Samarqand iqtisodiyot va servis instituti «Xalqaro turizm va turizm servisi» kafedrasi

7.4. Ijtimoiy – iqtisodiy resurslar

Turizm –iqtisodiyotning ko‘plab tarmoqlarini o‘z ichiga olgan, qurilishdan boshlab, transport xizmatigacha bo‘lgan faoliyatning ixtisoslashgan turi hisoblanadi. Undan tashqari turizm iqtisodiyotning ko‘plab tarmoqlari, qishloq xo‘jaligi korxonalari, transport vositalari, ishlab chiqaruvchi zavodlar, mebel ishlab chiqaruvchi korxona va boshqalar bilan o‘zaro aloqada rivojlanadi.

Mehnat resurslari. Turistlik mahsulot ishlab chiqarish jarayonida insonlarning jismoniy va aqliy mehnati ishlatiladi. Bunda insonlarni sog‘ligi va jismoniy kuchi, ma’lumoti hamda malakasi darajasi asosiy o‘rinni egallaydi. Mehnat resurslarining miqdori, malakasi iqtisodiy omil sifatida kata ahamiyatga ega.
Hozirgi kunda jahonda tashkil etilgan har 7 ishchi o‘rindan biri turistlik biznesga to‘g‘ri keladi. Yaqin o‘n yil ichida Yevropa mamlakatlarida va boshqa qator mamlakatlarda ham turizm sohasi yangi ishchi joylarni tashkil qilishning yirik manbai bo‘lib qolmoqda.
Turizm jahon xo‘jaligi mehnat resurslarining ko‘p talab qiluvchi tarmoqlaridan hisoblanadi. Turizm sohasidagi band ishchi kuchining o‘ziga xos xususiyati shundaki, 80% mehnat resurslari malakasiz hisoblanadi. Ularning yarmidan ortig‘i ayollarni tashkil qiladi. Undan tashqari turizm industriyasida yoshlar va chet el ishchi kuchidan keng foydalaniladi. Misol uchun Yevropa ittifoqi mamlakatlarida har bir uchinchi 16 yoshdan 21 yoshgacha bo‘lgan o‘smir turizmning xizmat ko‘rsatish sohasida ishlaydi.
Butunjahon mehnat tashkiloti turizmda bandlikni uchta asosiy shakllarga bo‘ladi:

1. 
   Mavsumiy ish, bunda asosan sayyohlik mavsumida turistlar soni bir necha barobarga oshib ketadi, shunda qo‘shimcha ishchi kuchiga talab oshadi.
   
2. 
   To‘liqsiz ish kuni, bu asosan rivojlangan mamlakatlarning mehmonxona va restoran xo‘jaligidagi band ishchi kuchlari kiradi.
   
3. 
   Turli mamlakatlarda tuliqsiz ish kuni bilan ishlayotganlar butun mehmonxona biznesida band ishchi kuchlarining 12 dan 52% gacha tashkil etadi.
   
4. 
   Vaqtinchalik ish bilan bandlik (dam olish kunlari, ko‘rgazmalar tashkil etish)