S d a d a y e V p a r a z I t o L o g I y a

KIPRIKLILAR {O LJO PH O RA) YOKI INFUZORIYALAR (INFUSO­
RIA) tipi vakillari ko'lm ak suvlardan tortib dengiz, okeanlargacha bo'lgan ham- 
ma suvlarda va nam tuproqlarda uchraydi.7500 ga yaqm turi bor. B a’zi turlari esa 
umurtqasiz va umurtqali hayvoniarda hamda odamlarda parazitlik qiladi.
40

---

'Kiprikli infuzoriyalar sinfidan biri ixtioftirius (Ichthyophthirius multifilus) baliq 
terisi vajabrasiga kirib, yara hosil qiladi (14-rasm).
Bu parazitning yosh individlari baliq terisiga vajabrasiga chuqurroq o'rnashib, 
faol ovqatlanadi va kattalashadi. M a'lum vaqtdan keyin parazit baliq tensidan ajra- 
iib suvga chiqadi va sistaga o'raladi. Sistada esa ko'payish boshlanadi. Yadrosi- 
ning ketma-ket bo'linishi tufayli 2000 tagacha yangi harakatchan yosh parazitlar 
rivojlanadi. Sistadan tashqariga chiqqan yosh ixtioftiriuslar yana baliqlar terisi va 
jabrasiga yopishib o ‘z taraqqiyotini davom ettiradi.
Bu parazit keltirib chiqaradigan kasallikdan yosh baliqchalaming 90-100 %i 
nobud bo'ladi. Ixtioftiriuslardan, ayniqsa, zog'ora baliq, gulmohi, do'ngpeshona, 
oq amur va losossimon baliqlar ko'p zarar ko'radi.
Shuningdek, bu sinfga odam va hayvonlar organizmida parazitlik qiluvchi Ba- 
lantidium coli ham kiradi (15-rasm).
Uning tanasi loviyasimon bo'lib, odamning y o 'g 'o n ichagi devorida parazitlik 
qilib, jarohat hosil qiladi va xavfli qonli ichburug' kasalligini vujudga keltiradi. 
Odamlarga bu parazitlar cho'chqalar orqali yuqadi. Chunki, balantidiy cho'chqa, 
sichqon va kalamushlar ichagida ham parazitlik qiladi. Cho'chqa laming tezagi 
orqali parazitning sistalari tashqariga chiqadi va odamlar bu sistalami yutib. balan­
tidiy bilan kasallanadi.
1 4 -r a s m . I c h t h o p h t h i r i u s m u l tif il u s -  
n i n g r iv o j la n i s h sikli:
1-ix tio ftiriu s b ila n k a s a lla n g a n b a liq ;
2 -b a liq te risid a g i v o y a g a y e tg a n p a ra z it;
3 -b a liq n i ta rk e tg a n p a ra z it; 4 -p a r a z itn in g
sis ta ic h id a k o 'p a y is h i; 5 -y o s h p a r a z itla m in g
sista ta d a n c h iq ish i.
41

---