Sathdagi hodisalar. Sirt taranglik tushunchasi Rеja

Sath qatlamining yuza birligiga to’g’ri keluvchi Gibbs energiyasi sirt taranglik (σ ) deyiladi.
Sirt taranglik son jihatdan doimiy temperaturadagi sathlar chegarasini hosil qilish uchun bajarilgan ishga teng. Shuni takidlash lozimki tirik organizm, ayniqsa teri sathi, qon tomirlarining devor sathi, shiliq pardalar, hujayra membranalari, eritrotsitlar sathi v. h. Nihoyatda katta sathar chegarasiga ega. Masalan, katta odam
terisining sathi 1,5-1,6 m², bittagina jigardagi tomirlar devorining sathi 400 m2, skeletning sathi esa 2 ming km2 ekan. Buni qayta-qayta eslatishish sababi, organizmdagi ko‘pgina biokimyoviy jarayonlar biologik membranalar sathida sodir bo‘ladi. Shunday ekan, sath hodisalari bo‘ysinadigan qonuniyatlarni tibbiyot xodimlari, ayniqsa dorishunoslar yaxshi bilishi lozim. Birinchi galda sathlar chegarasidagi molekulalar, ionlar atomlar faza ichidagi (xajmdagi) zarrachalardan farq qilishini doim xis qilishimiz lozim.
Masalan, o‘zining bug‘i bilan muvozanatda turgan suyuqlikni olsak,
suyuqlik ichidagi molekulalar xar tomondan o‘ziga o‘xshagan molekulalar bilan o‘ralgan tasir kuchlari xam bir xil. Sathlar (fazalar) chegarasidagi molekulalarni olsak, ularga suyuqlik ichidagi biomolekulyar bir kuch bilan,havo (gazsimon) fazasi tomondan ta‘sir qilayotgan kuchlar boshqacha kuch bilan ta‘sir qiladi. Natijada fazalar orasida sath qatlami va undagi sath Gibbs energiyasi vujudga
keladi. Bu sathlar chegarasi yuqorida aytilgandek, turli sathlarda bo‘lishi mumkin.