Rivojlantirish va muvofiqlashtirish hududiy boshqarmasi amudaryo tuman kasb-hunar maktabi

Nazorat savollari 
1.Elektron hukumatning asosiy vazifalari nimalardan iborat? 
2.Yagona interaktiv davlat xizmatlari portali (my.gov.uz) dan ro'yxatdan o'ting. 
58-ma’ruza 
Elektron pochta(EP) xizmati strukturasi. EPda axborotlarni 
himoyalash 
 
Reja: 
3. Elektron pochta (e-mail) tushunchasi 
4. Elektron pochta bilan ishlash asoslari 
E – mail bu ma’lum elektron manzilga axborotni elektron usulda uzatish 
vositasidir.
Elektron aloqa tushunchasi oddiy aloqa tushunchasiga o‘xshashdir. 
Haqiqatdan ham E – mail orqali xat jo‘natishda, siz oddiy xatdagidek 
satrlarni to‘ldirasiz, ya’ni, yuboriladigan manzil yoziladi (faqat barcha nomlar va 
manzillar elektron holda bo‘ladi). Siz xatni «nusxalash» orqali bir necha 
manzillarga jo‘natishingiz, hatto xatga faylni «qo‘shib» yuborishingiz mumkin va 
hokazo.
Elektron xatni jo‘natishdagi ishlar ham oddiy xatni jo‘natishga o‘xshaydi. Siz 
aloqa serveri (odatda Post Ofice Protocol) bilan bog‘lanib, xatni «aloqa bo‘limiga 
olib borasiz». Keyin aloqa serveri xatni manzillar serveriga uzatadi, u yerdan 
manzili ko‘rsatilgan kishi xatni «olib ketishi» mumkin.
Elektron aloqa orqali ixtiyoriy ma’lumotlar: matn, chizma, sxema, diagramma,
rasm, jadval, musiqa va boshqalarni uzatish mumkin. Ma’lumotlar ko‘rsatilgan 
manzilga bir zumda yetkaziladi. Ma’lumot oluvchi bo‘lmagan vaqtda aloqa 
qutisiga ma’lumotni qayta-qayta uzatish va saqlash imkoniyati mavjud.

---

Elektron aloqa hujjatli manzil bo‘yicha yo‘llash qoidalariga bo‘ysunishi va aniq 
o‘lchamlarga ega bo‘lishi zarur. Elektron aloqa quyidagi vazifalarni bajaradi:
 hujjatlarni kiritish va ularni chiqarish;
 hujjatlarini aloqa qutisiga uzatish;
 xatolarni tekshirish va to‘g‘rilash;
 dastlab jo‘natish qurilmalarini qo‘llash va qabul qilinganligini ta’kidlash;
 foydalanuvchilar bilan ishlash.
Elektron aloqa xatni axborot tarmoqlari orqali foydalanuvchiga yetkazishni 
ta’minlaydigan muhim tarmoqli aloqadir.
 
Xatni elektron aloqa yordamida uzatishda manzilning uch xil turidan foydalanish 
mumkin:
 shaxsiy – hujjatni bir kishi (manzil)ga yuborish uchun;
 guruhiy – hujjatni bir guruh oluvchilarga yo‘llash uchun;
 umumiy – hujjatni axborot tarmog‘idan foydalanuvchilarning hammasiga 
uzatish uchun.
Shaxsiy manzillardan xat, hisobotlarni yakka abonentlarga jo‘natishda 
foydalaniladi. Yo‘riqnoma, ko‘rsatma yoki xabarnomalarni uzatishni guruhiy 
manzillar bo‘yicha amalga oshirish qulay. Umumiy manzildan qonunlar, 
tarmoqning ishi haqidagi ma’lumotlar, tarmoqning yangi imkoniyatlari 
haqidagi xabarlarni uzatishda foydalaniladi.
Eng sodda elektron aloqa tizimining chizmasi 8-rasmda keltirilgan.
Oddiy elektron aloqaning muhim bir kamchiligi bor, ya’ni hujjatni jo‘natuvchi 
va qabul qiluvchi kompyuterlar bir vaqtda ishlab turgan bo‘lishi kerak. Hozirgi 
tarmoqlarda millionlab kompyuterlar ishlab turibdi. Ularning har biri 
foydalanuvchiga qulay vaqtda ishlaydi. Agar foydalanuvchi o‘z joyida bo‘lmasa 
yoki boshqa ish bilan band bo‘lsa, xatni uzatish mumkin bo‘lmaydi. Bundan 
tashqari, kompyuterlar 24 soat uzluksiz ishlamasligi, buzilishi, mahalliy vaqtning 

---

farq qilishi ham bor. Shu sababli elektron aloqa tuzilishiga bir yoki bir nechta 
aloqa bo‘limi kiritiladi.
Elektron aloqaning bunday tuzilishida barcha xatlar aloqa bo‘limi vazifasini 
bajaruvchi ma’lumotlar omboriga jo‘natiladi va unda saqlanadi. So‘ngra xatni 
aloqa bo‘limidan manzillariga jo‘natiladi. Xatlarni tarmoq bo‘yicha uzatish rasmda 
shtrix chiziq bilan ko‘rsatilgan.