Rossiyada maktab, maorif hamada pedagogik fikrlar

Yakuniy davlat attestatsiyasi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Asosiy umumiy taʼlim bosqichining oxirida Rossiyadagi maktab oʻquvchilari matematika, rus tili va talaba tanlagan ikkita fan boʻyicha asosiy davlat imtihonlarini (OGE) topshirib va oʻtadilar. Imtihonlarni muvaffaqiyatli topshirgan talabalarga asosiy umumiy taʼlim toʻgʻrisidagi guvohnomalar ularga beriladi.
Umumiy taʼlimni muvaffaqiyatli yakunlash (va oliy oʻquv yurtlariga kirish) uchun maktab oʻquvchilari yagona davlat imtihonlarini (USE) topshiradilar. Rus maktabini bitirganligi toʻgʻrisidagi guvohnomani olish uchun rus tili va matematika boʻyicha yagona davlat imtihonlari majburiydir. 2025-yilda Rossiya tarixini ham bitiruvchilar uchun majburiy fanlar qatoriga kiritish rejalashtirilgan.
Taʼlim shakllari[tahrir | manbasini tahrirlash]
Rossiyada taʼlimning uchta asosiy shakli mavjud:

• 
  toʻliq ish kuni (kunduzi);
  
• 
  yarim kunlik (kechqurun);
  
• 
  yozishmalar.
  

Muayyan taʼlim shaklida taʼlim olishga cheklovlar taʼlim toʻgʻrisidagi qonun hujjatlari va (yoki) taʼlim standarti bilan belgilanishi mumkin boʻlgan.
Taʼlim tashkilotlarida oraliq va davlat yakuniy attestatsiyasidan oʻtish huquqiga ega boʻlgan holda eksternal taʼlim (oʻz-oʻzini oʻtish tizimi) va oilaviy taʼlim shaklida ham taʼlim olish mumkin^[10].
Oʻrta maktab dasturlari boʻyicha bolaning oilaviy taʼlimini tashkil qilish uchun ota-onalar kompensatsiya olish huquqiga ega, uning miqdori bola oʻqiyotgan Rossiya Federatsiyasi sub’ektining qonuni bilan belgilanadi. Rossiya Federatsiyasi sub’ektlarining aksariyati ota-onalarga oilaviy taʼlim uchun hech qanday kompensatsiya toʻlamaydi. 2018-yil holatiga koʻra, Omsk viloyati taʼlim vaziri Tatyana Dernovaning soʻzlariga koʻra, Rossiyaning faqat beshta mintaqasida ota-onalar oʻz farzandlarining oilaviy taʼlimi uchun tovon oladilar^[11]. Shunday qilib, Omsk viloyatida 2018-yil holatiga koʻra, bunday kompensatsiya mavjud boʻlib, 7816 rubl miqdorida toʻlangan, oyiga 11724 rublgacha belgilangan, oyiga esa (sinflariga qarab) toʻlangan. Oilaviy taʼlim uchun kompensatsiyaning joriy etilishi oʻz farzandlariga ushbu shaklda taʼlim berishni xohlaydiganlar sonini keskin oshirdi. Agar 2013-yilda (kompensatsiya joriy etilganda) Omsk viloyatida oilaviy formada 7 bola boʻlsa, 2018-yilda 1200 ga yaqin bola bor edi^[11].
Ushbu huquqni amalga oshirishda va Rossiyaning butun taʼlim tizimidagi munosabatlarni tartibga soluvchi asosiy huquqiy hujjat 2012-yil 29-dekabrdagi 273-FZ-sonli „Rossiya Federatsiyasida taʼlim toʻgʻrisida“ Federal qonunidir. Taʼlim sohasidagi ayrim masalalarni (toʻgʻridan-toʻgʻri yoki bilvosita) tartibga soluvchi boshqa federal qonunlar ham qabul qilinishi mumkin boʻlgan. „Rossiya Federatsiyasida taʼlim toʻgʻrisida“ Federal qonuniga muvofiq, federal darajada, Rossiya Federatsiyasi Prezidentining farmonlari, Rossiya Federatsiyasi Hukumatining qarorlari va farmoyishlari, Taʼlim va fan vazirligining normativ hujjatlari va xatlari shuningdek, taʼlim tashkilotlariga mas’ul boʻlgan federal idoralarning hujjatlari, ikkinchisining ishi toʻgʻrisida.

• 
  Tarmoq taʼlimi haqida. Taʼlim dasturlarini amalga oshirishning tarmoq shakli — taʼlim faoliyati bilan shugʻullanadigan bir nechta tashkilotlarning, shu jumladan xorijiy tashkilotlarning resurslaridan foydalangan holda va kerak boʻlganda boshqa tashkilotlarning resurslaridan foydalangan holda taʼlim dasturini amalga oshirish^[12],
  
• 
  elektron taʼlim va masofaviy taʼlim^[13].
  

Huquqiy tartibga solish[tahrir | manbasini tahrirlash]
Taʼlim masalalari, Rossiya Konstitutsiyasiga muvofiq, Rossiya Federatsiyasi va uning sub’ektlarining birgalikdagi yurisdiktsiyasi ostidadir^[14].
Federatsiya sub’ektlari darajasida Rossiya Federatsiyasining maʼlum bir sub’ektining taʼlim tizimining oʻziga xos xususiyatlarini hisobga olgan holda federatsiya sub’ekti hududida federal qonunchilik normalarini toʻldiradigan taʼlim toʻgʻrisidagi mintaqaviy qonun qabul qilinishi mumkin boʻlgan. Federatsiya (Rossiya Taʼlim va fan vazirligi tegishli namunaviy qonunni ishlab chiqdi^[15]).
Rossiya Federatsiyasining davlat hokimiyati organlari va federatsiyaning taʼsis sub’ektlari va mahalliy hokimiyat organlari taʼlim toʻgʻrisidagi federal qonun bilan belgilangan vakolat sub’ektlariga muvofiq taʼlim sohasidagi munosabatlarni tartibga soluvchi huquqiy hujjatlarni qabul qilishlari mumkin. „Rossiya Federatsiyasida taʼlimni boshqarish“ boʻlimida, taʼlim sohasidagi munosabatlarni tartibga soluvchi va federal qonunlarda va Rossiya Federatsiyasining boshqa normativ-huquqiy hujjatlarida, Rossiya Federatsiyasining taʼsis sub’ektlarining qonunlarida va normativ-huquqiy hujjatlarida, mahalliy oʻzini oʻzi boshqarish organlarining meʼyoriy-huquqiy hujjatlarida mavjud boʻlgan qoidalar „Rossiya Federatsiyasining taʼsis sub’ektlarining qonunlari va normativ-huquqiy hujjatlari, mahalliy oʻzini oʻzi boshqarish organlarining normativ-huquqiy hujjatlari toʻgʻrisida“ Federal qonuniga muvofiq boʻlishi kerak. taʼlimga ega va ushbu Federal qonun bilan belgilangan kafolatlarga nisbatan huquqlarni cheklay olmaydi yoki kafolatlar darajasini pasaytira olmaydi^[16].
2021-yilda taʼlim toʻgʻrisidagi qonunga davlat ruxsatisiz taʼlim faoliyatini cheklovchi oʻzgartishlar qabul qilinadi.
Taʼlim standartlari va federal hukumat talablari[tahrir | manbasini tahrirlash]
Taʼlim faoliyati va oʻquvchilarni oʻqitishning belgilangan talablariga muvofiqligini ob’ektiv baholash uchun umumiy taʼlimning har bir darajasi va kasbiy taʼlimning har bir darajasi va yoʻnalishi (mutaxassisligi va kasbi) federal davlat taʼlim standartlari qabul qilingan edi. Moskva davlat universiteti M. DA. Lomonosov, Sankt-Peterburg davlat universiteti, federal universitetlar, milliy tadqiqot universitetlari va federal davlat universitetlari, ularning roʻyxati Rossiya Federatsiyasi Prezidentining farmoni bilan tasdiqlangan, oliy taʼlimning barcha darajalari uchun taʼlim standartlarini mustaqil ravishda ishlab chiqish va tasdiqlash huquqiga ega boʻgan edi.
Taʼlim standartlari taʼlimning turli shakllari, taʼlim texnologiyalari va oʻquvchilarning alohida toifalarining xususiyatlarini hisobga olgan holda umumiy taʼlim va kasbiy taʼlim olish shartlarini belgilab beradi.

• 
  asosiy taʼlim dasturlari tarkibiga (shu jumladan asosiy taʼlim dasturining majburiy qismi va taʼlim munosabatlari ishtirokchilari tomonidan shakllantiriladigan qismning nisbati) va ularning hajmi,
  
• 
  asosiy taʼlim dasturlarini amalga oshirish shartlari, shu jumladan kadrlar, moliyaviy, moddiy-texnika va boshqa shartlar,
  
• 
  asosiy taʼlim dasturlarini oʻzlashtirish natijalari.
  

Rossiya Federatsiyasida taʼlimni federal darajada boshqarish Rossiya Federatsiyasi Taʼlim va fan vazirligi tomonidan amalga oshiriladi, u taʼlim sohasidagi davlat siyosati va huquqiy tartibga solishni ishlab chiqish funksiyalarini bajaradi. Vazirlik, shuningdek, 2010-yilda tugatilgan Taʼlim boʻyicha Federal agentlik (Rosobrazovanie) funksiyalarini — davlat xizmatlarini koʻrsatish, boʻysunuvchi muassasalarning federal mulkini boshqarish, shuningdek, taʼlim, tarbiya, vasiylik va homiylik sohasidagi huquqni muhofaza qilish funksiyalarini bajaradi. voyaga etmaganlarga vasiylik, taʼlim muassasalari talabalari va oʻquvchilarini ijtimoiy qoʻllab-quvvatlash va ijtimoiy himoya qilish. Taʼlim sohasidagi meʼyoriy hujjatlar ham Rossiya Federatsiyasi Prezidenti va hukumati tomonidan qabul qilinadi.
Rossiya Federatsiyasida taʼlimni boshqarish[tahrir | manbasini tahrirlash]