Rta maxsus ta’lim vazirligi

6. O'lchov xatolarini bartaraf etish va kamaytirish yo'llari

Ba'zi hollarda tizimli xato o'lchovlar boshlanishidan oldin (xatolarning oldini olish) va o'lchash jarayonida o'lchov natijalariga ma'lum tuzatishlar kiritish orqali xato manbalarini yo'q qilish orqali yo'q qilinishi mumkin.

Xatolarning oldini olish uni kamaytirishning eng oqilona usuli bo'lib, masalan, harorat (issiqlik izolyatsiyasi), magnit maydonlar (magnit ekranlar), tebranishlar va boshqalarning ta'sirini yo'q qilishdan iborat. Bunga SIni sozlash, ta'mirlash va tekshirish ham kiradi.
Natijani to'g'rilash tizimli xatolikni bartaraf etishning eng keng tarqalgan usuli hisoblanadi ∆ _C . Tuzatish son jihatdan tizimli xatoning qiymatiga teng bo'lib, unga qarama-qarshi belgida va o'lchov natijasiga algebraik ravishda qo'shiladi:
q = - ∆ _S
Tasodifiy xatolarni to'liq bartaraf etib bo'lmaydi, lekin o'lchov natijalarini qayta ishlash orqali ularning ta'sirini kamaytirish mumkin. Buning uchun ehtimollik va statistik xarakteristikalar (tarqatish qonuni, standart og'ish, ishonch oralig'i va boshqalar) ma'lum bo'lishi kerak.
Tasodifiy xatolar va qismlarni o'lchash va ishlab chiqarishda ularning paydo bo'lish ehtimoli bilan bog'liq qonunlar mavjud (ehtimollik nazariyasi ularni tasodifiy o'zgaruvchilarni taqsimlash qonunlari sifatida belgilaydi). Mashinasozlikda tasodifiy xatolar ko'pincha sodir bo'ladi va normal taqsimot qonuniga yoki Gauss qonuniga muvofiq taqsimlanadi (1.5-rasm). Tasodifiy o'zgaruvchilar ushbu qonunga bo'ysunadi, ularning paydo bo'lishi juda ko'p sabablarga bog'liq bo'lib, ularning hech biri hal qiluvchi ahamiyatga ega emas va ularning paydo bo'lishida kichik rol o'ynaydi.



1.5-rasm. Gauss egri chizig'i

II.Asosiy qism

Analog voltimetirning o’lchashdagi hatolarini hisoblash.

Asosiy vazifalarimizdan biri ularning fizik qonuniyatlarini o’rganamiz.

2.1-rasm. Analog voltimetir.
sosiy o’lchashdagi matematik fo’rmulalardan foydalanamiz.