Seminar teması №1: Filosofiya: onıń predmeti, mazmunı hám jámiyettegi roli

«Tastıyıqlayman»

«Jámiyetlik pánler» kafedrası baslıġı:
_______________ A.Muratbaeva
«__» ________ 2019 j.
Filosofiya
Barlıq tálim baġdarları ushın


Seminar teması №1: Filosofiya: onıń predmeti, mazmunı hám jámiyettegi roli

1. Filosofiya sóziniń kelip shıġıwı (etimologiyası) qaysı juwapta durıs kórsetilgen?

*A) Grek tilinen alınġan, «danalıqtı súyemen» mánisin bildiredi
B) Grek tilinen alınġan, «danalıqtı tán alaman» mánisin bildiredi
C) Latın tilinen alınġan, «danalıqtı súyemen» mánisin bildiredi
D) Inglis tilinen alınġan, «danalıqtı súyemen» mánisin bildiredi
2. Tómendegi pikirler kimge tiyisli: «Ómir oyınġa uqsaydı: bazılar oġan jarısıw ushın kelse, ayırımları sawdalasıw ushın, eń baxıtlıları bolsa tamashalaġanı keledi; ómirde de tap usınday, bazılar qullar kibi dańq hám baylıqqa ósh bolıp dún`yaġa keledi, al filosoflar – tek haqıyqat ushın keledi?»
A) Aristotel`
*B) Pifagor
C) Demokrit
D) Platon
3. «Men» (sub`ekt dún`yası) hám «Men - emes» (sub`ektten tısqarıda bolıġan dún`ya) ortasındaġı múnásibet – bul:
A) Filosofiyanıń tiykarġı máselesi
B) Psixologiyanıń tiykarġı máselesi
*C) Dún`yaġa kóz-qarastıń tiykarġı máselesi
D) Ádep-ikramlılıqtıń tiykarġı máselesi
4. Tájiriybe – bul:
A) nárseler sebebi hám baslamasın ulıwmalıq biliw
B) bilimlerdiń haqıyqıylıġın anıqlaw
C) bilimlerdiń dún`ya menen birdey ekenligi
*D) jeke, dara nárselerdi biliw
5. Ilim – bul:
*A) nárseler sebebi hám baslamasının ulıwmalıq biliw
B) bilimlerdiń haqıyqıylıġın anıqlaw
C) bilimlerdiń dún`ya menen birdey ekenligi
D) jeke, dara nárselerdi biliw
6. Logika pániniń tiykarın salıwshı – bul:
*A) Aristotel`
B) Pifagor
C) Sokrat
D) Aristipp
7. Filosofiya – bul:
A) teoriyalıq dún`yaqaras
B) logikalıq sistemalastırılġan dún`yaqaras
*C) racional-logikalıq usıl menen dúzilgen kategoriyalar sisteması
D) dún`yaqaraslar sisteması
8. Filosofiyanıń juwmaqlawshı teoriyalastırıwshılıġı nede ańlatıladı: 1) filosofiya pániniń predmetiniń ózgesheliginde, 2) hár qıylı qubılıs, waqıya hám processlerdiń juwmaqlawshı ulıwmalıq táriypi hám túsindiriwde. Filosofiyanı hámme nárse emes, eń dáslep ulıwmalıq, universal qubılıslar qızıqtıradı. Filosofiya jeke mashqalalar menen shuġıllanbaydı. 3) filosofiyanıń juwmaqlawshı teoriyalastırıwı onıń refleksiyaġa – ózin-ózi analizlewge meyilligi, yaġnıy ózin-ózi biliwi, filosofiyalıq pikirdi ózine qaray qaratıwı menen juwmaqlanadı.
A) 1,2
B) 2,3
C) 1,3
*D) 1,2,3
9. Dún`yaġa kóz-qaras - bul:
A) Insannıń jámiyet turmısına hám onıń onda tutqan ornına bolġan kóz-qaraslar jıyıntıġı
B) Insannıń óz ómirine bolġan kóz-qarasları jıyıntıġı
*C) Insanndı qorshap turġan dún`ya hám onıń onda tutqan ornına bolġan kóz-qaraslar jıyıntıġı
D) Insannıń tábiyatqa hám onıń onda tutqan ornına bolġan kóz-qaraslar jıyıntıġı
10. Hár qanday dún`yaġa kóz-qaras quramı sáwlelendirilgen juwaptı kórsetiń
A) Kúndelik, mifologiyalıq, ápsanawiy, diniy, kórkem, filosofiyalıq hám ilimiy
B) maslak, aqida, din
C) bilim, bahalaw, din
*D) bilim, bahalaw, itiqat hám aqidalar
11. Hár qanday dún`yaġa kóz-qaras forması sáwlelendirilgen juwaptı kórsetiń
*A) Kúndelik, mifologiyalıq, ápsanawiy, diniy, kórkem, filosofiyalıq hám ilimiy
B) maslak, aqida, din
C) bilim, bahalaw, itiqat hám aqidalar
D) bilim, bahalaw, din
12. Házirgi zaman filosofiyası sheńberindegi ġárezsiz tarawlardı kórsetiń: 1)filosofiya tariyxı, 2)ontologiya, 3) gnoseologiya (epistemologiya), 4)aksiologiya, 5)filosofiyalıq antropologiya, 6)sociallıq filosofiya, 7)logika, 8) etika, 9)estetika.
A) 7, 8, 9
*B) 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9
C) 1, 2, 3, 4, 5, 6
D) 1, 2, 3, 4, 5
13. Barlıq filosofiyalıq mashqalalar neshe tiykarġı toparġa bólinedi hám qanday sorawlar menen ańlatıladı: 1. Dún`ya ne? 2. Insan ne? 3. Dún`ya menen insan múnásibetleri neden ibarat? 4. Rawajlanıw degen ne? 5. Insannıń jámiyet penen múnásibetleri nelerden ibarat?
A) 1, 2, 3, 5
B) 1,2, 4
*C) 1, 2, 3
D) 1, 2, 3, 4, 5
14. Jańa dáwirde gnoseologiyalıq mashqalanı ústinlikke iye oraylıq máselege aylandırġan faktordı kórsetiń:
A) Orta ásirlerde húkimranlıq qılġan dún`yanıń ilahıy kelbetiniń ornın universumdı (dún`yanı) tábiyiy-ilimiy jantasıp túsindiriwdiń alınġanlıġı
B) Jańa dáwirdiń tereń sociallıq sapa ózgerisleri
C) atomizm hám mexanikanıń ústinlikke iye ekenligi
*D) Sanaat hám tábiyattanıwdıń gúrkirep rawajlanıwı
15. Filosofiyalıq baġdarlar dún`yanıń baslamasınıń tábiyatı haqqındaġı máselege múnásibetinen kelip shıġıp ajıratılatuġın filosofiyalıq baġdarlardı kórsetiń.
*A) Monizm, dualizm, plyuralizm
B) Izshil materializm, idealizm, deizm, panteizm
C) Empirizm, racionalizm, irracionalizm
D) Gnosticizm, agnosticizm
16. Biliw usıllarına kóre filosofiyalıq baġdarlardı kórsetiń .
A) Monizm, dualizm, plyuralizm
*B) Empirizm, racionalizm, irracionalizm
C) Izshil materializm, idealizm, deizm, panteizm
D) Gnosticizm, agnosticizm
17. Dún`yanı biliw múmkinligi haqqındaġı máselege múnásibetine kóre filosofiyalıq baġdarlardı kórsetiń
A) Monizm, dualizm, plyuralizm
B) Izshil materializm, idealizm, deizm, panteizm
*C) Gnosticizm, agnosticizm
D)Empirizm, racionalizm, irracionalizm
18. Filosofiyanıń biliw procesindegi tiykarġı quralların kórsetiń.
A) modellestiriw, abstrakciya
B) Empirizm, racionalizm, irracionalizm
C) analiz, sintez, indukciya, dedukciya
*D) abstrakciya, intuiciyadir, interpretaciya
19. Filosofiya funkciyaların kórsetiń:
*A) Dún`yaqaraslıq, kritikalıq, metodologiyalıq, aksiologiyalıq, boljaw, sintetikalıq
B) Dún`yaqaraslıq, metodologiyalıq, aksiologiyalıq, prakseologiyalıq
C) metodologiyalıq, aksiologiyalıq, boljaw, prakseologiyalıq
D) Dún`yaqaraslıq, kritikalıq, metodologiyalıq, aksiologiyalıq, boljaw, biliw, tárpbiyalaw
20. Texnika filosofiyası, basım ótkizbew filosofiyası, ómir filosofiyası, modern hám postmodern filosofiyası, filosofiyalıq germenevtika, filosofiyalıq aksiologiya, filosofiyalıq komparativistika, global etika, ilimler etikası, konvergenciya teoriyası – bular:
A) Jańa dáwir filosofiyasınıń tiykarġı mashqalaları
*B) filosofiya hám sociallıq-siyasiy pikirlewde jańa baġdarlar
C) filosofiyalıq táliymatlar
D) Jańa dáwir filosofiyasınıń tiykarġı baġdarları
21.Túrli xalıqlardıń dún’yanıń kelip shıġıwı, tábiyat qubılısları, fantastikalıq maqluqlar, qudaylar hám qaharmanlardıń isleri haqqındaġı túsiniklerdi ańlatıwshı belgili bir tárizde sistemaġasalınġan dún’yaġa kóz-qaras – bul:
A) traktat
B) ráwiyat
*C) mif
D) teoriya
22. Dún’yaġa kóz-qarastıń dúzilisine kirmeytuġın elementti kórsetiń: 1) dún’yanı seziw, 2) dún’yanı qabıl etiw, 3) dún’yanı túsiniw. 4) dún’yanı jaqsı kóriw
A) 1
B) 2
C) 3
*D) 4
23. Adamlardıń ġayrı tábiyiy nárseler (qudaylar, «joqarı aqıl», qandayda bir absolyut hám t.s.s.)ġa bolġan isenimine tiykarlanıwshı tiyisli minez-qulıq hám ózine tán háreketleri – bul:
*A) diniy dún’yaġa kóz-qaras
B) mifologiyalıq dún’yaġa kóz-qaras
C) filosofiyalıq dún’yaġa kóz-qaras
D) ilimiy dún’yaġa kóz-qaras
24. Dinniń dún’yaġa kóz-qaras sıpatındaġı qaysı funkciyası jetispey atırġanin formaciya, dıqqat-itibar, ġamxorlıq ornın toltıradı, ómirdiń mánisi, perspektivaları hám usı kibileriniń joqlıġın sezdirmeydi, yaġnıy insannıń kúndelik turmısta qandırılmaġan zárúrlikleri ornın toltıradı?
A) dún’yaġa kóz-qarastı qáliplestiriw funkciyası
*B) kompensatorlıq funkciyası
C) tártipke salıw funkciyası
D) kommunikativlik funkciyası
25. Tómendegilerdin qaysı biri diniy dún’yaġa kóz-qaras formalarına kirmeydi?
A) animizm, fetishizm, totemizm
B) magiya, animizm
*C) shovinizm, prozeletizm
D) shamanizm, magiya
26. Insanda biliwge qızıġıwshılıqtı oyatatuġın, mifologiya, din yaki ilim juwaplarınan qanaatlanbaġan insannıń ózine málim bilimler hám tájiriybege, belgili bir isenimge hám intuiciyaġa tayanġan halda racional tiykarlanġan juwaplar beriwge háreketet etuġın, sorawlar tuwdıratuġın hár qanday ob’ektiv hám sub’ektiv bolmıs – bul:
A) filosofiyanıń maqseti
B) filosofiyanıń ob’ekti
C) filosofiyanıń funkciyaları
*D) filosofiyanıń predmeti
27. «Materiya birlemshime yaki ruwx (sana) ma?», «Dún’yanı biliw múmkinbe?» - bul:
*A) filosofiyanıń tiykarġı máselesi
B) filosofiyanıń predmeti
C) filosofiyanıń izertlew ob’ekti
D) filosofiyanıń wazıypası
28. Dún’ya ázelden materiallıq, sana bolsa – bul materiyanıń ónimi, dep esaplaytuġınlar – bular:
A) idealistler
*B) materialistler
C) skeptikler
D) agnostikler
29. Dún’ya negizinde materiyadan aldın payda bolġan hám onı jaratıwshı ideal nárseler hám qubılıslar jatadı degen pikirdi jaqlawshılar – bul:
A) skeptikler
B) materialistle
*C) idealistler
D) agnostikler
30. Insannıń biliw imkaniyatları ulıwma alġanda sheklenbegen hám ol ózin qızıqtıratuġın tábiyat hám jámiyet nızamların ashıw, nárseler mánis-mazmunın anıqlaw hám dún’yanıń haqıyqıy kelbetin jaratıwġa erteme, keshpe, álbette, erisedi dep esaplawshılar – bul:
A) materialistler
B) idealistler
C) agnostikler
*D) optimistler
31. Dún’yanı, nárseler hám qubılıslar mánis-mazmunın tolıq (yaki hátteki bir bólgeni) biliw ámelde múmkin emes dep esaplawshılar – bul:
*A) agnostikler
B) idealistler
C) optimistler
D) materialistler
32. Ámeliy filosofiya qashan payda boldı?
A) XVIII ásirde
*B) XX ásirde
C) XIX ásirde
D) XXI ásirde
33. Protagor, Sokrat hám Platonnıń aytqanınday, filosofiyadan sabaq beriwde isendiriw sheberligin emes, al … sheberligin úyretiwge itibar qaratıw áhmiyetli.
A) durıs soraw qoyıw
B) durıs juwap beriw
*C) durıs pikir júrgiziw
D) durıs diskussiya júrgiziw
34. Qaysı baġdar ilim, texnika progresiniń unamlı aspektlerin absolyutlestiredi?
*A) gnosticizm
B) antiscientizm
C) relyativizm
D) scientizm
35. Qaysı baġdar filosofiyalıq biliwdi ilimiy biliwden ajıratadı, onı ilimiy biliw menen muwapıq emes dep járiyaladı, ol racionallıqtı kemsitedi hám mistika, intuiciya, erk hám usı kibilerdi absolyutlestiredi.
A) scientizm
*B) antiscientizm
C) relyativizm
D) gnosticizm
36. Dun ̀yaġa kóz qarastıń tariyxıy formaların kórsetiń:
1) mif, 2) ádep-ikramlılıq 3) pán 4) filosofiya 5) din
A) 1, 2
B) 2, 3, 4, 5
*C) 1, 4, 5
D) 1, 2, 4, 5
37. Aqıldı biliwdiń tiykarı dep esaplaytuġın metodolgiyalıq princip
A) skepticizm
B) sensualizm
C) relyativizm
*D) racionalizm
38. Dun ̀ya yaki materiallıq, yaki ruwxıy bir tiykarġa iye dep esaplaytuġın filosofiyalıq táliymat
*A) monizm
B) plyuralizm
C) dualizm
D) materializm
39. Kólemi boyınsha «filsofiya» hám «pán» túsinikleri áyne me?
A) awa
*B) qısman
C) yaq
D) basqa túsinikler
40. Materializm – bul:
A) pútin dun ̀ya, barlıq nárseler hám predmetlerdiń bir qıylı zárrelerden – atomlar, molekulalardan ibarat ekenligin túsindiredi
B) ideal tiykardiń birlemshi hám materiallıqtı anıqlap beriwshi ekenligin túsindiredi
*C) tabiyatıń, materiyanıń birlemshi ekenligin hám ideal tiykardiń, sananıń ekilemshi ekenligin túsindiredi
D) ideyalardıń, pikirlerdiń real bar ekenligin túsindiredi
41. Idealizm – bul:
A) pútin dun ̀ya, barlıq nárseler hám predmetlerdiń bir qıylı zárrelerden – atomlar, molekulalardan ibarat ekenligin túsindiredi
B) ideal tiykardiń birlemshi hám materiallıqtı anıqlap beriwshi ekenligin túsindiredi
C) tabiyatıń, materiyanıń birlemshi ekenligin hám ideal tiykardiń, sananıń ekilemshi ekenligin túsindiredi
*D) ideyalardıń, pikirlerdiń real bar ekenligin túsindiredi
42. Qarama-karshılıqtıń qáliplesiwi hám sheshimi tabıwdıń rawajlanıwdıń diregi esaplanıwshı táliymat - bul:
*A) dialektika
B) agnoctizm
C) metafizika
D) materializm
43. Materializmniń wáqili-
A) Gegel ̀, Aristotel ̀
*B) Demokrit, Marks
C) Platon, Berkli
D) Sokrat, YUm
44. Mif ataması qanday mánilerdi ańlatadı?
A) kórkem-óner, qubılıs
B) oyın, kórkem-ónep
*C) ráwayat, ápsana
D) ápsana, urıs
45. Miflar neler arqalı sáwlelenedi?
A) miynet, aw
B) Ertekler,qosıqlar
*S) qosıq,nama
D) ráwayat, Ertekler
46. Tómendegilerdiń qaysı biri dinniń funkciyasi emes?
A) Dun ̀yaġa kóz qarastı qáliplestiriwshi funkciyasi
V) tártibke salıw funkciyasi
S) Kommunikativ funkciyasi
*D) parawanlıq funkciyasi 
47. Fetishizm bul?
*A) Ol yaki bul predmettiń adamlar turmısında tásir kórsetiwine siyiniw
V) adamlarġa siyiniw
S) ruwxlar ham tábiyat kúshlerine siyiniw
D) bulutlarġa siyiniw
48. Magiya bul?
A) Haywanlarġa siyiniw
*B) Ilahiy kúshlerge siyiniw
C) Adamlarġa siyiniw
D) Tabiyatqa siyiniw
49. Mexanistik materializm tárepdarları kimler?
A) Gegel ̀, Kant
B) Fixte, YUm
*C) Gol ̀bax, Lametri, P.Gassendi
D) Berkli, Bekon
50. Antik filosofiyanıń tiykarġı sorawı?
A) ómir jasawġa arzıyma?
B) Insan ne?
C) qudaydıń bar ekenligin qanday tiykarlaw mumkin? 
*D) Dun ̀ya neden jaratılġan?
41.Ekzistencializm tárepdarlarınıń eń iri wákilleri qaysı juwapta durıs kórsetilgen?
*A) Kamyu, Sartr 
B) Fixte, Gol ̀bax
C) Baxtin, Sartr
D) Kant, Gegel ̀
52. Filosofiyanıń qaysı funkciyasında “Háqıyqat ne? Onıń ólshemleri qanday?” degen sorawlar beriledi?
A) Dun ̀yaġa kóz qaras funkciyası
*B) Gnoseologiyalıq funkciyacı
C) Mifologiyalık funkciyası
D) Integrativ funkciyası 
53. Filosofiyanıń qaysı funkciyası jetekshi orındı iyeleydi?
A) Gnoseologiyalıq funkciyacı
B) Ontologiyalık funkciyası
*C) Dun ̀yaġa kóz qaras funkciyası
D) Tarbiyalıq funkciyası 
54. 2008 jıl Seul qalasında 22 Jáhán filosofiya kongressi qanday ulıwmalıq atama astında ótdi?
A) Tarix filosofiyasın úyreniw
B) Filosofiyada jańa metodı jaratıw
C) Filosofiyanıń ulıwmalıq máseleleri
*D) Házirgi dáwirde filosofiyanı qayta ańlaw
55. Áyyemgi oyshıllar hár tárepleme kámil insandı tárbiyalawdı qanday atama menen sáwlelendirgen?
*A) Paydeyya 
B) Animiya
C) Idealistlar
D) Sofistlar
56. Filosofiyalıq bilimniń áhmiyetli quram bólekleri durıs kórsetilgen juwaptı belgileń? 
A) Fenomenologiya, gnoseologiya, pán metodologiyası, sociallıq filosofiya, etika, aksiologiya, filosofiyalıq antropologiya
*B) Ontologiya, gnoseologiya, pán metodologiyası, sociallıq filosofiya, etika, aksiologiya, filosofiyalıq antropologiya
C) Pragmatizm, pozitivizm, strukturalizm, etika, estetika, aksiologiya, fenomenologiya
D) Ontologiya, ruwxıylıq tiykarları, ideyalar filosofiyası, filosofiya tariyxı, antropologiya
57. 1. XX ásirde Ózbekstanda filosofiyalıq rydıń rawajlanıwı neler menen baylanıslı?
*A) Tuwrıdan-tuwrı Ózbekstan jámiyeti: a) Patsha Rossiyası quramındaġı, b) SSSR quramındaġı hám v) ġárezsiz Ózbekstandaġı sociallıq-siyasiy qubılıslar menen baylanıslı
B) Tuwrıdan-tuwrı Ózbekstan jámiyeti: a) SSSR quramındaġı hám b) ġárezsiz Ózbekstandaġı sociallıq-siyasiy qubılıslar menen baylanıslı
C) Ġárezsizlikke eriskennen soń qádiriyatlardıń qayta tiklenimenen baylanıslı
D) Mánawiyat máseleleriniń mámleketlik siyasatta ústin áhmiyetke iye bolıwı menen
58. 1954-jılġa shekem Ózbekstanda tek bir filosofiya kafedrası bar bolġan. Ol qaysı joqarı okıw ornında iskerlik kórsetken?
A) Samarqand mámleketlik universitetinde
*B) Orta Aziya (keyin ala Tashkent) universitetinde
C) Ózbekstan milliy universitetinde
D) ÓzSSR IA filosofiya hám huqıq bóliminde
59. Qaysı jıldan baslap Ózbekstandaġı joqarı oqıw orınlarında filosofiya kafedraları shólkemlestirile basladı?
A) 1950-jıl
B) 1954-jıl
*C) 1955-jıl
D) 1963-jıl
60. Qaysı jılı Tashkent universiteti tariyx fakul`tetinde filosofiya bólimi ashıldı?
A) 1950-jıl
B) 1954-jıl
C) 1955-jıl
*D) 1963-jıl
Derek: N.SHermuhammedova. Filosofiya.
61. Insan planetamızda ómirdiń evolyucion rawajlanıwınıń ...
*A) ónimi
B) sebebi
C) mexanizmi
D) aralıq nátiyjesi
62. Turmıs tájiriybesi hám empirikalıq bilimler tiykarında qáliplesetuġın dún`yaqaras– bul:
A) teoriyalıq dún`yaqaras
*B) ápiwayı yaki empirikalıq dún`yaqaras
C) ilimiy dún`yaqaras
D) teoriyalıq hám empirikalıq dún`yaqaras
63. Insannıń ózin qorshaġan bolmısqa hám óz-ózine bolġan múnásibetine jantasıwlar sisteması, sonday-aq adamlardıń usı jantasıwlar menen belgilengen turmıslıq idealları, itiqatları, biliw hám iskerlik principleri, qádiriyatlar hám orientirler – bul:
A) filosofiya
B) qádiriyatlar
*C) dún`yaqaras
D) ádep-ikramlılıq
64. Dún`yaqaras ne menen baylanıslı?
A) Insanda til hám sóylewdiń bar ekenligi menen baylanıslı
B) Insanda qáliplesken racional iskerliktiń bar ekenligi menen baylanıslı
C) Insanda qáliplesken sananıń bar ekenligi menen baylanıslı
*D) Insanda qáliplesken sana hám racional iskerliktiń bar ekenligi menen baylanıslı
65. Aqıl payda bolıwı menen insan ózin qanday janzat sıpatında ańlay baslaydı?
*A) pikirlewshi janzat
B) oqıwlı janzat
C) dóretiwshi janzat
D) iskerlik kórsetiwshi janzat
66. Dún`yaġa kóz-qaras (dún`yaqaras) qaysı funkciyanı atqarmaydı?
A) biliw
*B) qabıl etiw
C) qádiriyatlarġa múnásibet
D) minez-qulıqtı belgilew
67. Dún`yaġa kóz-qaras (dún`yaqaras)tıń qaysı funkciyası insanda qızıġıwshılıq oyatıwshı barlıq sorawlardı, sonday-aq belgili bir jol menen tabılıwshı juwaplardı óz ishine aladı?
A) minez-qulıqtı belgilew
B) qádiriyatlarġa múnásibet
*C) biliw
D) túsiniw
68. Intellektual, emocional hám psixologiyalıq tiykarlar erk penen uyġınlıqta adamlar belsendi qabıl etetuġın, olardıń sana dárejesi hám turmıstaġı orientirlerine sáykes keletuġın kóz-qaraslardı júzege keltiredi. Bul kóz-qaraslar qalay ataladı?
A) ideologiya
B) qádiriyat
C) isenim
*D) itiqat
69. Dún`yaġa kóz-qarastıń strukturasına kirmeytuġın elementti kórsetiń:
*A) dún`yanı jaratıw
B) dún`yanı seziw
C) dún`yanı qabıl etiw
D) dún`yanı túsiniw
70. Ózin qorshaġan dún`yanı sezgiler járdeminde sezimlik qabıl etiw – bul:
A) dún`yanı jaratıw
*B) dún`yanı seziw
C) dún`yanı qabıl etiw
D) dún`yanı túsiniw
71. Qorshaġan bolmıstı ideal obrazlarda kóz-aldına keltiriw – bul:
A) dún`yanı jaratıw
B) dún`yanı seziw
*C) dún`yanı qabıl etiw
D) dún`yanı túsiniw
72. Insannıń hám onı qorshaġan dún`yanıń mánis-mazmunın anıqlaw, sonday-aq tábiyatta júz beriwshi waqıya hám processlerdiń óz-ara baylanısların túsiniwge qaratılġan aqılıy-biliw iskerligi – bul:
A) dún`yanı jaratıw
B) dún`yanı seziw
C) dún`yanı qabıl etiw
*D) dún`yanı túsiniw
73. Insaniyat tariyxınıń alġashqı basqıshlarında adamlar adamlardıń minez-qulqı hám óz-ara múnásibetlerin tártipke salıw funkciyasın atqarġan, óytkeni onda ádep-ikramlılıq kóz-qaraslar, insannıń bolmısqa estetikalıq múnásibeti óz ańlatılıwın tapqan. Bul:
*A) mif
B) din
C) úrp-ádet
D) dástúr
74. Mifologiyalıq dún`yaġa kóz-qaras dún`yanı bir pútin túsiniw bolıp, onda ... orın joq.
A) emociyalarġa
*B) shubhaġa
C) ádep-ikramlılıq kóz-qaraslarġa
D) estetikaġa
75. Insan intellektiniń rawajlanıw dárejesi hám kritikalıq oylaw qábiletine qaramastan, tek ġana túsiniw, ańlaw emes, al itiqat qılıw tilegi hám háttegi talabınıń hámiyshe kórinis tabıwı – bul:
A) Dinniń sociallıq tamırları
B) Dinniń siyasiy tamırları
*C) Dinniń psixologiyalıq tamırları
D) Dinniń gnoseologik tamırları
76. Racional bilim kóz-qarasınan dún`ya óz reń-báreńliginde insanġa sheksiz quramalı bolıp túyiliwinde kórinis tabadı – bul:
A) Dinniń sociallıq tamırları
B) Dinniń siyasiy tamırları
C) Dinniń psixologiyalıq tamırları
*D) Dinniń gnoseologik tamırları
77. Jámiyette udayın orın alġan teńsizlik, jarlılıq hám ádalatsızlıqtı, adamlar qansha urınbasın ózgerte yaki jeńe almaytuġınlıġı menen baylanıslı – bul:
*A) Dinniń sociallıq tamırları
B) Dinniń siyasiy tamırları
C) Dinniń psixologiyalıq tamırları
D) Dinniń gnoseologik tamırları
78. Ádette hár qıylı siyasiy kúshler dinnen óziniń mayda-shúyde máplerinde paydalanıw imkaniyatın qoldan jibermeydi hám usı tárizde onı tikkeley yaki qıya (tikkeley emes) qollap-quwatlaydı, onıń jámiyettegi roli hám tásirin kúsheytedi – bul:
A) Dinniń sociallıq tamırları
*B) Dinniń siyasiy tamırları
C) Dinniń psixologiyalıq tamırları
D) Dinniń gnoseologik tamırları
79. Anaw yaki mınaw predmetti sıyqırlı qásiyetlerge, adamlar turmısına tásir etiw qabiletine iye dep esaplaydı. Bunday predmet ilahiylestiriledi, sıyınıw hám tabınıw ob`ektine aylanadı -
A) totemizm
B) magiya
*C) fetishizm
D) animizm
80. Tek ġana adamlar emes, al haywanlar, predmetler hám bolmıs qubılısların da ruwx, jan basqarıp turatuġınlıġına iseniw – bul:
A) totemizm
B) magiya
C) fetishizm
*D) animizm
81. Onıń negizin belgili bir adamlar toparınıń sıyınıw ob`ekti sanalġan ata-babası dep járiyalanatugın anaw yaki mınaw haywan, ósimlik, predmet penen ulıwmalıq kelip shıġıwına bolġan isenim quraydı – bul:
*A) totemizm
B) magiya
C) fetishizm
D) animizm
82. Alġashqı din formalarınıń biri bolıp, onıń negizinde tábiyiy kúshler járdeminsiz sırlı tárizde, rásim-rusimler, ózine tán ámeller jıyıntıġı menen nárseler, adamlar, haywanlar hám hátteki ġayrıtabiyiy kúshler – ruwxlar, jinler hám usı kibilerge tásir kórsetiw múmkinligine bolġan isenim. Bul:
A) totemizm
*B) magiya
C) fetishizm
D) animizm
83. Filosofiya dún`yanı nege tayanġan halda tusindiredi?
A) isenim hám itiqatqa
B) itiqat hám tuyġılarġa
*C) akıl hám bilimge
D) ádep-ikramlılıq hám gózzallıqqa
84. Tek ġana filosofiyalıq emes, al sonıń menen birge tariyxıy pán esaplanadı:
A) sociallıq filosofiya
B) antropologiya
C) tariyx filosofiyası
*D) filosofiya tariyxı
85. Filosofiyanıń qaysı tarawı eń jańa taraw sanaladı?
*A) globallasıw hám ol júzege keltiretuġın global mashqalalar filosofiyası
B) tariyx filosofiyası
C) tábiyat filosofiyası
D) ontologiya
86. Filosofiyanıń qaysı tarawı eń eski taraw esaplanadı?
A) globallasıw hám ol júzege keltiretuġın global mashqalalar filosofiyası
B) tariyx filosofiyası
C) tábiyat filosofiyası
*D) ontologiya
87. Qaysı baġdar qandayda bir namateriallıq hám insan sanasına baylanıslı bolmaġan (yaġnıy ob`ektiv bar bolġan) nárseler hám qubılıslardı (Quday, dún`yalıq aqıl, ideya, ruwx hám usı kibiler) pútkil bolmıstıń tiykarı dep tán aladı?
*A) ob`ektiv idealizm
B) sub`ektiv idealizm
C) materializm
D) volyuntarizm
88. Qaysı baġdarda dún`ya tek individual (sub`ektiv) sana kóz-qarasınan qaralġan hálda túsindiriledi? talqin qilinadi?
A) ob`ektiv idealizm
*B) sub`ektiv idealizm
C) materializm
D) volyuntarizm
89. Sada (ápiwayı) materializm