Sanoat texnologiya


SUVNI BUGLATISH UCHUN KETGAN  ISSIKLIKNI MIKDORI


Download 1.2 Mb.
Pdf ko'rish
bet3/3
Sana19.08.2020
Hajmi1.2 Mb.
#126897
1   2   3
Bog'liq
ammoniy nitrat ishlab chiqarishda akkustik granulyator qurilmasini takomillashtirish q37500 kgs.


 

SUVNI BUGLATISH UCHUN KETGAN  ISSIKLIKNI MIKDORI  

 

Q

2



=366.8*2684=984491 kdj=984.8 mdj 

BU YERDA 2684  1.2 kgs/sm

 BOSIMDAGI SUV BUGI ENTEMIYASI  



 

ISSIKLIK YUKOLISHI 

 

SHUNDAY KILIB UMUMIY ISSIKLIK MIKDORI 

Q

rosx


=40665+984491=1391143  kdj 

 

 

27 



 

ISSIKLIK  YUKOLISHI  KIRISH  VA  CHIKISH  BANDLARI  FARKI  BILAN 

ANIKLASH MUMKIN. 

Q

kirii --



Q

chikim


=14689442-1391143=77799  kdj=77.79 mdj 

ISSIKLIK YUKOLISHI  KIRISHGA NISBATAN 

(77799/1468942)*100=5.3% 

NEYTRALLASH BULIMI ISSIKLIK BALANSI 

 

 

              KIRIM                                                                    mdj                                                      CHIKIM                                 



mdj            

 

HNO


3

   ISSIKLIGI                      131.86            ERITMA BILAN KETAYETGAN 

                                                                                             ISSIKLIK                             

406.65 


        

 

NH



3

       ISSIKLIGI                     23.46              SUVNI BUGLATISH UCHUN      

 

    984.5                                                                                                                                   



                                                                                   SARFLANGAN 

 

ISSIKLIK      



 

 

 



REAKSIYA  ISSIKLIGI                                  1313.62                ISSIKLIK  YUKOLISHI                

77.79 


 

 

            JAMI            

1468.94 

JAMI       

 

 


 

 

28 



 

 

 

 

III. Mehnat muhofazasi  

 

2011-2015  yillarda  Respublikada  sanoatni  rivojlantirish  dasturi  doirasida  mavjud  ishlab 

chiqarish  quvvatlarini  modernizatsiya  qilish  va  yangilarini  ishga  tushirishga  doir  investitsiya 

loyihalarining  amalga  oshirilishi  sanoat  ishlab  chiqarishining,  avvalo,  sanoatning  yuqori 

texnologiyali  tarmoqlarida,  barqaror  о‘sish  sur’atlarini  ta’minlash  imkonini  berdi.  Joriy  yilning 

birinchi choragida kimyo va neft-kimyo sanoati 107,4% tarkib yaratuvchi tarmoqlarida rivojlanishni 

ta’minladi.   

Yangi  ishlab  chiqarishni  tashkil  etish,  texnik  va  texnologik  jihatdan  yangilash,  mavjud 

texnologiyalarni  modernizatsiyalash  mehnatni  muhofaza  qilishning  huquqiy  asoslariga  kо‘ra  ishlab 

chiqiladi. 

Mehnatni 

muhofaza 

qilishning 

huquqiy 


asoslari 

О‘zbekiston  Respublikasi 

Konstitusiyasida  va  О‘zbekiston  Respublikasining  “Mehnatni  muhofaza  qilish  tо‘g‘risida”gi 

Qonunda mustahkamlangan. 

Loyihada  ishlab  chiqarish    binolari  texnologik  jarayon  talablariga  va  uskunalarning  tashqi 

о‘lchamlariga amal qilingan holda ishlab chiqildi. 

-245-71 qurilish meyorlariga asosan, bitta ishchiga eng kamida 15m

3

 hajmda, 4,5m



2

 yuzaga 


teng  bо‘lgan  xona  tо‘g‘ri  kelgan  bо‘lishi,  ishlab  chiqarish  xonalarining  polidan  shipigacha  bо‘lgan 

balandlik 3,2 m, transport-omborxona xо‘jaligining balandligi 3,0-3,2 m va odam  yuradigan  yо‘lak 

kengligi 0,3-1,5 m bо‘lishi shart.  

            Asbob uskunalarni, shu jumladan, reaktorlarni joylashtirishda ular о‘rtasida  masofa va ularni 

boshqarish  qulay  bо‘lishi,  tasodifiy  vaziyatlarda  odamlarni  evakuatsiya  qilish  sharoitlari  hisobga 

olinishi lozim. 

           Texnologik  jarayon  yuqori  harorat  va  bosimda      borishini  hisobga  olib  asbob-uskunalarni 

zichligi va chegara  germitikligiga e’tibor berish nazarda tutiladi.  

            Shovqin  va  tebranish  hosil  qiluvchi  asbob-uskunalar  alohida  xonalarda  joylashtirilishi, 

shovqin  yutuvchi  materiallar  bilan    tо‘silishi,  tebranish  beruvchi  asbob-uskunalarni  ostiga 

amortizatorlar qо‘yilishi hisobga olinadi. Shu bilan birga, asbob-uskunalarni vaqtida ta’mirlash statik 

va dinamik  sinovlardan о‘tkazish, laboratoriya usullari bilan shovqin darajasini  о‘lchab turib uning 

miqdorini, darajasini 80 db dan oshib ketmasligini nazarda tutish kerak. 

       Texnologik  jarayonni  xavfsizligini  ta’minlash,  ish  unumdorligini  oshirish,  ishchilar  sog‘ligini 

saqlash,  jarohat  va  baxtsiz  hodisalarni  oldini  olishda,  joylarni  tо‘g‘ri  va  yetarli  yoritish  katta 

ahamiyatga  ega. Shu  tufayli  ushbu ishlab  chiqarish korxonasida  quyidagi  yoritish turlari hisobga 

olingan:  Tabiiy,  sun’iy  aralashma  avariya  uchun  mо‘ljallangan    yoritilganlikdir.  Tabiiy  gaz 

yoritilganlik  koeffitsiyenti    SN

4

PII-4-79  asosida  IV  razryad  uchun    1,5-2  %.    Toza  va  ish  kiyim 



uchun  garderoblar  bilan  jihozlanishi,  ularning  о‘lchami  175x65x65sm  bо‘lib,  soni  1-smena  uchun, 

ya’ni ushbu loyiha uchun о‘rtacha  40 taga teng bо‘lishi hisobga olingan. 

       Ishlab  chiqarish  xonalarni  maksimal  mexanizatsiyalashtirilishi  va  avtomatlashtirilishi  elektr 

tokiga  nisbatan  befarq  bо‘lmaslikni,  xavfsizlik  chora-tadbilarni  amalga  oshirish      hayot  talabidir. 

Elektrdan  shikastlanishini  oldini  olish  va  ogohlantirishda  yerga  ulanuvchi  himoya  simlarini 


 

 

29 



 

joylashtirilishi  katta  ahamiyatga  ega.  Bunday  himoya  turi    elektr  apparatlari    uskunalarini, 

reaktorlarini  elektr  о‘tkazadigan  pо‘lat  quvurlar  simlarini,  metal  sim  yoki  plastinka  orqali  yerga 

bog‘lash  bilan amalga oshirishi kо‘zda tutiladi.  Ushbu ishlab chiqarish xonasi elektr tokiga nisbatan 

yuqori  xavfli  binolar  tarkibiga  kiradi  (1747-76),  shunga  asosan  elektr  asbob-uskunalari  ustiga 

qoplangan maxsus sun’iy yoritgichlar sifatida  yonish va portlashga bardosh beradigan b3 G-100,B3 

G-300 yoritgichlar projektorlarni ishlatilishi tavsiya etiladi. Avariya holatini hisobga olib asosiy ish 

joylarda    evakuatsiya    qilish  maqsadida  sex  uchun  mо‘ljallangan  yoritilganlikni  10  %  miqdorida 

akkumlyator orqali ishlaydigan 0,3 – 0,5 lk kuchga ega yoritgichlar о‘rnatilishi hisobga olinadi.  

Ishchi va xizmatchilarni shaxsiy xavfsizligini va avariya holatlarini  yuzaga kelish oldini olish 

uchun,  reaksiya  va  retsikl  uskunalarini  ishlatilish  jarayonida  «Gazni  qayta  ishlash  sanoatida 

xavfsizlikni saqlash qoidalari» ga qat’iy rioya qilinishi zarur. 

Bunda ishchi va xizmatchilar uchun xavf tug‘diruvchi omillar quyidagilar: 

 a)  yong‘in  va  portlash  xavfi  bо‘lgan  xonalarda  ishlash;  yuqori  bosim  va  harorat  ostida 

ishlaydigan jihozlar, separatorlar, nasos, kompressor va shu kabi jihozlar bilan ishlash; 

 b)  ishchi  suyuqliklaridan  inson  zaharlanishi  mumkin  bо‘lgan  gaz  –  komponentlar  ajralib 

chiqishi, ba’zi hollarda esa portlash yoki yong‘in xavfi tug‘ilishi; 

 s)  texnologik  jarayonlarda  zaharli  kimyoviy  moddalar  qо‘llanilishi,  о‘lchov  –  nazorat 

uskunalarida korroziya ingibitorlari qо‘llanilishi; 

 d) xavfli gaz va olov bilan bajariladigan ishlar texnologik jihoz yonginasida olib borilishi;  

 ye)  retsikl  zonasi  uskunalarining  har  qanday  tabiiy  sharoitda  kechayu  –kunduz  tinimsiz 

ishlatilishi. Shunga binoan gaz va gaz suyuqliklarni tayyorlash va tashib keltirishda xavfli va avariya 

holatlari  asosan  texnologik  reglamentda  qayd  etilgan  qoidalar  buzilishi  natijasida  rо‘y  beradi. 

Bundan tashqari ta’mirlash va olov bilan ishlash paytida xavfsizlik texnikasi qoidalari buzilishi. 

 Reaksiya va retsikl uskunasida yong‘in va portlashni oldini olish, gaz va suyuqlik oqib chiqib 

ketishi natijasini oldini olish uchun ishchi va xizmatchilar quyidagilarga amal qilishi shart: 

1.  Texnologik  jihoz,  о‘lchov  –  nazorat  uskuna  va  asboblari  mexanizmi,  bug‘  va  issiq  suv 

quvurlari, nasos jihozlari bilan ishlash bо‘yicha qо‘llaniladigan nizomlarga tо‘liq amal qilish. 

2.  Ish  joylari  va  ishlab  chiqarish  maydonlarida  xavfsizlik  texnikasi  qoidalariga  amal  qilish, 

texnologik  jarayonni  va  atmosferaga  tashlanayotgan  chiqindilarni  texnologik  rejim  asosida  olib 

borish. 

3.  Texnologik  rejimda  belgilangan  meyordan  chetga  chiqish  holatlari  rо‘y  bersa,  buni  о‘z 

vaktida  tо‘g‘rilash,  о‘lchov  va  nazorat  uskuna  va  apparatlarini  tо‘g‘ri  ishlatishini  doimiy  nazorat 

qilish va rо‘y bergan buzilishlarni darhol bartaraf etish. 

4.  Past  bosimli  separatorlarda,  kolonnalarda  kondensat  va  tо‘yintirish  idishlaridagi  sathning 

texnologik rejimda belgilangan meyordan kо‘payib yoki kamayib ketishiga yо‘l qо‘ymaslik.  

5.  Nasos  jihozlarining  meyorda  ishlashini  nazorat  qilish,  о‘z  vaqtida  zahira  jihozlariga 

о‘tkazish. 

6.  Berkituvchi,  rostlovchi  va  saqlovchi  armaturalarning  sozligini  о‘z  vaqtida  tekshirish; 

rostlovchi armaturaning berkituvchi sozlovchi sifatida qо‘llanilishi mumkin emas. 

7.  Jihozlar tо‘xtatilgan vaqtda, asbob va quvurlardagi  yopqich (surgich) va ventillarni doimo 

aylantirib, moylab turish kerak. Armaturani ochish yoki yopish uchun boshqa turdagi moslamalardan 

foydalanish man etiladi. 


 

 

30 



 

8.  Quvurlar  ichidagi  gidravlik  urilishlar  oldini  olish  uchun  berkituvchi  va  rostlovchi 

armaturalar  asta  –  sekinlik  bilan  ohista  ochilishi  kerak.  Bunga  rioya  qilinmaslik  quvur,  armatura 

asosi uzilishiga, quvurning egilib ketishiga va h.k. olib kelishi mumkin. 

9.  Hosil bо‘lgan shlak va iflosgarchiliklarni tenglashtiruvchi kolonnalardan chiqarib tashlash 

uchun drenaj tizimlarini har smenada bir marotaba puflab tashlash zarur. 

10.  Sathni  berkituvchi  va  rostlovchi  klapanlarning  baypas  armaturalari  meyoriy  ish  holatida 

yopiq turishlari kerak va faqatgina apparatlarni texnologik tizimdan о‘chirish yoki tо‘xtatish vaqtida 

hamda  bosim  ostida  bо‘shatish  vaqtida  ochiladi.  Suyuqlik  sathining  avtomatik  rejalash  sistemasini 

sozlash  va  buzilishlarini  tо‘g‘rilash  vaqtida  baypas  armaturalaridan  qisqa  vaqt  mobaynida 

foydalanish  mumkin.  Bunda  sathni  kо‘rsatuvchi  orqali  doimiy  ravishda  nazorat  qilib,  uni  kerakli 

oraliqda ushlab turiladi. 

11.  Separatsiya  va  filtrlash  elementlarini  nazorat  qilish  uchun,  ularni  yiliga  bir  marotaba 

kо‘rikdan о‘tkazib, zarur hollarda tozalash, ta’mirlash va almashtirish ishlari о‘tkaziladi. 

12.  Reaktor  qizdirish  buramasiga  kelayotgan  issiqlik  tashuvchining  bosimiga  nisbatan 

texnologik  uskunalarni  qizdirishda  qizdiruvchi  bosimi  yuqori  bо‘lgan  holda  quyidagilar  bajarilishi 

lozim: 

a)  issiqlik  tashuvchining  apparatga  kiruvchi  о‘chirish  armaturasi  oldidan  qaytarma  klapan 



о‘rnatilishi kerak; 

b)  suv  bug‘i  kondensati  reaktor  qizdirish  buramasidan  keyin  kondensat  olib  ketuvchi  orqali 

idishlarga  yig‘iladi.  Bu  idishlar  ochiq  havoga  о‘rnatilgan  bо‘lib,  bug‘  kondensatini  qaytadan 

ishlatilishi mumkinligi aniqlanadi. 

 13.  Texnologik  qurilmaning  distillyatsiya  bо‘limi  har  yoqib  о‘chirilishida  va  mahsulotdan 

bо‘shatilganda 600 kPa atrofida bosimda inert gaz bilan puflab tozalanadi. 

 14.  Bosim  70  kPa  dan  yuqori  bо‘lgan  sharoitda  ishlovchi  texnologik  jihozlar  va  uskunalar, 

hamda  ularni  tayyorlash  uchun  qо‘llaniladigan  materiallar  «Bosim  ostida  ishlovchi  idishlarning 

xavfsiz ishlatilish qoidalari» talablariga javob berishi kerak. 

 15.  Kolonna,  issiqlik  almashinuv  va  boshqa  jihozlar  korpusidan  oqib  –  uchib  chiqib  ketish 

holatlari kо‘rsatilsa, darhol uskuna о‘chirilib, bosimni atmosfera bosimigacha tushiriladi. 

 16. Quvurlarda muzlash holatida quyidagilar bajarilishi lozim: 

 a)  Quvurni  umumiy  tizimdan  о‘chiring  va  uni  shikastlangan  yoki  muzlab  qolgan  qismini 

aniqlang; 

 b)  Quvurni  umumiy  tizimdan  о‘chirish  imkoniyati  bо‘lmasa  va  avariya  holati  xavfi  tug‘ilsa, 

jihozni о‘chiring; 

 s) Muzlash sodir bо‘lgan quvur bо‘limi oxiridan boshlab, muzlagan joyni bug‘ yoki issiq suv 

bilan qizdiring. Berkituvchi armaturani ochiq holatida qо‘yib yuborish quvurlari, jihozlarni qizdirish 

man etiladi. 

Gidratlar  yoki  muz  hosil  bо‘lish  holatlarida  texnologik  distillyatsiya  bо‘limini  ishlashi 

taqiqlanadi. 

 17.  Nasos  jihozlari  ishlatilish  jarayonida  nasoslarning,  quvurlarning  germetikligi  nazoratda 

bо‘lishi  kerak.  Nasoslarning  ustki  –  oldi  qismidan  va  quvurlar  ulanish  bо‘laklaridagi  о‘tkazib 

yuborish hollari darhol bartaraf etiladi. 



 

 

31 



 

Qurilmalarda  xavfsiz  ishlashni  ta’minlash  uchun  ishchilarga  quyidagi  shaxsiy  himoyalash 

anjomlari beriladi: 

1.  Maxsus kiyim: 

a) Brezent kostyum; 

b) L – 1 respiratori (apparat ichini tozalash uchun); 

v) katalizatorlar bilan ishlaganda kiyiladigan himoyalanish kiyimi: 

 - katalizator bilan ishlash kostyumi; 

 - kemtyuji (kombinezon, qо‘lqop, ustki kostyum, kopyushondan iborat); 

 - balandligi 15 dyuym (38 sm) bо‘lgan rezina saqlash etigi; 

 g) sokatalizatorlar bilan ishlashda talab qilinadi: 

 - shim uchun pasti alyuminlangan yechiluvchan qism; 

 - alyuminlangan ishchi xalat; 

 - alyuminlangan kopyushon; 

 - kafti saqlangan alyuminlangan qо‘lqop. 

2. Maxsus oyoq kiyim: rezina tagli charm botinka.  

3. Qо‘lni saqlash anjomi: brezent qо‘lqop. 

1. 


Boshni saqlash anjomi: ichki qismi bо‘lgan saqlash kaskasi. 

2. 


Kо‘zni saqlash anjomi: saqlovchi kо‘zoynak. 

3. 


Nafas olish organlarini saqlash anjomlari: a) changga qarshi respirator; b) BKF,     U, M 

rusumli filtrlovchi protivogazlar; 

v) PSH – 1 va PSH – 2 rusumli shlangli protivogazlar; 

g) ASV – 2 rusumli saqlovchi apparat.  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 


 

 

32 



 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

IV. Atrof-muhit muhofazasi (yangi varaqdan) 

 

Neft-gaz  sanoatining  jadal  rivojlanishi  zahiraning  keskin  kamayishiga,  shuningdek,  atmosfera 



havosining SO

2

 gazi bilan ifloslanishiga olib kelmoqda va buning natijasida butun insoniyat global isish, suv 



toshqinlari, yer osti silkinishlari va boshqa ekologik falokatlardan aziyat chekmoqda. Demak, ekologik talab 

va meyorlarga amal qilish inson faoliyatining asosiy shartlaridan biriga aylanib bormoqda. 

Ekologik  muammolarni  hal  etish  barcha  xalqlarning    manfaatlariga  mos  bо‘lib, 

sivilizatsiyaning    hozirgi  kuni    va  kelajagi  kо‘p    jihatdan  ana    shu  muammoning  hal  qilinishiga 

bog‘liq.  Markaziy Osiyo mintaqasida ekologik falokatning  g‘oyat xavfli zonalaridan biri vujudga 

kelganini    ochiq  aytish  mumkin.  Vaziyatning  murakkabligi  shundaki,  u  bir  necha  о‘n  yillar 

mobaynida  ushbu  muammoning  inkor  etish  natijasida  emas,    balki  mintaqada  inson  hayot 

faoliyatining deyarli barcha sohalari  ekologik xatar ostida qolganligi natijasida  kelib chiqqandir.  

        О‘zbekiston  Respublikasida bugungi kunda  quyidagi asosiy muammolar mavjud:  

Yerning cheklanganligi va uning sifat tarkibi pastligi bilan bog‘liq xatar tо‘xtovsiz ortib bormokda. 

Suv  zahiralarini  keskin  taqchilligi  hamda  ifloslanganligi  katta    tashvish  tug‘dirmoqda. 

Respublikamizning  daryolari,  suv  omborlari  va  hatto  yer  ustki  suvlari  ham  har  taraflama    inson 

faoliyati ta’siriga uchramoqda. 

Orol  dengizining  qurib  borish  xavfi  keskin  muammo,  aytish  mumkinki,  milliy  kulfat  bо‘lib 

qoldi.  Orol tangligi insoniyat tarixidagi eng yirik  ekologik falokatlardan biridir.  

Havo bо‘shlig‘ining ifloslanishi ham Respublikada ekologik xavfsizlikka solinayotgan tahdiddir.  

  

Atmosferada  uglerod  yig‘indisining  kо‘payib  borishi  natijasida    о‘ziga  xos  keng  kо‘lamda 



issiqxona effekti vujudga keladi. Oqibatda yer havosining о‘rtacha harorati ortib bormoqda. 

       Bu muammolarni hal qilish maqsadida davlatimiz tomonidan bir qator   Qonunlar qabul qilinib

ular  Respublikamizdagi  ekologik    ahvolni  yaxshilashga    qaratilgandir.    1992  yil  9  dekabrda 

О‘zbekiston  Respublikasi  «Tabiatni  muxofaza  kilish  tо‘g‘risida»gi  ;  1993  yil  6  mayda  «Suv  va 

suvdan  foydalanish  tо‘g‘risida»gi;  2002  yil  5  aprelda  «Chiqindilar  tо‘g‘risida»gi    Qonunlar    qabul 

qilindi. 

     Atmosfera  havosini  ifloslantiruvchi  manbaalarga    asosan  sanoat  korxonalari,  transport,    issiqlik 

elektrostansiyalari,  chorvadorlik  komplekslari  kiradi.    Bu  manbaalarning      har  biri  о‘ziga    xos   

maxsus ifloslantiruvchilarni hosil qiladi. Masalan, plastmassani qayta ishlash korxonalari, gaz-chang 


 

 

33 



 

chiqindilari  tarkibida  destruksiya  jarayoni  natijasida  hosil  bо‘ladigan  stirol,  fenol  birikmalari, 

uglerod  oksidlari,  etilen,  uglevodorodlar  va  boshqa  moddalar  bо‘lishi  mumkin.  Atmosferaga 

ifloslantiruvchi  moddalar  uzluksiz,  vaqti-vaqti  bilan    va  bir  zumda  katta    miqdorda  kelib  tushishi 

mumkin.  Chiqindilarni    bir  zumda  havoga  kelib  tushishi  avariya  holatlarida,  portlashlarda,  qattiq 

chiqindilarni  kuydirish yо‘li bilan zararsizlantirilganda kuzatiladi. 

                                Havoni gazlardan tozalash 

          Havoni gazlardan tozalashda tо‘rt xil usul  qо‘llaniladi. 

1. 

Absorbsiya  usuli  –  gazlarni  suyuq    moddalarda  yutib  olish.  Absorbent  sifatida  suv,  ishqor 



eritmalari,  ammiakli  suv  ishlatiladi.  Tuzilishi  jihatidan  absorbentlar  yuzali  nasadkali,  barbotajli 

turlarga bо‘linadi

.  

 

2.  Adsorbsiya  usuli  –  gazlarni  g‘ovaksimon  qattiq  jismlarda  yutib  olish,  adsorbentlar    sifatida 



aktivlangan kо‘mir, tuproq, silikagel, siolitlar, alyumogel ishlatiladi. 

 

3.  Katalitik  usul  yordamida  havoning  tarkibidagi  zaharli  gazlarni  zaharsiz  moddalarga 



aylantiriladi. 

 

4.  Termik  usulr  yuqori  harorat  ta’sirida  (900-1000



S)  havoning  tarkibidagi  gaz  aralashmasi 

yoqilg‘i bilan birgalikda kuydirib yuboriladi. 

Ishlab  chiqarish  jarayoni  va  chiqarilayotgan  mahsulotlarning    atrof  muhitga  zararli  ta’sirini 

chegaralovchi talablar: 

-    Ishchi  bо‘lim  va  atmosferaga  portlashdan  xavfli  va  zararli  gazlarni  chiqishini  oldini  olish 

maqsadida  texnologik  apparatlar  va  kommunikatsiya  uskunalari  germetik  zich  yopiladigan 

bо‘lishi kerak; 

-  Yengil alangalanuvchi suyuqliklarni haydash uchun salnikli zichlantiruvchi  о‘rnatilgan yuqori  

mustahkamlikka ega nasoslardan foydalaniladi; 

- Oqova suvlarni chiqarib tashlashda doim laboratoriya nazorati о‘rnatilgan bо‘lishi kerak; 

-    Texnologik  jihozlardan  zaharli  va  yong‘inga  qarshi  moddalarni  kanalizatsiya  sistemasiga 

chiqarish hatto avariya  holatida  ham  qat’iyan  taqiqlanadi.  Apparatlarni  tо‘kib bо‘shatishda  faqat 

suv tо‘kiladi, neft mahsulotlari yoki reagentlar emas; 

 -  Himoya klapanidan SPPK dan avariya holatidagi  tо‘kish fakat xavfsiz joyga amalga oshiriladi. 

Himoya  klapanidan  SPPK  dan  chiqadigan  oqovalar  balandligi  apparat  ishchi  maydonidan    5  m 

dan kam bо‘lmagan va yer sathidan esa 6 m dan kam bо‘lmagan balandlikda  joylashishi kerak; 

-  Zaharli  ingridiyentlarni  chiqarib  tashlovchi  va  tarqatib  yuboruvchi  ventilyatsion    moslamalar 

balandligi  sanoat  maydonchalarida  ruxsat  etilgan  konsentratsiya  darajasidagi  zaharli  moddalar 

konsentratsiyasini ta’minlab berishi kerak; 

- Havoni ifloslantirmaslik maqsadida apparat va kommunikatsiyalarni ta’mirlashdan avval, ularni 

mahsulotlardan butunlay bо‘shatish kerak; 

- Sovutgichlardan chiqadigan qaytarma suv neft mahsulotlari va reagentlardan xoli bо‘lishi kerak; 

    -  Kompressor    xonalarida  havo  muhiti  avtomatik  portlashdan  avvalgi  konsentratsiya 

signalizatorlari bilan nazorat qilinishi kerak. 


 

 

34 



 

-jadval 

 Yonuvchan, portlashga xavfli, zaharli va agressiv moddalar  

Moddalar 

nomi 

Harorat,

o



Portlash chegarasi, % 

hajm 

Ish 

zonasidag

i havoda 

ruxsat 

etilgan 

kons-ya, 

mg/m

3

 

Zaharlantiruvchi ta’sirlar  

Xavf-

lilik 

sinfi 

Uch- 

qunla-

nish 

О‘z-

о‘zi 

dan 

yoni

sh 

Alan 

gala 

nish 

Pastki 

Yuqori 

gi 

















Etilen (FE) 

510-453 

435 


2,7 


34 

100 


Siqilgan  suyuq  etilen  bilan  ta’sirlanish  muzlashga 

sabab  bо‘ladi.  Gaz  holatdagi  kо‘z  va  terini 

zararlantirmaydi.  Havo  nafas  yо‘llari  orqali  kirganda 

bosh aylanishi, bо‘shashish va hushsizlikka olib kelishi 

mumkin.  Yuqori  konsentratsiyalarda  sezgi  organlari 

yо‘qolishi,  bо‘g‘ilish,  shol  va  yurak  xastaligiga  olib 

keladi. 

Buten-1 (FB1) 



Minus 

80 


384 

80 


1,6 

10 


100 

Sezgi organlari yо‘qolishi, bо‘g‘ilishga olib keladi 

Siklogeksan 



(SH) 

Minus 


17 

259 


-- 

1,3 


7,8 

80 


Nafas  olish:  nafas  olish  yо‘llarini  zaharlaydi.  Bunda 

yо‘talish  va  nafas  olish  buzilishi  mumkin.  Yuqori 

konsentratsiyalari narkotik ta’sir kо‘rsatadi. 

Yutib  yuborish:  qorin  og‘rig‘i  va  kо‘ngil  aynitadi. 



 

 

35 



 

О‘pkaga tushishi natijasida kuchli shikast yetadi va bu 

tibbiyotda favqulodda holat hisoblanadi. 

Teriga  ta’sir:  terini  shikaslantiradi.  Bunda  qizarish, 

qichishish va og‘riq bо‘lishi mumkin. 

Xronik ta’sir: Terini shikastlantirishi mumkin. 

Azot 

-- 


-- 

-- 


-- 

-- 


-- 

Bо‘g‘uvchi  modda.  Nisbatan  kam  konsentratsiyalari 

bosh  og‘rig‘i,  aylanishi,  uyquga  tortish,  vajohatga 

kirish,  ortiqcha  sо‘lak  ajralishi,  kо‘ngil  aynishi  va 

hushsizlikka olib keladi. Kislorodning yо‘qligi о‘limga 

olib  kelishi  mumkin.  Bug‘  holatidagi  azot  teri 

qatlamlari  uchun  zararsiz,  suyuq  holatdagisi  esa  terini 

muzlatadai.   

Vodorod 


-- 

510 


410-

590 


4,12 

75,2 


-- 

Vodorod 


bug‘uvchi, 

zaharlovchi 

moddadir. 

Kislorodning  yо‘qligi  о‘limga  olib  kelishi  mumkin. 

Bevosita ta’sir natijasida salomatlik yomonlashadi.  

Moylovchi 



yog‘  

Spartan       

YEP-150 

220 


365 

-- 


-- 

-- 


-- 

Nafas  olish:  normal  sharoitda  (38

o

S  gacha)  aytarlik 



xavfli  emas.  Yuqori  haroratda  va  mexanik  ta’sir 

natijasida  bug‘lari, tutun  hosil bо‘lishi natijasida  kо‘z, 

burun, 

tomoq 


va 

о‘pkaning  ichki 

yuzasini 

shikaslantiradi.  Bug‘  va  aralashmalaridan  nafas 

olishdan  asranish  kerak.  Teri  bilan  ta’sirlanishi  zararli 

hisoblanmaydi.  Tez-tez  yoki  davomiy  ta’sir  terini 

shikaslantiradi.  Kо‘z  ichki  yuzasiga  ta’sirlanib  uni 

shikaslantiradi. Yutib yuborish: past darajada zararli.  

-- 


 

 

36 



 

Korroziya 

ingibitori 

TRASSAR 


73361 

(23261) 


-- 

-- 


-- 

-- 


-- 

-- 


Asosan  mahalliy  ta’sir  joylarini  shikastlantiradi. 

Organizmga kirish yо‘llari: nafas olish (I), teriga tegish 

(II),  kо‘zga  (III)  va  yutib  yuborish  (IY).  Insonning 

tо‘qima,  a’zo  va  shikastlanuvchi  sistemalari:  nafas 

olish  a’zolari,  teri,  kо‘z,  ovqat  hazm  qilish  a’zolari. 

Kuzatiladigan  simptomlar:  (I)  da  tomog‘  qichishi,  (II) 

da  teri  qichishi,  (III)  da  kо‘z  zararlanishi,  (IY)-yutish 

a’zolarini shikaslantirishi mumkin. 

-- 

Metan 


--- 

537 


545-

800 


5,23 

14,1 


300 

Narkotik ta’sir etuvchi gaz. 

Propan 


Minus 

96 


466 

504-


588 

2,3 


9,4 

300 


Narkotik  ta’sir  etuvchi  gaz.  Siqilgan  propan  teriga 

ta’sir qilganda muzlatadi. 



 

 

-jadval 

Ishlab chiqarishda  PUE bо‘yicha qо‘llaniladigan moddalar portlash xavfliligi toifasi va guruhi 

Havo bilan portlovchi aralashmalar, hosil 

qiluvchi moddalar nomi 

GOST 30852.11 bо‘yicha 

portlash xavfliligi toifasi 

GOST 30852.5 bо‘yicha 

portlash xavfliligi guruhi 

 





Etilen  (FE) 



IIB 

T2 

 

 

37 



 

Buten-1 (FB1) 



IIB 

T2 

Metan 


IIA 

T1 

Propan 


IIA 

T1 

Vodorod 


IIC 

T1 

Og‘ir nafta 



IIA 

T3 

 

 



 

 

 



Download 1.2 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling