Rivojlantirish instituti

Katta jag‘ tishlar-molyarlar (d.molaris) premolyarlar yonida
joylashadi va chaynov yuzasida 4—5 tepaligi bo‘ladi. Yuqori jag‘dagi
molyarlarda lunj tomonidagi tepaliklar baland, katta, pastki jag‘dagi
molyarlarda esa til tomondagi tepaliklar baland, katta bo‘ladi. Natijada
uzviy bog‘liqlik, bir-biriga joylashishlik bo‘lib, ovqat chaynalganda, xuddi
tegirmon toshdek ovqatlar mayda bo‘laklarga bo‘linadi. Yuqori jag‘dagi
molyarlarda uchta ildiz va uchta kanal bo‘ladi. Tanglay kanali keng,
yaxshi o‘tuvchan bo‘lib, lunj oldi va orqa kanallari tor, o‘tish ancha
qiyin bo‘ladi. Pastki jag‘dagi molyarlarda ikkita oldi va orqa ildiz va
uchta kanallar bo‘ladi. Orqa ildizdagi kanal yaxshi o‘tiluvchan, keng
bo‘ladi. Oldi ildizda ikkita lunj va tish kanallari bo‘lib, ular tor, qiyshiq
va o‘tilishi qiyin bo‘lishi mumkin. Pulpit, periodontit kasalliklarni davo-
lashda tish kovagi, kanallari tuzilishini bilish juda zarurdir. Yuqori jag‘-
dagi birinchi molyar eng katta tish hisoblanadi. Toji to‘g‘ri burchakli
to‘rtburchakka o‘xshaydi va romb shaklidagi chaynash yuzasida to‘rtta
tepacha bor: ikkita tanglay tepalikdan ko‘ra, ikkita lunj tomondagi tepalik
katta, balandroq bo‘lsa, oldingi tepachalar orqadagiga qaraganda kattaroq
bo‘ladi. Tepachalar orasi N shakli kabi ariqchalar bilan bo‘linadi. Oldingi
tanglay tepalikda yana qo‘shimcha kichkina do‘nglik bo‘ladi. Buni
karabelli do‘ngligi deb atashgan va bu faqat shu tishda bo‘ladi. U tanglay
tomon bo‘rtgan, lunjga qaraganda esa tor. Bu tishda uchta ildiz bor.
Tanglay ildizi kanali yumaloq, keng yaxshi o‘tiluvchan bo‘ladi. Lunj
oldi, orqa (medial, distal) ildizlar tarqoqroq bo‘lib, kanallari ezilgan,
tor, qiyshiq, o‘tish qiyin bo‘ladi. Pulpa kamerasi, kanallar tish shaklini
qaytaradi va do‘mboqchalar tagida bo‘rtgi hosil bo‘ladi. Tish kovagining
tagi, ildiz kanallari boshlanadigan joy do‘mboq bo‘lib, uchburchak hosil
qiladi.