S. Hasanov D. Abdumadjidova N. Ataeva Psixologiya

Xarakter. Xarakter xususiyatlari va tipologiyasi. 

Kundalik  hayotimizda  “xarakter”  so`zi    ko`p  ishlatiladigan  so`zlardan.  Uni 

biz  doimo  birovlarga  baho  bermoqchi  bo`lsak, ishlatamiz.  Bu  so`zning  ma’nosini 

olimlar “bosilgan tamg`a” deb ham izohlashadi. 

Xarakter

 - ijtimoiy muhit ta’sirida tarkib topib, shaxsning atrofdagi voqelikka 

va o`z-o`ziga bo`lgan munosabatida ifodalanadigan, muayyan sharoitda tipik xulq-

atvor  usullarini  belgilab  beradigan  barqaror  individual  psixik  xususiyatlar 

yig`indisidir  (yunonchadan  «xislat»,  «belgi»,  «tamg`a»).    Xarakter  hamisha 

shaxsning  o`ziga  xos  bo`lgan  sifatlarini  belgilab  beradi.  Shuning  uchun  ham 

xarakter kishining biror hayotiy vaziyat sharoitida o`zini qanday tutishini oldindan 

ko`rish imkonini beradi.  

  Xarakter  tug`ma  bo`lmaydi.  Faqat  layoqat  nishonlari  tug`ma  bo`lishi 

mumkin, ular nerv sistemasining xususiyatlariga bog`liq bo`ladi. U kishining hayot 

---

va  faoliyat  sharoitlariga  bog`liq  holda  tarkib  topib,  o`zgaruvchan  va 

tarbiyalanuvchandir.  Maxsus  sharoitda  ta’lim-tarbiya  ta’sirida  salbiy  xarakter 

xususiyatlarini  bartaraf  qilish,  ijobiy  xarakter  xususiyatlarini  shakllantirish 

mumkin.  Munosabatlarning  xarakterdagi  o`rni  xususida  V.S.Merlin  ularning 

mazmunida ikki komponentini ajaratadi:   

19-shakl 

1.