Sana: Sinf: Fan: Darsning mavzusi: Birinchi jahon urushining boshlanishi va borishi

Jangovar jarayon harakatlari
Fransiyada boʻlgan urush harakatlari — Gʻarbiy front
Urush boshlanishiga oyid dushmanlarning strategik rejalari
Germaniya urush boshlanishida yaxshigina tayyorgarlik koʻrgan edi, u Shliffen rejasi bilan Fransiyani darhol bosib olishi kerak edi, oldidan Rossiya safarbarlik qilmasidan va oʻz qoʻshinlari chegaraga yubormasidan oldin. Hujum Belgiya hududian rejalashtirilgan edi (bu bilan Fransiya kuchlaridan oʻtsa boʻlar edi), Parijni oldindan 39 kun ichida olish kerak edi. Qisqa qilib etganda bu reja Vilgelim II bilan aytilgan edi: „Bizning tushligimiz Parijda bʻoladi, nonushtaniz esa — Sankt-Peterburgda“. 1906-yili bu reja oʻzgartirilgan edi (Germaniya bosh shtab generali kenja Moltke rahbarligida) va bu rejada unchalik koʻp oʻzgarishliklar boʻlmadi — Asosiy qoʻshinlarni bar bir ham Sharq frontida qoldirish kerak edi, Belgiya orqali hujum qilish, ammo urushga aralashmaydigan Niderlandiyaga tegmash kerak edi.
Fransiya esa oʻz harbiy doktrinasini (17-Reja deb nom olgan) Elzas-Lotaringiya ozod qilinishidan boshlanishi kerak edi. Fransuzlar Germaniya asosiy kuchlari Elzasga qarshi boʻladi deb kutgan edilar.
Germaniya harbiy kuchlar Belgiya bostirib kirishi
4-avgust kuni Shliffen rejasiga koʻra Germaniya qoʻshini Belgiya chegarasidan oʻtdi va uning ichkarisiga qarab yoʻl oldi. Belgiya armiyasi nemis armiyasidan oʻn baravar kamroq edi va ular toʻsatdan nemis armiyasiga qarshi chiqdilar, ammo hujumchilarni toʻxtatib qololmadi. Germaniya armiyasi Belgiya qalʼalaridan oʻtdi va ularni toʻsib oldi: Lej (16-avgust kuni boy berildi, Lej hujumi), Namur qalʼasi (25-avgust kuni boy berildi, Namur qamali) va Antverpen qalʼasi (9-oktabr kuni boy berildi), — Germaniya armiyasi Belgiya armiyasini haydab yurdilar va 20-avgustda Bryusselni bosib oldilar, shu kuni yoq ular ingliz-fransuz kuchlariga toʻqnashdilar. Belgiya hukumati Fransiyaning shimolda joylashgan Havr shahriga qochdilar. Belgiya qiroli I Albert (Belgiya qiroli) hujum qila oladigan harbiylar bilan Antverpen qalʻasini himoya qildi (Antverpen qamalini koʻring).
Germaniya Belgiyaga urush eʼlon qilmay bosib bordi, buni Germaniya bosh shtab rahbari kichik Moltke zarurati kerak emasligini aytdi: „Urush eʼlon qilish keragi yoʻqdir, sababi hukumat rahbariyati boʻlayatgan voqealarni tushunadi^[13]“
Fransiya qoʻmondonligiga Belgiyaga bostirib kirish kutilmaganlik boʻldi. Ammo fransuzlar oʻz qoʻshinlar yuborishni tashkil qiloldi, nemislar rejasidan koʻra tezroq buni qiloldilar.