Samarqand davlat universiteti fizika fakultet

Ilova2
Fazaburuvchi RC zanjirli generatorlar.
Bunday generatorlarning tarkibi tuzilishi fazani ga buruvchi kuchaytirgichdan va faza balans shartini bajarishi uchun signalning fazasini ga buruvchi musbat teskari bogʻlanish zanjiridan iborat boʻladi. Bunday generatorlarda generatsiya chastotasidan boshqa chastotalarda faza balans sharti bajarilmayda. Fazaburuvchi teskari bogʻlanish zanjiri sifatida uch zivinoli RC zanjirlardan foydalaniladi. Bunday zanjirlarning sxemasi 2 -a-b-rasmlarda amplituda-chastota va faza - chastota tavsifnomalari 2 v-g-rasmlarda tasvirlangan.


2-rasm. a va b faza buruvchi RC zanjirlar. v va g RC zanjirlarning faza chastota tavsifnomasi.
Sxemasi 2-a-rasmda tasvirlangan zanjirning generatsiya chastotasi va chastotadagi uzatish koeffisentini quyidagi formulalardan foydalangan holda toppish mumkin.
(3)
(4)
Sxemasi 2-b-rasmda tasvirlangan zanjirning rezonans chastotasi va uzatish koeffisenti quyidagi formulalardan aniqlanadi.
(5)
(6)
Yuqorida keltirilgan (4) va (6) formulalardan koʻrinadiki, fazaburuvchi RC zanjir koʻrsatgich kirishiga uzatayotgan teskari bogʻlanish signalini keskin kamaytiradi. Shunga koʻra generatorga amplituda balans sharti bajarilishi va tebranishlar yuzaga kelishi uchun kuchaytirgichning kuchaytirish koeffisenti shart bajariladigan qilib tanlash lozim. Eng oddiy fazaburuvchi zanjirli generatorning sxemasi 3 – rasmda tasvirlangan.

3-rasm. Umumiy emitterli kuchatirgich
asosida tuzilgan RC generator sxemasi.

Sxemada kuchaytirgich tranzistorda umumiy emitterli sxema asosida tuzilgan. Generatsiyalanayotgan tebranishlar shakliga sxema elementlarining ta’sirini kamaytirish maqsadida chastotaga bogʻliq boʻlmagan joriy tok boʻyicha manfiy teskari bogʻlanish amalga oshirilgan. Generator normal ishlashi uchun muvoffiqlashtiruvchi kaskad boʻlishi lozim. Ushbu maqsadda iborat emitterli takrorlagich boʻlmagan holda generatorning oʻz-oʻzidan uygʻonishi juda qiyin.cunki teskari bogʻlanish zanjiri rezistorni qisqa ulaydi., natijada kuchaytirgich kuchaytirish koeffisenti kamayadi. Ikkinchidan kichik kirish qarshiligi, uzatish koeffisentini kamaytiradi.

Generatorning generatsiya chastotasini (5) formula yordamida aniqlash mumkin. Agar rezistorning qarshiligi emitterni takrorlagichning kirish qarshiligidan juda kichik boʻlsa, ya’ni .
Agar bu shart bajarilmasa, generatorning generatsiya chastotasi qisqa ulash ta’sirini hisobga olgan holda quyidagi formula bilan aniqlanadi.
(7)
Sunmas tebranishlarni hosil qilish uchun teskari bogʻlanishni kuchaytirgichning kuchaytirish koeffisentini quyidagi formula bilan aniqlanadi.
(8)