Samarqand iqtisodiyot va servis instituti servis fakulteti marketing kafedrasi

Yo‘qolgan javoblar bilan ishlash qoidalari^43 Yo‘qolgan qiymatni neytral bilan almashtiring. Odatda, ma’lum bir o‘zgaruvchining o‘rtacha qiymati (masalan, 7 balli tizimda 4). Yo‘qolgan qiymatni shartli bilan almashtirish. Boshqa savollarga respondentlarning javoblari tuzilmasi yo‘qolgan savollarga to‘g‘ri javobni hisoblash uchun ishlatilishi mumkin. Mavjud ma’lumotlarga asoslanib, tadqiqotchi ma’lum bir respondent, agar u barcha savollarga javob bersa, qanday javob berishini aniqlashga harakat qiladi. Butun ob’ektni hisobga olmaganda. Javoblari yo‘q bo‘lgan barcha respondentlar tahlildan chetlatiladi. Natijada, namuna hajmini sezilarli darajada kamaytirish mumkin, va so‘rov natijalarini buzish mumkin. O‘zgaruvchilarni juftlik bilan yo‘q qilish... Tadqiqotchi hisob kitoblarda faqat respondentlarni hisobga oladi. Natijada, tahlilda har xil hisob -kitoblar turli xil namuna o‘lchamlariga asoslangan bo‘lishi mumkin. Bu usul odatda namuna kattaligi katta, etishmayotgan javoblar soni ahamiyatsiz va o‘zgaruvchilar unchalik bog‘liq bo‘lmagan hollarda ishlatiladi. Yo‘qotilgan qadriyatlar bilan ishlashning o‘ziga xos usulini tanlashdan oldin, ma’lum bir protsedurani qo‘llashning barcha oqibatlarini diqqat bilan ko‘rib chiqish kerak.

O‘zgaruvchini bekor qilish. Ma’lumotni yangi o‘zgaruvchilar yaratish yoki mavjudlarini o‘zgartirish uchun o‘zgartirish. Qayta belgilashning maqsadi - tadqiqotning asosiy maqsadlariga eng mos keladigan o‘zgaruvchilarni yaratish. Masalan, agar boshlang‘ich o‘zgaruvchi o‘nta javob toifasi bo‘lgan mahsulotlardan foydalanish bo‘lsa, unda toifalar sonini to‘rttagacha kamaytirish mumkin: ko‘pincha, o‘rtacha, kamdan -kam va hech qachon. Konvertatsiya qilishning eng muhim tartiblaridan biri bu toifalarni bekor qilish uchun qo‘pol (ikkilik) o‘zgaruvchilardan foydalanish. Bu faqat ikkita qiymatni olishi mumkin bo‘lgan o‘zgaruvchilar, odatda 0 yoki 1.
O‘lchov shkalasini konvertatsiya qilish- bu boshqa o‘lchovlar bilan solishtirish yoki ma’lumotlarni o‘zgartirish va ularni tahlil qilish uchun qulayroq qilish uchun shkala qiymatlarining manipulyatsiyasi. SHunday qilib, mahsulot tasvirini baholash uchun odatda etti balli semantik differentsial shkaladan foydalaniladi; munosabatlarni baholash uchun - intervalli reyting shkalasi; turmush tarzini baholash uchun - besh balli Likert shkalasi. Turli o‘lchovlar yordamida olingan respondentlarning pozitsiyalarini solishtirishning ma’nosi yo‘q - bu tarozilarni o‘zgartirish kerak.
Ma’lumotni tahlil qilish strategiyasini tanlash jarayoni quyidagilarni o‘z ichiga oladi.

1. 
   Marketing tadqiqot jarayonining oldingi bosqichlari (1 - muammoni aniqlash, 2 - yondashuvni ishlab chiqish, 3 - tadqiqot rejasini ishlab chiqish).
   
2. 
   Ma’lum ma’lumotlar xususiyatlari.
   
3. 
   Statistik usullarning o‘ziga xos xususiyatlari.
   
4. 
   Tadqiqotchining tajribasi va metodologiyasi.
   
5. 
   Ma’lumotlarni tahlil qilish strategiyasi.
   

Ma’lumotni tahlil qilish tadqiqotning oxirgi bosqichi emas. Uning maqsadi ma’lum bir muammoni hal qilishga yordam beradigan ma’lumot olishdir. Tramplin sifatida o‘rganish rejasining bir qismi sifatida ishlab chiqilgan dastlabki ma’lumotlarni tahlil qilish rejasi ishlatiladi.
Ma’lumotlarning ma’lum xususiyatlarini tahlil qilish o‘lchov o‘lchovlari va tahlilning statistik usulini tanlashga olib keladi. Ma’lumotni tahlil qilish strategiyasini tanlash, ularni tahlilga tayyorlash bosqichida to‘plangan ma’lumotlarni o‘rganish natijalariga bog‘liq.
Turli statistik usullarning o‘ziga xos xususiyatlarini, ularning maqsadlari va taxminlarini hisobga olish juda muhimdir. Ba’zi usullar o‘zgaruvchilar orasidagi farqni tekshirish uchun ko‘proq mos keladi; boshqalar - o‘zgaruvchilar o‘rtasidagi munosabatlarning kattaligini baholash; boshqalar esa bashorat qilish uchun. Ba’zi usullar asosiy taxminlarni buzishda boshqalarga qaraganda yaxshiroqdir. Odatda, bitta loyihadagi ma’lumotlarni tahlil qilish uchun bir nechta usullardan foydalanish mumkin.
Biz yuqoridagi ma’lumotlardan foydalanib dorixona faoliyati to’g’rida ba’zi so’rovnomalar ishlab chiqdik:


Bunda ko’rish mumkinki qatnashganlarning 83 foizi ijobiy








Xulosa
So‘rov usuli berilgan savollarga javob beradigan respondentlardan ma’lumot olish asosida. Savollar og‘zaki, yozma yoki kompyuter yordamida berilishi mumkin.
Ma’lumotlarni yig‘ishda tegishli tartibda rasmiylashtirilgan anketa ishlab chiqiladi va savollar oldindan belgilangan tartibda beriladi. To‘g‘ridan -to‘g‘ri tuzilgan so‘rov - ma’lumotlarni yig‘ishning eng mashhur usuli. Anketadagi savollarning aksariyati uchun respondent bir nechta taklif qilingan variantlardan eng to‘g‘ri javobni tanlaydi.
Afzalliklar: so‘rov usulining o‘tkazilishi oson, ma’lumotlarni tahlil qilish va talqin qilish nisbatan sodda; savollar shunday beriladiki, ular minglab odamlarning javoblarini qo‘shishga imkon beradi; bir necha ming kishilik so‘rov natijalari aniq ishonchlilik darajasi bilan butun aholiga o‘tkazilishi mumkin; so‘rov o‘tkazish texnikasi qat’iy nazorat qilinadi va shuning uchun natijalarni solishtirish uchun bu so‘rovni istalgan vaqtda takrorlash mumkin; aholining turli ijtimoiy guruhlari pozitsiyalarini tahlil qilish va solishtirish uchun katta so‘rovni qismlarga ajratish mumkin.
Savollar to'plami yoki mahsulot testi - bu usul, savollar to'plami yoki mahsulot testi, ko'rib chiqish uchun savollar va/yoki mahsulotlar to'plamidan foydalanadi. Ushbu usul foydalanuvchilar tomonidan mahsulot yoki xizmat haqida fikr olish uchun bir nechta savollarni tayyorlash uchun ishlatiladi. Savollar to'plami kelajakdagi ehtiyojlar va talablar haqida ma'lumot olishga yordam beradi.
Fokus-guruh - Bu usulda bir yoki bir nechta guruh a'zolariga ko'rsatkichlar (sifat, tajriba, sharhlar) asosida mahsulot yoki xizmat bo'yicha batafsil ko'rsatmalar berish uchun savollar yoki muhokamalar beriladi. Fokus-guruhning afzalligi shundaki, savollar yoki muhokama uchun bir nechta mavzu bo'lishi mumkin.
Sifatli so'rov - bu usulda marketing tadqiqotchilari alohida talablar va ehtiyojlar to'g'risida ma'lumot olish uchun birma-bir rahbarlik qilishadi. Ushbu usul foydalanuvchilar tomonidan ifodalangan majburiy va muhim talablarni aniqlashga yordam beradi.
Onlayn anketa - Bu usul onlayn xizmatlar yoki veb-saytlardan foydalangan holda foydalanuvchilar tomonidan to'ldirilgan savollar to'plamidir. Ushbu usul anketalarni tayyorlash va xizmatlar yoki mahsulotlar haqida fikr olish uchun keng qo'llaniladi.
Telefon so'rovi - Bu usul foydalanuvchilar tomonidan telefon orqali yoki "robo-quvvatlash xizmati" yordamida to'ldirilgan savollar to'plamidir. Ushbu usul savollar to'plamini tayyorlash uchun ishlatiladi va foydalanuvchilarga mahsulot yoki xizmatlarga nisbatan qayta sharhlash imkonini beradi.
Yuqoridagi diogrammalardan ham xulosa qilish mumkinki dorixona faoilyati qolgan dorixonalarga qaraganda ancha samarali hsioblanadi. Hozirgi kunda “ Farmacy for the family” dorixonasida1 ta marketolog ishlab kelmoqda, korxona faoliyatini yanada rivojlantirish maqsadida qo’shimcha marketolog ishga olish zarur.