalkanlar.

II.2.1. To’yingan karbotsiklli birikmalar-tsiklopropan, tsiklobutan, tsiklopentan, tsiklogeksan.Ulardagi uglerod atomi orbitallarini gibridlanish xili. Oz a’zoli [C3-C4] va ko’p a’zoli [C5-C7] xalqalar. Ularning fizik xossalari. Tsikloalkanlari 2 ta galogen atomiga ega bo’lgan digalogenalkillardan va aromatik birikmalarni gidrogenlab, ikki asosli karbon kislotalarning kalsiy tuzlaridan olinishi.

Tabiy manbalari. Tsikloalkanlarning xossalari, gidrogenlash, galogenlar bilan reaksiyalar, oksidlanishi, katalitik degidrogenlash (Zelinskiy reaksiyasi). Birikish va almashinish reaksiyalarining xalqadagi uglerod atomlarining siniga bog’liqligi.
II.3. Alkenlar

II.3.1. Alkenlarning tarkibi, ularning gomologik qatiori, fizik xossalari. Alkenlarning molekulalarining elektron, fazoviy va kimyoviy tuzilishi (sp- gibrid-lanishi, д – va р- bog’larning xosil bo’lish imkoniyatlari). Uglevod skeleti va qo’shbog’ xolatining (fazoviy tsis- va trans) izomeriyasi. Sikloalkanlar bilan isomer ekanligi.

II.3.2. Alkenlarning kimyoviy xossalari.Oksidlanish reaksiya turlari, oksidlanish, birikish reaksiyalarining elektron mexanizmi.Markovnikov qoidasi. Alkillash reaksiyalari.Polimerlanish reaksiyalari. Muxim axamiyatga ega bo’lgan alkenlarning olinishi va ishlatilishi.

[1]: Mavzuga doir savol va topshiriqlar;

[2]: Mavzuga doir qiyin masalalar yechish.
II.4. Alkadienlar.

4.1. Kumulyativ, konyugirlangan (oralatma) va izolyatsiyalangan (bir-biridanbir necha C atomlari bilan ajratilgan) qo’shbog’li dienlarining kimyoviy va fazoviy tuzilishi. Qo’shbog’larning tutashish xodisasi.Tutashgan р- bog’larga ega bo’lgan alkadienlarning kimyoviy xossalari 1.4 va 1.2-birikish mexanizmi.

Aklil tipdagi kationlar.Tabiiy kauchuk.

II.5. Alkinlar.

II.5.1. Alkinlarning tarkibi va gomologik qatori, fizik xossalari, molekulalarning elektroun va fazoviy tuzilishi. д- va р- bog’lanish. Uglerod skeleti va qo’shbog’ xolatining struktur izomeriyasi.Alkinlar nomenklaturasi.

II.5.2. Alkinlarni laboratoriya va sanoatda olinishi.

II.5.3. Alkinlarning kimyoviy xossalari. Oksaidlanish va birikish reaksiyalarining elektrofil mexanizmi. Markovmikov qoidasi.Alkillash reaksiyalari.Alkinlarning kuchsiz kislotalik xossalari. Atsetilenidlarning xosil bo’lishi va xossalari. Alkinlarning polimerlanish va ishlatilishi.



Amaliy mashg’ulot.

[1]: Mavzuga doir savol va topshiriqlar;

[2]: Mavzuga doir qiyin masalalar yechish.

II.6. Aromatik uglevodorodlar (arenlar).

II.6.1. Benzol, uning gomologik qatori, fizik xossalari. Benzol molekulasining kimyoviy va elektron tuzulishi. Aromatik xossasi va uning ro’y berish shartlari. Delokallanish energiyasi.Benzol xalqasidagi o’rinbosarlar izomeriyasi. (orto-, meta- va para xolatlari). Gomologik qator.

II.6.2. Arenlarni sanoatda va laboratoriyada olinishi.

II.6.3. Arenlarning kimyoviy xossalari. Almashish, birikish, yonish reaksiyalari.Almashinish (galogenlash, nitrolash, sulfolash, alkillash) reaksiyasining elektrofil mexanizmi.Fridel’-Krafte reaksiyasi. Oksidlanish va qaytarilish reaksiyalairi. Yonaki zanjir reaksiyasi.Toluol molekulasi reaksiyalarida atomlarning o’zaro ta’sirlashishi.Benzol xalqasida yo’naltirish. 1-turdagi yo’naltiruvchilar (alkillar, galogenlar), 2-turdagi yo’naltiruvchilar (nitrogurux)

Musbat va manfiy mezomer effekt.

II.6.4. Aromatik uglevodorodlarning alifatik uglevodorodlardan, atsietelendan, tsiklogeksandan olinishi va ishlatilishi. Bir necha benzol xalqasini tutgab (kondensirlangan) uglevodorod orasidagi genetic bog’lanish.Naftalin antratsen fenatren.



Download 1.73 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling