3. O`nli sanoq sistemasida ko`paytmani hisoblash algoritmi. - 3. O`nli sanoq sistemasida ko`paytmani hisoblash algoritmi.
- Ko`paytirish amalini bajarishda quyidagi qoidalar mavjud:
- 1.Bir xonali sonlarning ko`paytmasi bir xonali sonlarni ko`paytirish jadvaliga asosan amalga oshiriladi.
- 2.Bir va nollar bilan tugagan sonlarga ko`paytirish uchun ko`paytuvchida qancha nol bo`lsa, shuncha nol ko`paytuvchining o`ng tomoniga yoziladi. Masalan,
- 23 · 100 = 2300,
- 31 · 1000 = 31000.
- 3.Bittadan qiymatli raqamlari va undan o`ngda bir nechta nollar turgan sonlarni ko`paytirish uchun nollarga e’tibor bermasdan ko`paytiriladi va chiqqan natijaning o`ng
tomoniga ikkala ko`paytuvchida birgalikda nechta nol bo`lsa, shuncha nol yozib qo`yiladi. Masalan, - tomoniga ikkala ko`paytuvchida birgalikda nechta nol bo`lsa, shuncha nol yozib qo`yiladi. Masalan,
- a) 200 · 30 (2 · 100) ·(3 · 10) = (2 · 3) · (100 · 10) = 6 ·1000 = 6000
- b) 400 · 500 = 4 · 5 · 100 · 100 = 20 · 10000 = 200000.
- 4.Ko`p xonali sonni bir xonali songa ko`paytirish bir necha qo`shiluvchilar yig`indisini berilgan songa ko`paytirish qoidasiga asosan bajariladi. Masalan,
- a) 233 · 5 = (200 + 20 + 3) · 5 = 200 · 5 + 20 · 5 + 3 · 5 = 1000 + 100 + 15 = 1115;
- b) 453 · 7 = (400 + 50 + 3) · 7 = 400 · 7 + 50 · 7 + 3 · 7 = 2800 + 350 + 21 = 3171.
- 223 453
- 5 yoki 7
- 1115 3171
5.Ko`p xonali sonlarni ko`paytirish sonni bir necha sonning yig`indisiga ko`paytirish qoidasiga asosan amalga oshiriladi. Masalan, - 5.Ko`p xonali sonlarni ko`paytirish sonni bir necha sonning yig`indisiga ko`paytirish qoidasiga asosan amalga oshiriladi. Masalan,
- a) 2024 · 328,
- 328 = 300 + 20 + 8.
- Demak,
- 2024 · 328 = 2024 · (300 + 20 + 8) = 2024 · 300 + 2024 · 20 + 2024 · 8 = 663872.
- Endi to`g`ridan to`g`ri ko`paytirishni amalga oshiramiz:
- 2024
- 328
- 16192
- 4048
- 6072
- 663872
Do'stlaringiz bilan baham: |
