Sanoat korxonalarining moddiy va energiya sarfini qisqartirish yo’nalishlari

Har qanday xarajatning individual me’yori uning tarkibi va tuzilmasini hisobga olgan holda shakllantiriladi va eng umumiy ko‘rinishda quyidagi formula bilan ifodalanishi mumkin

bunda: N — xarajat me’yori,
sof massa yoki foydali xarajat,
— umumiy texnologik chiqindilar,
— umumiy texnologik yo‘qotishlar.

Moddiy resurslardan samarali foydalanish birgina korxona yoki tashkilot miqyosida emas, balki butun xalq xo`jaligi miqyosida amalga oshishi lozim, ya`ni korxonada amalga oshirilgan ishlar mahsulotning iste`mol qiymatini oshirishi lozim. Amalga oshirilgan ishlar xalqning moddiy ehtiyojlarini to`laroq qondirishga olib kelsagina, biz moddiy resurslardan samarali foydalangan bo`lamiz va jamiyat miqyosida moddiy resurslarni tejagan bo`lamiz. Mamlakat miqyosida moddiy resurslardan samarali foydalanishning barcha tashkiliy-iqtisodiy tadbirlari ikki yo`nalishdan iboratdir:

• Moddiy resurslardan samarali foydalanish birgina korxona yoki tashkilot miqyosida emas, balki butun xalq xo`jaligi miqyosida amalga oshishi lozim, ya`ni korxonada amalga oshirilgan ishlar mahsulotning iste`mol qiymatini oshirishi lozim. Amalga oshirilgan ishlar xalqning moddiy ehtiyojlarini to`laroq qondirishga olib kelsagina, biz moddiy resurslardan samarali foydalangan bo`lamiz va jamiyat miqyosida moddiy resurslarni tejagan bo`lamiz. Mamlakat miqyosida moddiy resurslardan samarali foydalanishning barcha tashkiliy-iqtisodiy tadbirlari ikki yo`nalishdan iboratdir:

Taqsimot va muomala bosqichlarda moddiy resurslardan samarali foydalanishni tashkil qilish.
Ishlab chiqarish jarayonida moddiy resurslardan foydalanishning darajasini orttirish.

Sanoat korxonalarida xarajatlarni kamaytirish va umuman ishlab chiqarishning iqtisodiy samaradorligini oshirishning hal qiluvchi shartlaridan biri energiya resurslaridan oqilona foydalanish hisoblanadi. Shu bilan birga, mahalliy iqtisodiyotni rivojlantirishning energiya tejovchi yo'li faqat alohida korxonalarda energiya tejash dasturlarini shakllantirish va keyinchalik amalga oshirish bilan mumkin, bu esa tegishli uslubiy va uslubiy bazani yaratishni talab qiladi. Energiyani tejash chora-tadbirlarini amalga oshirishni kechiktirish korxonalarga katta iqtisodiy zarar keltiradi va umumiy ekologik va ijtimoiy-iqtisodiy vaziyatga salbiy ta'sir qiladi. Bundan tashqari, sanoat va iqtisodiyotning boshqa tarmoqlarida xarajatlarning yanada oshishi moliyaviy resurslarning yetishmovchiligining kuchayishi bilan kechadi, bu esa korxonalarning ishlab chiqarish bazasini fan texnika taraqqiyoti yutuqlariga mos ravishda yangilashni kechiktirmoqda.