S. Y. Is kamov

Makkajo‘xori namuna qismlarini tanlash va о‘rtacha namuna 
turish. Makkajo'xori to'plamlaridagi don sifatini baholashda, asosan, 
boshqa 
don 
mahsulotlarini 
baholagandek 
ko‘rsatkichlardan 
foydalaniladi, ammo bu don o‘ziga xos xususiyatlarga egadir.
Makkajo'xorini baholashdagi xususiyatlari namuna qismlarini 
tanlash qoidalari va tahlil qilish uchun namuna tuzishda o‘zini 
ko'rsatadi. Shutting uchun makkajo‘xorining tovar to‘plamlarida 
namuna davlat standartlarida bayon etilgan qoidalar bo'yicha 
100 
so‘tadan tuziladi.
So‘tali makkajо‘xorining namuna qismlari avtomashinaning ikki, 
kuzovning oldingi va keyingi chekkalaridan 0,5-0,7 m masofadagi 
uzunasiga joylashgan nuqtalardan olinadi:
Har bir nuqtalardan so‘talar olib tashlangan holda, taxminin 10 
sm chuqurlikda yonma-yon joylashgan istalgan 5 tadan so‘tani olish 
mumkin.
Makkajo‘xorini vagonlarda tashishda, har bir vagonga oitish va 
tushirish jarayonida 100 ta so'ta olinadi. Vagondan ohnadigan 
namuna qismlari miqdori 
20
ta bo‘lib, ulaming har birida beshtadan 
so‘ta olinadi.
Makkajo‘xori so'talarining barcha namuna qismlarining o‘zi 
dastlabki namuna hamda bir vaqtning o‘zida о ‘rtacha namuna hamdir. 
Sifat ko‘rsatkichlarini (namlikdan tashqari) aniqlash so'talami 
laboratoriyaga olib bormasdan, to‘g‘ridan to‘g‘ri dastlabki namunani 
olgan joy da, tegishli holda so'talarni saralash va ulami tortrnasda.i 
hamda ko'zdan kechirish bilan amalga oshiriladi. Tahlil natijalarini 
namunadagi so‘talar miqdoriga nisbatan foiz bilan ifodalanadi.
Bo‘lgichlarda namunalarni ajratish. 
Tahlil uchun o‘rtacha 
namunalar dan 
namunachalami 
ajratish, 
shuningdek, 
о‘rtacha 
namunani aralashtirish bo'lgich apparatlarida va qo‘lda amalga 
oshiriladi.

---

Gusev bo‘lgichi (30-rasm), ham namunalar ajratish uchun ishla­
tiladi, shuning uchun unda ishlash tartibini keltiramiz. Apparatning 
yuqori qismi ichidan voronka, zatvor bilan jihozlangan chiqaruvchi 
darcha bor. Bo‘lgichning quyi qismiga konus mahkamlangan bo‘lib, 
iming cho‘qqisi voronka teshigi markazida joylashgan. Konus asosida 
20
ta teshik yacheykalar bo‘lib, ular bir-biridan alohida joylashgan. 
Birdan joylashgan 10 teshikdan don bir cho‘michga, boshqa 10 
teshikdan esa ikkinchi cho‘michga yo‘naltiriladi. Konus pastida, 
bo‘lgichning quyi cho‘michida don tushishi uchun moljallangan 
voronka joylashgan. Don to‘plash uchun cho‘michlar ustma-ust 
c'matilgan bo‘ladi, shuning uchun yuqoridagi eho‘michning o‘rtasida 
teshikli quvurcha bo‘Hb, u orqali don quyi cho‘michga tushadi.
30-rasm.