Seminar: Geliy-neon lazerining ishlashini o’rganish Kerakli asboblar materiallar

Optik uyg’otishlar. Lyuminetsent kristalli lazerlarda optik uyg’otish usulidan foydalaniladi. Bunda sathlarda to’g’ri bo’lmagan o’tish tsiklotron rezonansidan foydalaniladi. Tsiklotron rezonans sathi zaryadlangan zarrachaning magnit maydonida harakatlanishida vujudga keladi, energiya sathi

(6)

bunda v-magnit maydonidagi tsiklatron chastotasi; n-butun son. O’tkazuvchan va valent zonadagi energetik sathlar strukturasi quyidagi munosabat orqali ifoda qilinadi

(7)

bunda ν_c va ν_υ-mos ravishda elektron va teshikning tsiklatron chastotasi; e-elektron zaryadi; H-magnit maydon kuchlanganligi; m_c,v –mos ravishda elektron va teshikning massasi, c-yorug’lik tezligi. Bu usuldan faydalanib lazerlarni nakachka qilishni amalga oshirish mumkin bo’ladi.

5

4

1

2

3

1- rasm.Yari o’tkazgichlarni elektron dastasi bilan uyg’otish:

1-elektronlar oqimi dastasi; 2-yarim o’tkazgich; 3-qaytaruvchi sirt; 4-kogrent nurlanish; 5-asos.

Elektron dasta yordamida uyg’otish. Optik nurlanishdan farqli elektronlar dastasi ham kristallning ma’lum qalinlikdagi qatlamini va hajmini uyg’otishi mumkin bo’ladi. Elektronlar turli energiyaga ega bo’lishi va yarim o’tkazgichlarni turli taqiqlangan zonalarini uyg’otishi mumkin bo’ladi. Shu sababli turli kogrent nurlanishni keng spektral diapazonda hosil qilish mumkin bo’ladi. Bunday usulda elektron dastalar energiyasi 20 KeV dan ortiq bo’lib yarim o’tkazgich sirtiga yo’naltiriladi (1-rasm). Elektronlar bir necha mikron qalinlikda yutiladi va o’zining energiyasini yo’qatadi hamda elektron-teshik juftlarini hosil qiladi.