Samarqand iqtisodiyot va servis instituti u. Xudayberdiev, A. N. Xoliqulov, S. A. Babanazarova
Download 2.75 Mb. Pdf ko'rish
|
sss111
|
Xulosa qilib aytganda, statistikaning vazifasi ommaviy ijtimoiy-
iqtisodiy xodisa va jarayonlarning hajmini, tarkibini, dinamikasini va unga ta’sir etuvchi asosiy omillarni o‘rganish, shuningdek mamlakatning ham iqtisodiy, ham ijtimoiy taraqqiyot istiqbollarini belgilab berishdan hamda mamlakatni, uning regionlari va tarmoqlarini, alohida korxona, firmalar va tashkilotlarni boshqarish uchun zarur bo‘ladigan ilmiy asoslangan ma’lumotlar bilan boshqaruv organlarini va raxbar xodimlarni ta’minlab berishdan iboratdir. 1.4. O‘zbekistonda statistikaning tashkil etilishi Statistika o‘z ob’ektlarini o‘rganadigan fan bo‘lib qolmasdan, amaliy faoliyatda ham mavjud. Mustaqillikning dastlabki yillaridan har bir firma, korxonalardan ya’ni barcha xo‘jalik yurituvchi sub’ektlardan boshlab, tuman, viloyat va mamalakat miqyosida barcha iqtisodiy- ijtimoiy voqea, xodisalar to‘g‘risida ma’lumotlarni to‘plash, qayta ishlash va ularni saqlash statistika organlariga yuklatilgan. Statistika ishlarini tashkil etishni yaxshilash va uning ma’lumotlaridan foydalanish 12 samaradorligini oshirish maqsadida tegishli me’yoriy hujjatlar qabul qilingan. O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 1992 yil 5 avgustdagi “O’zbekiston Respublikasi Prezidenti huzuridagi Vazirlar Mahkamasining istiqbolni belgilash va statistika davlat komitetini tashkil etish to’g’risida”gi PF-449-sonli farmoniga asosan O’zbekiston Respublikasi Prezidenti huzuridagi Vazirlar Mahkamasining Istiqbolni belgilash va statistika davlat kommiteti tashkil etildi. O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 1997 yil 15 maydagi O’zbekiston Respublikasi Istiqbolni belgilash va statistika davlat qo’mitasini Makroiqtisodiyot va statistika vazirligiga aylantirish to’g’risida”gi PF-1870-sonli farmoniga asosan O’zbekiston Respublikasi Makroiqtisodiyot va statistika vazirligi tashkil etilgan. 2002 yil 12 dekabrda O‘zbekiston Respublikasining «Davlat statistikasi to‘g‘risida»gi qonuni (yangi tahrirda) qabul qilindi. Bu qonunda Davlat statistika organlarining asosiy vazifalari ijtimoiy- iqtisodiy xodisalar, jarayonlar, hamda ularning natijalari to‘g‘risidagi statistik ma’lumotlarni yig‘ish, qayta ishlash, to‘plash, saqlash, umumlashtirish va tahlil etish bilan bir vaqtda davlat organlari, yuridik shaxslar, davlat muassasalari, xalqaro tashkilotlar, shuningdek jamoatchilikni belgilangan tartibda statistika ma’lumotlari bilan ta’minlash ham yuklatilgan. Demak statistika organlari yuqoridagi sub’ektlarni o‘z vaqtida, ijtimoiy-iqtisodiy voqealarni real ifodalaydigan ma’lumotlar bilan ta’minlab turishi lozim. Statistik ma’lumotlar asosida, korxonalar, firmalar, hududlar, mamlakat iqtisodiy xolatlari o‘rganiladi va iqtisodiy ko‘rsatkichlarni yaxshilash istiqbollari belgilanadi. 2002 yil 24 dekabrda O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining “O‘zbekiston Respublikasi Makroiqtisodiyot va statistika vazirligini qayta tashkil etish to‘g‘risida” farmoni qabul qilindi. Bu Farmonga asosan Respublika Iqtisodiyot vazirligi va alohida O‘zbekiston Respublikasi Davlat statistika qo‘mitasi tashkil etildi. 2021 yil 11 avgustda “Rasmiy statistika to‘g‘risi”da O‘zbekiston Respublikasi Qonuni qabul qilindi. Yangi Qonun 7 ta bob va 44 ta moddadan iborat. Qonunda rasmiy statistika O‘zbekiston Respublikasidagi iqtisodiy, demografik, ijtimoiy, moliyaviy, ekologik hodisalar va jarayonlarni hamda boshqa hodisalar va jarayonlarni tavsiflovchi, ushbu qonunning qoidalariga muvofiq tayyorlanadigan hamda tarqatiladigan statistika ma’lumotlaridan iboratdir. 13 Hozirda ushbu Qonun qoidalariga muvofiq tayyorlanmagan har qanday statistika ma’lumoti rasmiy deb tan olinmaydi va mazkur tushuncha yordamida milliy axborot makonida rasmiy va norasmiy statistik ma’lumotlarni aniq ajratib olish yaratildi. Qoraqalpog‘iston Respublikasi, viloyatlarda va Toshkent shahrida – statistika boshqarmalari, respublikaning boshqa shaharlarida va tumanlarida – statistika bo‘limlari faoliyat yuritmoqda. O‘zbekiston Respublikasining “Rasmiy statistikasi to‘qrisida”gi qonunning 14-moddasida “Davlat statistika organlarining huquqlari va majburiyatlari” shunday ifodalangan: ✓ davlat va xo‘jalik boshqaruvi organlaridan, fuqarolarning o‘zini o‘zi boshqarish organlaridan, banklardan hamda boshqa tashkilotlardan statistika kuzatuvi shakllarini olish va statistika kuzatuvi ma’lumotlaridan statistika maqsadlarida foydalanish; ✓ statistik birliklar faoliyatining statistika kuzatuvlarini o‘tkazish va olingan birlamchi ma’lumotlardan statistika maqsadlarida foydalanish; ✓ jismoniy shaxs bo‘lgan respondentlarni statistika kuzatuvlarida ishtirok etganligi uchun rag‘batlantirishni amalga oshirish; ✓ davlat va xo‘jalik boshqaruvi organlaridan, shuningdek boshqa tashkilotlardan statistika dasturlarini bajarish uchun zarur bo‘lgan axborotni so‘rash hamda olish; ✓ rasmiy statistikani tayyorlash uchun zarur bo‘lgan statistika ma’lumotlarini yig‘ishga jismoniy va yuridik shaxslarni qonunchilikka muvofiq shartnoma asosida jalb etish; ✓ statistika ma’lumotlarini yig‘ish, ularga ishlov berish, ularni umumlashtirish, tahlil qilish, tarqatish va saqlashning zamonaviy usullari va vositalaridan foydalanish hamda ularni milliy statistika tizimiga joriy etish; ✓ statistika ma’lumotlarini taqdim etish bilan bog‘liq qoidabuzarliklar aniqlangan taqdirda, ularni bartaraf etish haqida ko‘rsatmalar berish va statistika ma’lumotlariga tegishli tuzatishlar kiritish; ✓ statistika hisobotlarini taqdim etish tartibini buzgan mansabdor shaxslarga nisbatan ma’muriy jazo choralarini qonunga muvofiq o‘z vakolatlari doirasida qo‘llash. ✓ Davlat statistika organlari qonunchilikka muvofiq boshqa huquqlarga ham ega bo‘lishi mumkin. ✓ Davlat statistika organlari: 14 ✓ rasmiy statistikaning asosiy prinsiplariga rioya etilishini va xalqaro tavsiyalarga muvofiq bo‘lgan statistika uslubiyatlarining birligini ta’minlashi; ✓ mamlakatni, hududlarni, tarmoqlar va sohalarni ijtimoiy- iqtisodiy rivojlantirish bo‘yicha davlat dasturlarining bajarilishi jarayoni yuzasidan statistika kuzatuvlarini tashkil etishi; ✓ statistika ma’lumotlarini yig‘ishni, uy xo‘jaliklarining statistika kuzatuvlarini, ro‘yxatga olishlarni, bir marotabalik hisobga olishlarni, tanlanma so‘rovlarni va boshqa statistika kuzatuvlarini o‘tkazishni tashkil etishi hamda ta’minlashi; ✓ statistika dasturlarining bajarilishini ta’minlashi; ✓ davlat hokimiyati va boshqaruvi organlarini statistika ma’lumotlari bilan ta’minlashi; ✓ xalqaro va mintaqalararo statistik qiyoslashlarni amalga oshirishi; ✓ statistika maqsadlarida foydalanish uchun statistika registrlari va tasniflash tizimining yuritilishini ta’minlashi shart. ✓ Davlat statistika organlarining zimmasida qonunchilikka muvofiq boshqa majburiyatlar ham bo‘lishi mumkin. Download 2.75 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|