Sh o sr a n o r m a t o V a j a h o n a d a b iy o t I

* Q o ‘llan m an in g ushbu bobi prof. U .N o r m a to v bilan ham korlikda yozildi.

---

buyukligi u yaratgan asarlarining soni va m ashhuriigi bilangina emas, 
hayol ham da inson to'g'risida qanday yangi gap ayta olgani, uning 
ilgari ko'rilm agan qanday yangi jihatini kashf eta bilganligi bilan ham
o ‘lchanadi. A lber Kamyu borliq va inson haqida o 'z so'zini aytib 
ketgan buyuk ijodkorlar sirasiga kiradi.
Alber Kamyu 1913- yil 7- noyabrda Jazoirning M ondovi nomli 
shaharchasida tug'ilgan. Asli elzaslik bo'lgan otasi Lyusen Kamyu 
qishloq xo'jalik xizmatchisi bo'lgan. Fransiyaning mustamlakasi bo'lgan 
Jazoirda qo'n im topgan va ispan millatiga mansub qiz K utrin Santega 
uylangan. A lber otasidan juda erta yetim qoladi. Otasi Birinchi 
jahon urushida halok bo'lganida u hali g o 'dak edi. Ota vafotidan 
so'ng K am yular oilasi qiyin ahvolda qoladi. O nasi ikki go'dagi bilan 
buvisi va nogiron tog'asining uyiga k o 'ch ib o 'tadi. O g 'ir bolalik 
xotiralari keyinchalik «Astar va qiyofa» va «Nikoh» asarlarida o 'z 
ifo dasini to p g a n . M aktabd a u adab iy o tga a lo h id a q o b iliy atin i 
nam oyon qiladi, m aktab o'qituvchisi L ui Jerm en uning litseyga 
o'qishga kirishiga ko'm aklashadi. Kamyu o'qishga jo n -d ili bilan 
beriladi, ayni paytda boks bilan ham shug'ullanadi. Biroq sil kasalligi 
tufayli boksni tashlashga majbur bo'ladi (bu kasallik bo'lajak yozuvchi 
taqdirida ch u q ur iz qoldiradi).
Litsey ta ’lim ini tamomlagach, mahalUy umversitetning falsafa-tarix 
fakultetiga o'qishga kirgan. Fakultetdagi tahsil jarayonida so 'l y o 'n a- 
lishdagi gazetalar bilan hamkorlik qilad i 1936- yili sayyor teatr «Teatr 
de Travay» («M ehnat teatri») ni tashkil etadi.
Studentlik yillarida Jid, Dostoyevskiy, Nitsshe kabi m utafakkirlar 
ijodi bilan yaqindan tanishadi. Bu tanishuv Kamyu dunyoqarashining 
shakllanishida katta o 'rin tutadi. U, ayniqsa, Dostoyevskiy ijodiga 
alohida m uhabbat bilan qarar edi. O 'zi boshchilik qilgan «M ehnat 
teatri» sahn alashtirgan «Aka-uka K aram azovlar» pyesasida Ivan 
Karamazov rolini ijro etgan.
K eyinchalik ekzistensializm o q im in in g yirik nam o yan dalari 
Kerkegor, Shestov, Xaydeggerlarning ijodini chuqur o'rganadi. U ni- 
versitet ta ’lim ini «Xristian metafizikasi va neoplatonizm » m avzuida 
diplom ishi himoyasi bilan yakunlaydi. U Plotin lalsafasini o'rganishni 
davom ettirishn i niyat qilib qo'ygan edi, biroq so g 'lig 'i yom onligi 
(sil kasali) tu fay li falsafa fan la ri b o 'y ic h a ilm iy daraja olish 
im tihonlarida qatnashish uchun ruxsat berm aydilar. Shundan so'ng 
ilmiy ishdan voz kechadi va poytaxt M adaniyat uyining boshlig'i 
vazifasida ishlaydi.
Studentlik yillarida kom m unistlar partiyasiga a ’zo bo'ladi, Jazoir 
m usulm onlari ichida targ'ibot ishlari olib boradi, biroq tez o'tm ay