S. S. Dexkanov " " 2023-yil

11-mavzu. Tillarni tasniflash: funksional, areal, tipologik va 
geneologik tasniflar 
Dunyodagi tillar va ularni tasniflash asoslari. Tasnif tushunchasiga 
ta’rif. Tillarni tasniflashda tilning tuzilishi, ijtimoiy vazifasi, tarqalishi, 
qarindoshchilik munosabatlari, shu tilda gaplashuvchilar soni kabi
jihatlarning ahamiyati. Tillar va til oilalarining aniq miqdorini aytish 
qiyinligining sabablari. Tillar kam o’rganiladigan ayrim hududlar haqida 
ma’lumot. Dialekt va til jihatidan kam o’rganilgan mintaqalar haqida. Areal 
tasniflash asoslari. Funksional tasniflash va metatil (etalon til) haqida 
ma’lumot. Tillarni tipologik jihatdan guruhlarga ajratish. Qiyosiy-tarixiy
tilshunoslik. Tillarning geneologik tasnifi va til oilalari. 

---

7 
12- mavzu. Tilshunoslikning zamonaviy yoʼnalishlari (2-soat) 
Lingvistikaning boshqa fanlar bilan aloqasi. Tilshunoslikdagi zamonaviy 
yo’nalishlar. Sotsiolingvistika va etnolingvistika. Psixolingvistika va 
neyrolingvistika. Kompyuter lingvistikasi va kommunikativ lingvistika. Nutq 
faoliyatning vujudga kelish mexanizmini o’rganish. Bolalar nutqining 
shakllanish jarayonini o’rganish. Muayyan nutqiy vaziyatlarda so’zlovchi 
bilan tinglovchi o’rtasidagi munosabatlarni o’rganish. Nutqning axborot tashish 
funksiyasini o’rganish va boshqarish. Kommunikativ lingvistika. 
Matn tilshunosligi. Sotsiolingvistika. Psixolingvistika. Lingvistik pragmatika. 
III. Seminar mashg’ulotlar bo’yicha ko’rsatma va tavsiyalar 
Seminar mashgʼulotlari multimedia vositalari bilan jihozlangan 
auditoriyada faol va interfaol usullar yordamida oʼtilishi, mashgʼulot jarayonida 
mos ravishda munosib pedagogik va axborot texnologiyalar qoʼllanilishi 
maqsadga muvofiq. 
SEMINAR MASHG’ULOTLARI 
T.r. 
Seminar mashg’ulotlari mavzulari 
Soatlar 
1. 
Tilshunoslik fanining oʼrganish obyekti. Tilning 
paydo boʼlishi. Tillarning o’zaro munosabatlari va 
rivojlanish qonuniyatlari 
2 
2. 
Yozuv va uning rivojlanish bosqichlari
2 
3. 
Tilshunoslik fani tarixi. Qadimgi hind, xitoy, grek, 
rim tilshunosligi 
2 
4. 
Oʼrta asrlarda Yevropa va arab tilshunosligi. Oʼrta 
Osiyoda tilshunoslikning rivojlanishi. Uygʼonish davri 
tilshunosligi 
2 
5. 
XIX asrda qiyosiy-tarixiy tilshunoslikning vujudga 
kelishi. V. Gumboldt taʼlimoti 
2 
6. 
Tilshunoslik tarixidagi yo’nalishlar va maktablar 
2 
7. 
Ferdinand de Sossyurning lingvistik nazariyasi. 
Tilshunoslikda strukturalizm 
2 
8. 
Til 
belgilar 
sistemasi 
sifatida. 
Semiotika 
va 
lingvosemiotika. Til sathlari. 
2 
9. 
Fonetik-fonologik va leksik sath 
2 
10. 
Grammatika. (Morfologiya va sintaktik sath) 
2 
11. 
Tillarni tasniflash: funksional, areal, tipologik va 
genealogik tasniflar 
2 
12. 
Tilshunoslikning zamonaviy yo’nalishlari 
2