S. Y. Is kamov

Gusev bo‘lgichi:
1-umumiy ko‘rinishi; 2-bo‘ylama kesimi; 3-bo‘lish qismi.
Bo‘lgichni qulay ishlatish uchun uni unchalik baland bo‘lmagan 
xontaxta yoki taburetkaga o‘matiladi. Uning oyoqclialari taburetkaga 
o‘matiladi. Uning oyoqchalari taburetkaga vint yoki shurplar bilan 
mahkamlanadi. Bo‘lgich ishlatilishidan oldin chang, donlardan 
tozaianadi, taburetka esa tekis yer sathiga o‘matiladi.
Namunalarni aralashtirish va bo‘lishda ajratish quyidagi tartibda 
amalga oshiriladi. Donni bo‘lgich voronkasiga biroz balandlikdan 
(voronka chetidan taxminin 5 sm) to‘kiladi va xokandozcha yoki 
belkurakcha bilan tekislanadi, so‘ng jumrak (zatvor) ochiladi; don 
konusga tushadi, bo‘lish uyachalaridan (yacheyka) o‘tadi va 
cho'michga tushadi. Bo‘lgichda don 3 marta o‘tkazilganidan keyin

---

tahlil uchun namunachalar ajratishga o‘tiladi.
Misol: Donning iflosligini aniqlash uchun 50 g namuna ajratish 
zarur. Buning uchun ikkala cho‘michdan donni bo‘lgich voronkasiga 
to‘kiladi, jumrak ochiladi. Don o'tkazilganidan keyin jumrak 
berkitiladi va don pastki cho‘michda shunday miqdorda don qolsinki, 
uning og irligi tahlil uchun zarur namunachadan birmuncha ortiq 
bo'lishi kerak.
Bo‘lgichdan oxirgi marta o'tkazilgandan keyin don torozi 
pallachalariga to‘kilib tortiladi. 50 g va undan ortiq namunani 
tortishdagi aniqlik 0,5 g atrofida bolishi shart. Agar donni ortiqchaligi 
namuna oglrligining 10% idan oslrmasa (masalan, 50 g namuna 
uchun 5 g ortiqcha), bu ortiq miqdorini tarozi pallasidan qoshiqcha 
bilan butun qatlam qalinligi bo‘yicha turli yerlardan olinadi. Agar 
namunadagi ortiqcha miqdor 
10
% dan ortiqcha bo Isa, unda hamma 
ajratilgan don stolning tekis sathiga to ‘kiladi, yupqa qatlam qilib 
tekislanadi va qatlamning butun qalinligining turli joylaridan 
xokondozcha bilan ortiqchasi olinadi.
Bolgich apparatida eng kamida 50 g namuna ajratish mumkin, 50 
g kam namuna ajratish uchun quyidagicha ish yuritiladi: aw al 
boigichda 50 g miqdorda don namunasi ajratiladi, so'ngra don 
ajratish taxtasiga o‘tkaziladi va kesma holida bo'lishi bilan zarur 
hajmli namunacha izchil usulda ajratiladi.