«scientific progress» Scientific Journal issn: 2181-1601 ///// \\\\\ Volume: 1, issue: 5

 
 

---

www.scientificprogress.uz 
«SCIENTIFIC PROGRESS» Scientific Journal
ISSN: 2181-1601 ///// \\\\\ Volume: 1, ISSUE: 5
200
 
ADABIYOTLAR TAHLILI VA METODOLOGIYA
Miloddan avvalgi ll mingyillikning ikkinchi yarmida frigeylar Frigiya podsholigi 
asos solishdi.Ular Xlll asrda yunonlarning Troyaga yurishida Troyaliklar bilan 
yelkama- yelka turib yunonlaga qarshi kurashganlar.Troyaliklar yengilgach Frigiya 
Troyani o'z tasiriga oldi. Miloddan avvalgi Xll asrda Frigiya Xett davlati qulashida katta 
ro'l o'ynadi va uning katta qismini o'ziga qo'shib oldi. Miloddan avvalgi Xll asr oxirida 
frigiyaning sharqqa uyishtirgan hujimlari Ossurlar tomonidan to'xtatilgan.Tiglatpalasar l 
yozuvlarida Frigiya "mushkalar davlati" deb tilga olinadi (yunoncha "masxlar"). 
Miloddan avvalgi X-Vlll asrlarda Frigiya podsholigi kushaydi. Frigiya davlatining 
poytaxti Sangariy daryosining o'ng qirg'og'da Turkiyaning Bebi qishlog'i yaqinida 
joylashgan Gordion shahri Frigiyaliklar oddiy dehqondan chiqqan podshohlari Gordiya 
bilan g'rurlanganlar. Miloddan avvalgi lX asrda Frigiya Egey dengizida o'z 
hukimronligini o'rnatdi. Miloddan avvalgi Vlll asr o'rtalarida Frigiya davlati amalda 
butun kichik osiyoni Egey dengizidan Tavr va Uratugacha bosib olib o'zini gullab 
yashnagan pallasiga kirdi. Miloddan avvalgi Vll asr oxirida esa frigiyaning xalqaro 
mavqeyi biroz yomonlashdi.Uning shimoliy va shimoli-g'arbiy hududlarni Yevropadan 
ko'chib kelayotgan yangi xalqlar egallay boshlaydi. Sharqda esa Ossuriya bilan 
to'qnashuvlar ko'paydi. Frigiya shohi Gordiyaning o'g'li Midas (ossurcha-Mita) davrida 
(mil.avv.725-696-yillar atrofida) Frigiya o'z taraqqiyotini eng yuqori cho'qqisiga chiqdi. 
Midas miloddan avvalgi. 717-yil atrofida Tavr va Kilikiyani bo'ysindirdi. 713-yili 
Ossuriyadan bir necha marta mag'lubiyatga uchragandan keyin Ossurlar 3000 qal'a, 10 
shahar, 2400 asr va behisob boy-liklarni qo'lga kiritganlar. Midas Ossuriya 
hukimronligini tan olib Ossuriya shohiga o'lpon to'lash-ga majbur bo'lgan. Miloddan 
avvalgi Vll asr boshlarida Frigiya podsholigi kuchsizlanib dastlab Lidya tasiriga 
keyinchalik Eroniylar,Yunon-Makedonlar,Rimliklar,Vizantiyaliklar tasiriga tushib 
qolgan. 675-yilda Kimmeriy va Uratu ittfoqchi qo'shinlari zarbasi ostida Frigiya davlati 
quladi. Mil.avv.546-yil Forslar, mil.avv. 333-yili Aleksandrga to be bo'lgan ,mil.av. 
133-yili frigiyaning bir qismi Rimliklar qo'l ostiga sharqiy qismi esa Galatiya 
provinsiyasi tarkibiga o'tgan. Vizantiya imperiyasi davrida Frigiya geografik va siyosiy 
mavqeini yo'qotgan.
MUHOKAMA
Frigiya yozuvi. Miloddan avvalgi Vll asrda paydo bo'lgan Frigiya yozuvi alifboli 
bo'lib, yunon alifbosi bilan o'xshash joyi bor edi, ayrim hariflarning ma'nosi hali to'iq 
o'rganilmagan. Shuning- dek miloddan avvalgi Vlll-Vll asrlardagi qadimgi Frigiya 
yozuvi Tiana, Likaoniya va Kichik Osiyo-ning boshqa o'lkalarida topilgan. Bu esa 
Frigiya kimmeriylar bosqiniga qadar egallangan hududni aniqlashga yordam beradi. 
Milodiy l asrlarga oid yangi Frigiya yozuvi asosan yunon hariflaridan iborat bo'lganini 

---

www.scientificprogress.uz 
«SCIENTIFIC PROGRESS» Scientific Journal
ISSN: 2181-1601 ///// \\\\\ Volume: 1, ISSUE: 5