Sezgi psixik jarayon sifatida

3-Mavzu: Sezgi va idrokning psixologik mohiyati

Reja:
1. Sezgi psixik jarayon sifatida.
2. Idrokninig psixologik xususiyatlari.
SEZGI PSIXIK JARAYON SIFATIDA
P sixologlar fikricha, sezish jarayoniga kirish psixik faoliyatni tushunishdagi eng birinchi qadam hisoblanadi. Bizning miya faoliyatimiz sezgan narsalarimizni aniqlab beradi. Shu bilan birga, bizning sezish qobiliyatlarimiz turli chiziqlami, burchaklami va ranglami anglashga yordam beradi.
Tabiat sezish qobiliyatini har narsaga in’om etadi. Sensor tizimi organizmga eng kerakli ma’lumotlami topa olish imkoniyatini beradi. Qurbaqa uchadigan hasharotlar bilan oziqlanadi. Bunga sabab, qurbaqaning ko‘zida faqat mayda va harakatlanayotgan qora va oq ranglar signalini sezuvchi retseptor hujayralarining joylashganligidir. Agar, shunday bo‘lmaganida, ko‘plab hasharotlar orasida bo‘lishiga qaramasdan, qurbaqa ochlikdan nobud bo‘lishi mumkin edi, biroq, qurbaqaning “detektor” hujayralari qisqa lahzalarda harakatlanayotgan obyektni payqaydi.
Atrof-muhitda sodir bo ‘layotgan muhim voqea-hodisalarni biz sezgi organlarimiz orqali qabul qilamiz. Bizning quloqlarimiz eng sezgir organ bo ‘lib, atrofimizdagi olamdan biz uchun eng muhim tovushlam i qabul qilamiz. Tovush chastotalari orqali inson ovozini, chaqaloq yig‘isidan farqlaymiz.
Insoniyat tajribasi natijasida hayvonlarda ham sezish qobiliyati aniqlangan. K o‘chib yuruvchi qushlar ichki sezgisi orqali qayer qolish uchun munosib joy ekanligini biladi. K o‘rshapalak va delfinlar esa o ‘ljasini qayerdan osonroq tuta olishiga qarab joy tanlashadi. Bulutli kunlarda asalarilar o ‘zlari uchun m a'lum quyosh nurini hosil qila oladilar.
Sezgi psixik jarayonlarning boshlang‘ich darajasi hisoblanadi. Faqat sezgi jarayoni orqali m a’lumotlar bizning ongimizga kirib keladi. Sezgi faqat “signallar” tizimi deb e’tirof etilsa xato bo’ladi. Ular narsalarning subyektiv xususiyatlarini ham aks ettiradilar. Sezgi tufayli bizda obyektiv dunyoning subyektiv obrazi paydo b o ‘ladi. Bu obyektiv dunyoning subyektiv obrazi insonga tashqi muhitga moslashish imkoniyatini beradi.