Me‘yorli tahlil hanuzgacha iqtisodiy fanda
keng qo’llanib kelinmoqda.
Metodologiya. Iqtisodiy jarayonlarni
subyektiv – psixologik metod asosida tahlil
qilish marjinalizm nazariyasiga xosdir.
Me’yorli foydalilik nazariyasi va buyumning
subyektiv qimmati. Asosiy e‘tibor ishlab
chiqarish va taklifni o’rganishga qaratilgan
klassik iqtisodiy nazariyadan farqli o’laroq,
marjinalistlar eng avvalo, iste‘mol va talabni
tahlil qildilar. Shu bois, ular iqtisodiy
jarayonlarni tahlil qilishni kishilarning
ehtiyojini o’rganishdan, buyumning foydalilik
mezonini qidirishdan boshladilar. Buyumning
qimmatini aniqlashda marjinalistlar
klassiklarga nisbatan butunlay boshqacha
yondashdilar. Agar klassiklar tovar qiymatini
(qimmatini) uni ishlab chiqarishga ketgan
xarajatlar bilan aniqlagan bo’lsalar,
marjinalistlar tovar qimmati asosida ikki omil
– foydalilik va buyumlarning kamyobligi
yotadi, deb hisobladilar.
A.Smitning buyumning qiymatini (qimmatini)
foydalilik bilan aniqlash mumkin emas, negaki,
hayotda eng foydali bo’lgan havo va suvning
qiymati yo’q, degan ‘Smitcha ziddiyat’ga
barham berildi. ‘Hech bir narsa suvdan ko’ra
foydali emas, – deb yozadi A.Smit, – lekin unga
u-bu narsani sotib olish amri mahol… Brilliant
esa, aksincha, uni bevosita foydalanish nuqtayi
nazaridan nihoyatda qimmati kam, ammo unga
juda katta miqdordagi boshqa tovarlarni olish
mumkin’.
Qimmat, – deb yozadi E.Bem-Baverk –
Do'stlaringiz bilan baham: |
