Sana: Darsning maqsadi

---

Saparboyev Artikboy Alimovich Amudaryo tumani 42-sonli maktab
1 
Fan :Informatika 7- sinf 
Sana: 
Darsning maqsadi: 
Ta’limiy maqsad:
O’quvchilarga axborotlarni kodlash usullari bilan tanishtirish.
Tarbiyaviy maqasd:
O’quvchilarni Mustaqillikni qadrlashga, vatanparvarlikka, tashkilotchilikka, mustaqil 
fikrlashga, aniqlikka tarbiyalash. 
Rivojlantiruvchi maqsad:
Musstaqil ravishda o’z bilimlarini mustahkamlay olishi,Kognitiv 
kompitensiyani (shaxsning mustaqil ijodiy fikrlashi) rivojlantirish. 
Shakllanadigan kompetensiyalar: 
Tayanch kompetensiyalar: TK1A2, TK2A2, TK3A2, TKA26. 
Fanga oid kompetensiyalar: MA2,KA2 
O’quv jarayonini amalga oshirish texnalogiyasi 
Dars turi: Yangi bilim berish 
Dars usuli : Induktiv (amaliyotdan nazariyaga qarab borish) 
Vosita: Darslik ,multimediya vositalari(vidioproektor,kompyuter) 
I.Tashkiliy qism (3 daqiqa) 
– salom-alik qilish, davomatni tekshirish, zarur ko’rgazmali qurol va jihozlarni 
darsga hozirlash; 
2.O’tilganlarni takrorlash va yangi mavzuni boshlashga hozirlik (8-daqiqa)
–
yangi mavzu bilan bog’liq 
o’tilgan dars mavzularini takrorlash; o’quvchilarning yangi mavzuni o’tishdan oldin bu mavzuga oid 
bilim darajalarini aniqiash, baholash va yangi materialni o’zlashtirishga tayyorlash; yangi dars maqsadini 
tushuntirish; 
3. Yangi mavzuni yoritish:
(21 daqiqa)
Belgi va belgilar sistemasi 
Insoniyat o‘z ongidagi ma’lumotlarni kelajak avlodga moddiy holda saqlab qo‘yish maqsadida tasvirlay 
boshlaganda turli belgilardan foydalangan. Belgi biror obyektning o‘rnini bosuvchi aksi
bo‘lib xizmat qiladi, shu sababli belgilar uzatuvchiga qabul qiluvchining ongida obyektning mos aksini 
hosil qilish imkonini beradi. Umuman, belgi– bu oshkor yoki oshkormas holda hissiy idrok
etilayotgan obyektga aniq mazmun berish kelishuvidir. Agar belgining ko‘rinishi uning mazmunini 
fahmlash imkonini bersa, u holda kelishuv oshkordeb ataladi. Bu holda belgilarni
piktogramma(tasviriy yozuv)lar deb atashadi. Masalan: 
, 
, 
, 
, 
. Bu belgilar ma’nosini 
tasavvur qilish orqali tushunish mumkin. Hozirgi kunda insoniyat belgi vabelgilar sistemasini keng 
qo‘llamoqda. Masalan, odamlar bir­biri bilan muloqot qilish hamda fikrni
ifodalashi uchun qo‘llaydigan til sistemasi, hisob­kitob ishlarini bajarish uchun sanoq sistemasi, 
harakatlanishni tartibli boshqarish uchun yo‘l harakati belgilari sistemasiva boshqalar. Demak, insoniyat 
axborotni qayta ishlash uchun uning ko‘rinishini o‘zgartirish bilan azaldan shug‘ullanib kelgan. 
Axborotlarni kodlash jarayonida har bir belgiga bitta kod, ya’ni belgi yoki belgilar ketma­ketligi mos 
qo‘yiladi. Kodlangan axborotni birlamchi ko‘rinishiga o‘tkazish dekodlashdeb ataladi. 
3-dars. 
Mavzu:
Axborotlarni kodlash usullari
 
Inson axborotlarni yig‘ish, saqlash va qayta ishlash qulay ham da qisqa ko‘rinishda bo‘lishi uchun 
turli belgilashlardan foydalanadi. Bunga tovushlarni harf va raqamlar orqali, musiqa tovushlarini 
notalar orqali, matematik, fizik, biologik qonuniyatlarni formulalar orqali ifodalanishini misol qilish 
mumkin. 
Kodlash– axborotlar ustida amallar bajarish qulay bo‘li­shi uchun ularni aniq bir qoidalar asosida 
boshqa ko‘rinishga o‘tkazishdir. 
Kodlashda belgiga mos qo‘yilgan kod uzunligi turlicha bo‘lsa, notekis kodlashusuli, belgiga mos 
qo‘yilgan kod uzunligi bir xil bo‘lsa, tekis kodlashusuli deyiladi. 

---

Saparboyev Artikboy Alimovich Amudaryo tumani 42-sonli maktab
2 
Axborotlarni kodlash insoniyat tomonidan faqat amallar bajarish qulay bo‘lishi uchun emas, balki axborotni 
sir saqlash uchun ham qo‘llanilgan. Kodlashning bu ko‘rinishi shifrlashdeb ataladi. Shifrlangan axborotni 
birlamchi ko‘rinishiga o‘tkazish deshifrlashdeb ataladi. 
Qadimda axborotlarni kodlash
Hayotda axborotni kodlashning ko‘pdan ko‘p usullari mavjud. Birinchi kodlashni qo‘llagan inson Qadimgi 
Gretsiyaning sarkardasi Lisandro hisoblanadi. U axborotni mahfiy saqlash, ya’ni kodlash uchun ma’lum 
bir qalinlikdagi «Ssital» tayoqchasini o‘ylab topgan. Qadimgi Rim imperatori Yuliy Sezar ham axborotning 
mahfiyli­gini saqlash uchun matnni kodlash usulini o‘ylab topgan. «Sezar shifri»da matndagi harf alifboda 
o‘zidan keyin kelgan uchinchi harfga almashtiriladi. Bunda alifbo doiraviy yozilgan hisoblanadi. Bu 
kodlash usuliga alifboni surish usulideyiladi. Sezar usulidan foydalanganda belgini istalgancha surish 
mumkin. 
4.Mustahkamlash. 
(9 daqiqa)
 
1. Axborotni hosil qilish, to‘plash, soddalashtirish jarayonlariga misollar keltiring. 
2. Axborotni nusxalash, o‘lchash, buzish jarayonlarini tahlil etib bering. 
3. Axborotlarni uzoq masofaga uzatish usullariga misollar keltiring. 
5.Baholash. 
(2 daqiqa)
 
Darsda qatnashishi, uy vazifasi bahosi, savollarga bergan javobiga qarab o’quvchilarni reyting asosida 
baholayman. 
6.Uyga vazifa berish. 
(2 daqiqa)