Sh. Yuldasheva, D. Kabulova, M. Sobirova

Qalamdan to‘kilgan satrlar
...butun umri mobaynida hech narsaga erisha olmaydigan ikki toifa
odamlar bor. Birinchisi — qilinishi kerak bo‘lgan ishlarni qilmaydigan
odamlar. Ikkinchisi — esa qilish kerak bo‘lganidan ortiq hech nima
qilmaydigan odamlar.
Menga tekis joyda hech qachon qoqilmagan, hech qachon xato qil-
magan odamni ko‘rsating va men sizga kelajagi tayinsiz odamni ko‘r-
sataman.
Muvaffaqiyatsizlik! Nima u? Shunchaki bir kichkina saboq, yaxshilik
tomon tashlangan birinchi qadam.
Og. Mandinoning “
Yaxshi yashash siri” kitobidan
Uyga topshiriq: Nazariy ma’lumotni o‘qib, shahar yoki tumaningizda
mustaqillikdan so‘nggi o‘zgarishlarni hikoya qilib yozib keling.

---

79
78
aloqa qilish uchun ishlatiladi. Shunga ko‘ra, bu uslubda yuridik qonun
moddalari, diplomatik murojaatnomalar—notalar, hukumat idoralarining
qarorlari, instruksiyalar, buyruqlar, shartnomalar, rasmiy e’lon va xabarlar,
yozishmalar va shu kabi hujjatlar yoziladi.
Rasmiy yozishma va hujjatlar usulining qo‘llanilish doirasi keng va
xilma-xil bo‘lganligidan uning tarkibi ham turlichadir. Ular leksik-frazeologik
hamda grammatik vositalarni tanlash va ishlatish jihatidan bir-biridan ozmi-
ko‘pmi farq qiladi. Bayon qilingan fikrlarning izchillik bilan uzviy bog‘langan
bo‘lishiga alohida e’tibor qilinadi.
Idoraviy yozishmalarga oid qog‘ozlar, chunonchi, ma’lumotnoma, tilxat,
chaqiriq xati, tushuntirish xati, taklifnomalar qisqa va aniqligi bilan ajralib
turadi. Tildagi muayyan nutqiy qoliplar yozishmalarga xos xususiyatlar
sanaladi.
Harbiy hujjatlar tili ham, asosan, rasmiy uslubning qonuniyatlariga
bo‘ysunadi. Harbiy hujjatlarga tartib belgilovchi qoidalar majmuyi bo‘lmish
ustavlar, qurol-aslahalarga oid qo‘llanmalar, buyruq, farmoyishlar kabi
hujjatlar kiradi. Maxfiy ma’lumotlar berishda turli xil qisqartmalarning
ishlatilishi harbiy hujjatlarning eng muhim belgilaridandir. Harbiy hujjatlar-
da bevosita harbiy ishlarda hamda harbiy texnikada ishlatiladigan maxsus
terminlar juda ko‘p uchraydi. Rasmiy uslubning boshqa turlaridagi singari
harbiy hujjatlarda ham so‘zlar, asosan, o‘zining aniq, to‘g‘ri ma’nosida
ishlatiladi. Bundan faqat ko‘pincha urush maydonidagi obyektlarning
nomlarini shartli belgi-alomatlar bilan belgilab qo‘yilishigina mustasnodir.
Rasmiy-idoraviy hujjatlarda undovlar, tasviriy so‘zlar va erkalash-
kichraytirish vositalari ishlatilmaydi. Olmoshga nisbatan ot ustun bo‘ladi.
Fe’lning harakat nomi va majhul nisbat shaklidagi turlari keng qo‘llaniladi.
Rasmiy uslubda tayyor qolip va ifodalar, ko‘makchili oborotlar, majhul
tuzilmalar asosiy o‘rin tutadi. Bu uslub adabiy til maromlariga, rasmiy
idoraviy hujjat tuzish an’analariga qat’iy amal qiladi.
Rasmiy ish uslubi asos e’tibori bilan idoraviy yozishma va hujjatlarda
qo‘llaniladi. Bu uslub materiali nihoyatda xilma-xil. Uning doirasi kengdir.
Ariza, tilxat, farmonlar, qo‘shma bayonotlar, firqa va davlatlar orasidagi
bitimlar, hisobchilik hujjatlari va huquqiy hujjatlar — mana shu xilma-xil
ko‘rinishdagi materiallar rasmiy uslubga mansubdir. Bu uslub mate-
riallarining bayonida ham, grammatik qurilishida ham, leksik tarkibida ham
bir qancha o‘ziga xos belgilar mavjud. Masalan: ariza hajmi jihatidan ixcham
bo‘ladi, chunki arizada maqsad ifoda qilinadi. Tilxat ham shunday. Turli
Reklama
Kitob — qalb gavhari, ko‘ngil ziynati
“YANGI ASR AVLODI