Safar Barnoyev bolalar shoiri va nosiri

Safar Barnoyev bolalar shoiri va nosiri

1958 yilning bahori… Sobiq Buxoro davlat pedagogika institutining o`zbek filoligiyasi fakulteti binosida taniq`li adib Mirzakalon Ismoiliy bilan uchrashuv bo`lib, unda shahar va viloyatda q`alam tebratayotgan talay havaskor q`alamkashlar q`atnashgandi. Boshda adib o`z ijodi va joriy adabiy jarayon haq`ida gapirgach, u bilan mahalliy ijodkorlar o`rtasida q`izg`in savol-javoblar bulib o`tdi.

1958 yilning bahori… Sobiq Buxoro davlat pedagogika institutining o`zbek filoligiyasi fakulteti binosida taniq`li adib Mirzakalon Ismoiliy bilan uchrashuv bo`lib, unda shahar va viloyatda q`alam tebratayotgan talay havaskor q`alamkashlar q`atnashgandi. Boshda adib o`z ijodi va joriy adabiy jarayon haq`ida gapirgach, u bilan mahalliy ijodkorlar o`rtasida q`izg`in savol-javoblar bulib o`tdi.

Nihoyat, topgan bir dasta gul, topmagan bir bosh piyoz deganlaridek, mahalliy ijodkorlar birin-ketin o`z ijodlaridan namunalar o`q`ib, o`tirganlar muhokamasidan o`tkaza boshladi. Navbat biroz novcharoq` va ozg`ingina q`oramag`iz bir yigitchaga keldi. Uni Safar Barnoev deb tanishtirgach, u o`rnidan turib minbarga chiq`di. O`shanda “Surat” degan she`rini ehtiros bilan o`q`ib berib, olq`ishlar olgani hamon esimda.

She`r bir muhabbat fojiasi oyoq` ostida parchalanganini shamol g`ujgon o`ynayotgan bir surat vositasida ifodalangan edi. She`r tinglovchilarda shu boisdan ham o`zgacha ta`sir o`tkazgan edi. She`r muallifi esa o`shanda ayni muhabbat yoshidagi, yigirma yashar yigitcha edi. U sevib-sevilishga loyiq` edi, shundan dastlabki she`rlari o`smirlik tuyg`ulari ifodachisi sifatida bitila boshlangandi.

Sirasini aytganda, o`smirlik hali bolalikdan tamoman uzilib ketmagan bir palla bo`lib, kattalar olamiga nomzodlik davri sanaladi, unda hali bolalik romantikasi baravj bo`ladi. Shu bois Safar Barnoyevga butun ijodkorlik iste`dodini bag`ishlash bir q`adar oson kechdi. U armiyadagi hizmatini o`tab, Toshkent Davlat Universiteti (hozirgi O`zbekiston Milliy Universiteti) ning jurnalistika fakultetida o`q`iy boshlagan kezlarida ana shu haq`iq`atni anglab etdi, bolalar uchun yozmaslik “dadajoni janggohga olib kelgan bolaligi”ga xiyonat deb tushundi. U yana shuni ham anglab etdiki, bunday xiyonatning alomati behad og`ir.

• Sirasini aytganda, o`smirlik hali bolalikdan tamoman uzilib ketmagan bir palla bo`lib, kattalar olamiga nomzodlik davri sanaladi, unda hali bolalik romantikasi baravj bo`ladi. Shu bois Safar Barnoyevga butun ijodkorlik iste`dodini bag`ishlash bir q`adar oson kechdi. U armiyadagi hizmatini o`tab, Toshkent Davlat Universiteti (hozirgi O`zbekiston Milliy Universiteti) ning jurnalistika fakultetida o`q`iy boshlagan kezlarida ana shu haq`iq`atni anglab etdi, bolalar uchun yozmaslik “dadajoni janggohga olib kelgan bolaligi”ga xiyonat deb tushundi. U yana shuni ham anglab etdiki, bunday xiyonatning alomati behad og`ir.

Shundanmikan, butun ijodida ikkinchi jahon urushi davridagi bolalikni ketidan q`ayta tiklash va undan axloq`iy-estetik saboq chiq`arishni yetakchi tamoyil q`ilib oldi. Shu ma`noda uni urushni xotirasi vositasida kuylovchi bastakor deyish mumkin. Uning tengq`urlaridan farq` q`iluvchi bosh ijodiy xususiyati ham xuddi shunda namoyon bo`ladi.

• Shundanmikan, butun ijodida ikkinchi jahon urushi davridagi bolalikni ketidan q`ayta tiklash va undan axloq`iy-estetik saboq chiq`arishni yetakchi tamoyil q`ilib oldi. Shu ma`noda uni urushni xotirasi vositasida kuylovchi bastakor deyish mumkin. Uning tengq`urlaridan farq` q`iluvchi bosh ijodiy xususiyati ham xuddi shunda namoyon bo`ladi.

Safar Barnoev o`zbek bolalar adabiyotining Zafar Diyor, Sulton Jo`ra, Q`uddus Muhammadiy, Shukur Sa`dulla, Hakim Nazir, Mirkarim Osim, Q`udrat Hikmat va Po`lat Mo`min singari namoyandalari, shuningdek, jahon xalq`lari bolalar adabiyotlarining zabardast vakillari ijodlarini q`unt bilan o`rgandi, xususan, xalq ijodiyotiga, bolalar folkloriga hayratlanib nazar soldi. Biroq Buxoroyi sharifning saodatmand farzandi bo`lib bolalar shoiri sifatida teranroq mahobat kasb etdi.

U huddi shu nuq`tada iste`dodini ikki ulkan vatandoshi, o`zbek va tojik bolalar adabiyotlarining betakror namoyondalari Sulton Jo`ra va Gulchehra Sulaymonovalarning q`onuniy vorisi sifatida shakllantirganday tuyuladi.

Gap shundaki, Sulton Jo`ra ikkinchi jahon urushida bevosita q`atnashib, uning bolalar q`ismatiga ko`rsatgan fojeali ta`sirini ifodalab, o`zbek bolalar she`riyatida shu mavzuni yuksak sa`natkorlik bilan ifodalagan “Sog`inib”, “Sog`inchli salom” singari go`zal epistolyar she`rlar yaratib q`oldirgan sa`natkor edi. U jangchi sifatida vakillikka ishtirok etgan edi, shu sababli urush dahshatini o`z tanasida sinab ifodalagan edi. Safar Barnoyev bola sifatida urushning barcha kulfatlarini ko`rdi, otasini yulib olib uni yetim q`ildi urush, o`zga xonadonlarga q`ora xatlar kelganida ko`kka o`rlagan faryodlarni eshitib o`shandagi iztirobli yig`ilardan q`albi ozurda bo`lib,

• Gap shundaki, Sulton Jo`ra ikkinchi jahon urushida bevosita q`atnashib, uning bolalar q`ismatiga ko`rsatgan fojeali ta`sirini ifodalab, o`zbek bolalar she`riyatida shu mavzuni yuksak sa`natkorlik bilan ifodalagan “Sog`inib”, “Sog`inchli salom” singari go`zal epistolyar she`rlar yaratib q`oldirgan sa`natkor edi. U jangchi sifatida vakillikka ishtirok etgan edi, shu sababli urush dahshatini o`z tanasida sinab ifodalagan edi. Safar Barnoyev bola sifatida urushning barcha kulfatlarini ko`rdi, otasini yulib olib uni yetim q`ildi urush, o`zga xonadonlarga q`ora xatlar kelganida ko`kka o`rlagan faryodlarni eshitib o`shandagi iztirobli yig`ilardan q`albi ozurda bo`lib,

Iztirobli yig`idan

Uyg`ondi tor ko`chamiz

Q`ora hatday q`orayib

Ketdi bizning kechamiz,-

deya o`sha ma`shum kunlarga nazar sola olgandi u.

E’tiboringiz uchun rahmat