Sarf bu vaqt birligi ichida oqim yoʻnalishi boʻyicha oʻtgan moddaning

---

Sarfni oʻlchov
usullari
Sarf bu — vaqt birligi ichida oqim
yoʻnalishi boʻyicha oʻtgan moddaning
vazn yoki xajm miqdori. Sarfni oʻlchash
tushunchasida ikki xil sarf farqini ajratib
olish kerak: Xajmli sarf va vaznli sarf.
Xajmli sarf oʻlchash usulida odatda
suyuqliklar va gazlarning vaqti birligi
ichida oʻtgan xajmi oʻlchanadi. Vaznli sarf
oʻlchashda esa moddaning vaqt birligi
ichida oʻtgan vazn miqdori oʻlchanadi.

---

Oʻlchash usulini oʻzi xam ikki xil turga
ega: birinchisida vaqt birligi ichida oʻtgan
moddaning vazn midori yoki xajmi, yaʼni
bu xolda sarf bevosita xajm yoki ogʻirlik
birliklari bilan ifodalanadi; ikkinchi usulda
joriy oqim tezligiga koʻra vaqt birligi
ichida qancha miqdorda modda oʻtishi,
yaʼni oniy (mgnovenniy) sarf oʻlchanadi.
Sarfni
1. Doimiy perepadli (rotametr);
2. Oʻzgaruvchan perepadli
(Diafragma);
3. tezlik xisoblagichlari;
4. Induksion sarf oʻlchagichlar;

---

5. Xajm oʻlchagichlar yordamida
aniqlash mumkin.
Sarfi oʻlchanayotgan moddaning agregat
xolatiga koʻra, ushbu modda uchun faqat
oʻziga xos boʻlgan xususiyatlari
yuzasidan korreksiya xisobi yuritib
boriladi. Chunki texnologik jarayon
taqozo etadigan bosim va xaroratga
bogʻliq xolda oʻlchangan sarf bilan
standart qabul qilingan sharoitda
oʻlchanadigan sarf qiymat koʻrsatikich bir
biridan katta farq qiladi. Yaʼni texnologik
jarayonlarda odatda yuqori xarorat va
bosim ositdagi reaksiyalar natijasidan
keyingi xolat sarfi oʻlchanishi mumkin,
ammo xar bir modda uchun uning

---

solishtirma zichligi, molekulyar massasi
kabi xossalari faqat oʻziga xos va
takrorlanmas boʻladi. Shuningdek xar
modda uchun meʼyoriy xarorat va bosim
xam aloxida xisoblanishi mumkin.
Odatda gazlar xarorat oshgan sari xajmi
ortib boradi. Bu xolatda xajmiy sarf
oʻlchash jarayonida chalkashliklar kelib
chiqishini oldini olish uchun shu gazning
kimyoviy va fizik noyob xossalaridan
kelib chiqib, uning sarf xisobini
meʼyorlanadi. Yaʼni texnologik
jarayondagi bosim va xaroratga koʻra
oʻlchangan sarf, meʼyoriy sharoitdagi sarf
xisobiga oʻgiriladi. Odatda gazlar uchun
meʼyoriy sharoit deb bir atmosfera
bosimi va 20 S xarorat qabul qilinadi.

---

Bu sahifa oxirgi marta 26-Fevral 2013, 12:58 da
tahrir qilingan.
•
Matndan 
CC BY-SA 3.0
 litsenziyasi boʻyicha
foydalanish mumkin (agar aksi koʻrsatilmagan
boʻlsa).
"https://uz.wikipedia.org/w/inde
x.php?
title=Sarfni_o
ʻlchov_usullari&old
id=1214387" dan olindi