Sanoat pechlari

5-rasm. Gorelkalarning joylashish sxemasi.

O‘rtacha quvvatli qozon qurilmalari uchun asosan gorelkalar o‘txonaning old tomoniga va qarama-qarshi ikki tomonga (5-rasm, a,b), yirik qozon qurilmalarida esa burchagiga (5-rasm,v) joylashtiriladi. Gorelkalar o‘txonaning shipiga (5-rasm,g) kamdan-kam hollarda o‘rnatiladi.

Uyurmali o‘txonalar maydalangan ko‘mirni hamda mazutni yoqish uchun mo‘ljallangan (6 - rasm). Maydalangan ko‘mir havo bilan birga uyurmali kamera 1 ga beriladi. Kameraga yana yon tomondan ikkilamchi havo beriladi, u 100 m/s tezlik bilan kiradi. Kamerada yonish mahsulotlarining aylanuvchan oqimi hosil bo‘lib, bu oqim yoqilg‘ining yirik donalarini kamera devorlariga otadi va ular bu yerda qizigan havo oqimlari ta’sirida gazga aylanadi.

6 – rasm. Uyurmali o‘txonaning sxemasi.
a – gorizontal uyurmali o‘txona; b – vertikal uyurmali o‘txona.

Uyurmali kameradan yonish mahsulotlari yoqilg‘ining yonib bo‘lmagan zarralari bilan birga butunlay (oxirigacha) yonish kamerasi 2 ga, keyin radiatsion soha 3 ga o‘tadi. Suyuq shlak tomchilari shlak tutib qoladigan to‘plam 4 ga yopishib qoladi va undan oqib shlak vannasi 5 ga o‘tadi.

Uyurmali o‘txonalarning afzalliklari quyidagilardir:

1. 
   Yoqilg‘ining kam ortiqcha havo (1,05–1,1) bilan yonishi, bu hol issiqlikning chiqib ketayotgan gazlar bilan isrof bo‘lishini kamaytiradi;
   
2. 
   Maydalangan ko‘mirda (changsimon ko‘mir o‘rniga) ishlash mumkin;
   
3. 
   Yoqilg‘ini kuli o‘txonada 80 – 90 % ushlab qolinadi.
   

Kamchiliklariga quyidagilar kiradi:

1. 
   Namligi ko‘p bo‘lgan ko‘mirlarni va uchuvchan moddalar kam chiqadigan ko‘mirlarni yoqish qiyin.
   
2. 
   Puflash uchun energiya ko‘p sarf bo‘ladi.
   

O‘txona qurilmalarining issiqlik-texnikaviy ko‘rsatkichlari.

O‘txona bo‘shlig‘ining solishtirma issiqlik kuchlanishi o‘txona ishini tavsiflaydigan asosiy kattalik hisoblanadi. Shu kattalikka asosan o‘txonani loyixalash va qurish masalalari yechiladi, hamda uning ishining samaradorligi aniqlanadi. Bu kattalik Q/V_o‘ nisbat bilan ifodalanadi va 1m³ o‘txona bo‘shlig‘ida vaqt birligi ichida ma’lum bir miqdorda yoqilg‘i yoqilganda ajralib chiqqan issiqlik miqdoriga teng.

Q_V= Q/V_o‘ =Q_q /V_O‘ [Vt/m­³] (1)

Bu yerda -yoqilg‘ining sarfi, kg/s; Q_qⁱ-quyi yonish issiqligi,kJ/kg.
Agar Q_v ning qiymati amalda aniqlangan ma’lum bir qiymatdan katta bo‘lsa, u holda o‘txonadagi yoqilg‘i to‘liq yonmaydi. Qozon qurilmalarini ishlatish tajribasi shuni ko‘rsatadiki, turli xil yoqilg‘i, va yondirish usullari va o‘txona turlari uchun Q_v ning qiymati keng oraliqda o‘zgaradi. Masalan, qo‘lda xizmat ko‘rsatiladigan qatlamli o‘txonalar uchun Q_v=290350 kVt/m³, mexanizatsiyalashgan qatlamli o‘txonalar uchun Q_v=290465 kVt/m³, kamerali o‘txonalarda ko‘mir changi yoqilganda Q_v=145230 kVt/m³, Q_v=230460 kVt/m³, qatlamli o‘txonalar uchun o‘txona ishining jadalligini tavsiflovchi yana bir kattalik cho‘g‘donning solishtirma issiqlik kuchlanishi kiritiladi:

Q_R=Q/R=Q_qⁱ , (2)

Bu yerda Q_R-cho‘g‘donning to‘liq yuzasi, m². Bu kattalik, 1 m² yonish yuzasida vaqt birligi ichida ma’lum bir miqdordagi yoqilg‘i yonganda ajralib chiqqan issiqlik miqdoriga teng. Q_R kattalik yoqilg‘i turiga, uning bo‘laklari kattaligiga, kul miqdoriga va shu kabilarga bog‘liq bo‘ladi va keng oraliqda – 3501100 kVt/m² o‘zgaradi.