Sement, beton korroziyasi va undan saqlanish usullari

SEMENT, BETON KORROZIYASI VA UNDAN SAQLANISH USULLARI
Annotatsiya: Bugungi kunda sement va beton qurilish materiallarining asosiy qismini tashkil qiladi. Sement temir-beton konstruktsiyalari haqida gapirganda, temir-betondagi korroziya asosiy tashvishlardan biridir. Odatda, betonga o'rnatilgan armatura atrofidagi portlend sementining yuqori pH muhiti bilan himoyalangan, bu korroziyaning paydo bo'lishiga yo'l qo'ymaydi (odatda pH darajasi 12,5 yoki undan yuqori). Biroq, xloridlar va boshqa ifloslantiruvchi moddalar yoriqlar va jel teshiklari orqali betonga singib keta boshlaganda, u pH holatini (pH 10 yoki undan kam) o'zgartiradi va uni armaturada korroziya paydo bo'lishi mumkin bo'lgan darajaga tushiradi. Ushbu tezisda betonning korroziyasi haqida va undan himoyalash usullari haqida ma’lumotlar keltirildi.
Kalit so’zlar: Sement, beton, korroziya, elektroliz, karbonatlanish, neytrallash, ishqalanish, zarba qarshiliklar
Mamlakatimizda boshqa sohalar qatori qurilishda ham juda katta yutuqlarga erishildi. Ko‘plab hashamatli binolar, sport saroylari, yopiq bozorlar, zamonaviy ko‘cha va maydonlar, hiyobonlar va bog‘lar, turar joy binolari, kollejlar, litseylar va boshqa qurilgan imoratlar qurilish va me'morchilik sohasidagi ishlarning keng ko‘lamidan dalolat berib turibdi. Sement va beton qurilish materiallarining asosiy qismini tashkil etganligi sababli bu mahsularni o’rganish ularni korroziyadan himoyalash usullarini bilish muhim ahamiyatga ega.
Beton, karbonatlanish, elektroliz, gidroksidi-agregat reaktsiyalari, ortiqcha namlikning kirib borishi, kimyoviy ifloslanish va atrofdagi Portlend sementining haqiqiy tarkibidagi korroziyaning ko'p sabablari bor. Quyida biz korroziyaning bunday turlarini batafsil ko'rib chiqamiz.
Betonga suv oqishi: Agar beton yuqori o'tkazuvchanlikka ega bo'lsa, u holda oqish quvurlari, tabiat yoki yuqori namlik muhitidan atrof-muhitdagi ortiqcha suv betonning ichiga elektrolit vazifasini bajaradigan va korroziyani tezlashtiradigan suvning betonga oqib chiqishiga olib kelishi mumkin.
Karbonatlanish: Vaqt o'tishi bilan beton ichidagi erkin gidroksid atmosferadagi karbonat angidrid bilan reaksiyaga kirishadi va kaltsiy karbonat hosil qiladi, bu esa qisqarish yoriqlariga olib keladi. Ushbu qisqarish yoriqlari betonni namlikning kirib borishi uchun ko'proq shubhali qiladi. Bu namlik va ta'sir betonning ishqoriyligini o'zgartirib, uni po'lat armaturalarni korroziyaga olib keladigan darajaga keltiradi.
Aralash paytida aralashmalar: betonni aralashtirish uchun ishlatiladigan suvda aralashmalar bo'lsa, bu natijaga ta'sir qilishi mumkin. IS:456 ga muvofiq, agar umumiy organik birikmalar 3000 mg/l dan, sulfatlar 500 mg/l dan yoki xloridlar 1000 mg/l dan ortiq bo‘lsa, betonda po‘lat korroziyaga olib keladi.
Dengiz suviga ta'sir qilish: beton dengiz suviga ta'sir qilganda, betonning o'tkazuvchanligi ayniqsa yuqori bo'lsa, ta'sirlar hal qiluvchi ahamiyatga ega. Dengiz suvi tarkibida betonning korroziyasini tezlashtiradigan qo'shimcha yuqori darajadagi xloridlar mavjud.
Ishqoriy-agregat reaktsiyasi: sement tarkibida natriy oksidi ( O) va kaliy oksidi ( O) kabi ishqorlar mavjud bo'lib, ular agregatning kremniyli tarkibiy qismlari bilan reaksiyaga kirishib, betonning yorilishiga olib keladi. Demak, ishqoriylikning pasayishi namlik borligida po'latning korroziyasiga yordam beradi.
Betondagi temir po'lat zanglaganda nima bo'ladi? Temir po'lat korroziyaga uchraganda, po'lat atrofida to'plangan zang, mustahkamlashni o'rab turgan betonga tashqi bosim hosil qiladi. Zang beton ichida hosil bo'lgan yangi material bo'lgani uchun u asl armaturaga qaraganda ko'proq joy egallaydi. Yangi materialdan kelib chiqqan bu bosimdan beton yorilib, buzilib keta boshlaydi.
Betonda korroziyani qanday oldini olish mumkin?
Betonda korroziyani oldini olishning eng yaxshi usuli korroziyani kamaytiruvchi qiluvchi qo'shimchalardir. Korroziyani kamaytiruvchi qiluvchi qo'shimchalar portlend sementining tabiiy korroziyaga qarshi xususiyatlarini kengaytiradi yoki ular ko'milgan metallning korroziya tezligini kamaytiradi va ikkala foyda keltiradigan ba'zi aralashmalar mavjud.
Betonni korroziyadan himoya qilishning bir necha yo'li mavjud. Yuqorida aytib o'tilgan korroziyaga qarshi qo'shimchalar betonda korroziya paydo bo'lishining oldini olishning eng yaxshi usullaridan biridir. Betonni korroziyadan himoya qilishning yana bir ajoyib usuli SurCoShield-dan foydalanishdir. Sur Co Shield yechimlari chidamlilik va qattiqlik, shuningdek, ishqalanish va zarba qarshiligi uchun sement faza xususiyatlarini tiklash va yaxshilash uchun beton yuzalarga kirib borishi isbotlangan.
Betonning kimyoviy qarshiligi reaktiv sement komponentlarini neytrallash va ularni kimyoviy jihatdan inert holga keltirish orqali yaxshilanadi. SurCoShield beton yuzalarni kimyoviy eritmalar uchun o'tkazmaydigan qilib qo'yadi, bu esa tasodifiy kimyoviy to'kilib ketishdan himoya qiladi. SurCoShield beton yuzasiga kirib boradigan sirtni himoya qiluvchi vosita va korroziyaga qarshi vositadir. Ushbu dasturning barcha afzalliklari substratlar uchun ichki bo'lib, g'isht, blok, ohak va tosh kabi me'moriy komponentlarni himoya qilishni o'z ichiga oladi.
Xulosa qilib shuni aytish mumkinki, qurilish jadal rivojlanib borayotgan bu paytda sement va betonning asosiy xossalari hamda, ularni korroziydan himoyalashni bilish va amalda qo’llash muhim ahamiyatga ega. Ushbu tezis orqali bu haqida qisqacha ma’lumotlar berildi.