Sana : Sinf : 7-sinf Dars mavzusi : Kislotalar. Tabiiy va sintetik kislotalar. Darsning maqsadi

Fosfor kislotasi: Bu ba’zi dorilarda ishlatiladigan kislota. Bu rangsiz, kristalli qattiq moddadir. U o’g’itlarda keng qo’llaniladi.

Karbonat kislota: Bu soda kabi gazlangan ichimliklar tarkibidagi kislota.
Nitrat kislota: Bu keng tarqalgan noorganik kislotaning bir turi. U mis, simob, qo’rg’oshin va kumush kabi metallarni eritishda ishlatiladi.
Oziq-ovqat va sanoatda ishlatiladigan ba’zi boshqa kislotalar: Akril kislotasi, butirik kislota, karboksilik kislotalar, nukleotid kislotalar, retionik kislota, siydik kislotasi, oksalat kislotasi, gidroflorik kislota, gialuron kislotasi, gidrobrom kislotasi, gidravlik kislota, alfa lipoik kislota, aminokislota, valproik kislota, nuklein kislota, palmitik kislota
Shu bilan birga, kislotalar orasida juda samarali va kuchli kislotalar quyidagilardir: sulfat kislota, fosfat kislota, gidroion kislota, nitrat kislotasi, xlorid kislota, vodorod xlorid va sirka kislotasi.

Kislotali yomg’irlar

Kislotali yomg’ir – bu erga tushadigan bulutlarda kislotali kimyoviy moddalarning ko’pligidir. Atmosferaga chiqadigan karbonat angidrid, oltingugurt dioksidi va azot dioksid gazlari bulutlardagi suv tomchilari tomonidan turli xil kimyoviy transformatsiyalar orqali so’riladi. Ushbu tomchilar bir muncha vaqt o’tgach, erga yomg’ir, qor, shudring yoki tuman kabi tushadi. Ushbu hodisadan so’ng tuproqdagi kislotalik miqdori oshadi, suv resurslaridagi kimyoviy tartib o’zgaradi, daryolar zaharlanishi va o’rmonlarda zarar etkazilishi mumkin. Yomg’irning pH qiymati (kislotalik yoki ishqoriylik o’lchovi) 5,6 ga teng. O’rtacha pH 5 dan past bo’lgan yomg’ir suvlari erga tushganda, kislotali yomg’ir paydo bo’ladi.

Kislota yomg’irlari oltingugurt va azot oksidlari tarqalgan joylarda ko’proq uchraydi. Sanoatda ko’mirdan foydalanishning ko’payishi bilan atrof muhitga chiqadigan oltingugurt va azot oksidi miqdori ham oshadi. Bu holat kislotali yomg’irga olib kelishi mumkin. Havoning ifloslanishi va kislotali yomg’ir Xitoy va Rossiya kabi ba’zi mamlakatlarda keng tarqalgan, bu erda elektr energiyasi va issiqlik ishlab chiqarish uchun ko’mirdan foydalanish yuqori. Gaz chiqaradigan ba’zi tabiiy manbalar kislota yomg’iriga ham sabab bo’lishi mumkin.