S. F. Amirov, M. S. Yoqubov, N. G’. Jabborov elektrotexnikaning nazariy asoslari

1.10.3. Aralash ulangan elementlardan iborat zanjirlarni 
ekvivalent o'zgartirish 

Aralash ulangan zanjirda parallel yoki ketma-ket ulangan

elementlar bitta ekvivalent ikki qutblik bilan almashtiriladi. Bunda
ekvivalent
o'tkazuvchanlik
parallel
ulangan
elementlar
o'tkazuvchanliklarining yig'indisiga teng bo'ladi.
Bir xil turdagi ketma-ket ulangan elementlarni bitta ekvivalent
ikki qutblik bilan almashtirib, uning umumiy qarshiligi ketma-ket
ulangan qarshiliklarning yig'indisiga teng deb olinadi. Elementlari
aralash ulangan sxemalarga zanjirsimon yoki narvonsimon zanjirlar
kiradi. Ularning kirish qarshiligi yoki kirish o'tkazuvchanligi uzluksiz
zanjirsimon kasr bilan ifodalanishi mumkin:
n
n-
a

a
а

а
а
1

1

1

1
1
3
2
1






,
bu yerda
а
1
, а
2
, а
3
, а
4
, ... а
n
koeffitsiyentlar zanjirsimon kasrning
elementlari deb ataladi. Kasr elementlarining soni
n
chegarali
zanjirsimon kasr bo'lishi mumkin. Oddiy narvonsimon zanjir (1.28-
rasm) umumiy qarshiligini aniqlaymiz.
.
1
1
1
3
2
1
3
2
3
2
1


















R
R
R
R
R
R
R
R
R


ELEKTROTEXNIKANING NAZARIY ASOSLARI

47
Bu formuladagi

R
2
qarshilikni
G
2
=1/R
2
o'tkazuvchanlik bilan
almashtiramiz va quyidagi ifodani hosil qilamiz:
.
1
1
3
2
1









R
G
R
R

Shunday qilib, ko'rilayotgan zanjirning

kirish qarshiligi zanjirsimon kasr bilan
tasvirlanadi, bunda
а
1
, а
2
, а
3
lar tegishli
R
1
, R
2
,

R
3

lardir. Xuddi shunday
o'zgartirishlar ishlatib narvonsimon zanjirning kirish qarshiligini
zanjirsimon kasr ko'rinishda ifodalaymiz (1.29-rasm, a):

G

R

G
G

R
G

R
R
n
n
n
2
1
2
2
2
4
3
2
1
1
1
1
1
1

1












.
Narvonsimon zanjir shaxobchalarining tashkil etuvchilari
(R
1
, R
3

... R
n

)
va ikki qutblik ko'ndalang shaxobchalariga kiruvchi
(G
2
, G
4
,
G
6
,...,G
n-1
)
lardir. Agar narvonsimon zanjirlarning ko'ndalang
shaxobchasi to'g'ridan-to'g'ri tashqi qismlarga ulansa (1.29-rasm,
b), unda zanjirsimon kasr kirish o'tkazuvchanlik ko'rinishida yoziladi:

ELEKTROTEXNIKANING NAZARIY ASOSLARI

48
n

n
n-
R
G
R
G
R
G
G
2
1
2
2
2
3
2
1

1

1

1

1
1










.