Шаҳар автобус бекатлари ҳолати

SCIENCE AND INNOVATION
INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL VOLUME 1 ISSUE 6
UIF-2022: 8.2 | ISSN: 2181-3337

ШАҲАР АВТОБУС БЕКАТЛАРИ ҲОЛАТИ.

Дунёнинг барча мамлакатларида жамоат транспортининг алоҳида аҳамияти ва ўрни мавжудлиги ҳеч кимга сир эмас. Мамлакатимиз шаҳарларида асосий жамоат транспорти бу автобуслар ҳисобланади. Автобусларда йўловчиларни самарали ташиш учун замонавий автобуслар билан бир қаторда улар учун бекатларга ҳам эҳтиёж сезилади.
Тошкент шаҳри Ўзбекистон Республикаси пойтахти ва энг йирик шаҳари бўлиб, мамлакат аҳолисининг 8 % и шу шаҳарда яшайди. Шунингдек шаҳарда 2380 км йўллар бўлиб шундан 284 км қисми шаҳар марказий кўчалар[1] ҳисобланади.
Автобус автомобильнинг бир тури ва бекатлар эса автомобиль йўлида жойлашганлиги ҳамда яна бир неча омилларга кўра «А-Й-Ҳ-П-М» тизимининг ичига киритиш мумкин. Бу ташкилий қисмлар муҳитда фаолият кўрсатибгина қолмасдан, атроф- муҳит билан уларнинг ҳар бири чамбарчас боғлиқ бўлади[2]. Автомобиль йўли «А-Й-Ҳ-П- М» тизими фаолиятига ўзининг геометрик элементлари ўлчамлари ва транспорт- эксплуатацион сифатининг ўзгариши орқали таъсир этади.
Тошкент шаҳар жамоат транспорти тизимини комплекс ривожлантириш, йўловчиларга сифатли ва хавфсиз транспорт хизматларини кўрсатиш, транспорт инфратузилмасини яхшилаш, ҳаракат таркибини барча қулайликларга эга бўлган замонавий автобуслар билан янгилаш, йўл ҳаракати хавфсизлигини таъминлаш ҳамда пиёдаларга қулай ҳаракатланиш муҳитини яратиш мақсадида Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2022 йил 2 февралда “Тошкент шаҳар жамоат транспорти тизимини янада ривожлантиришга доир қўшимча чора-тадбирлар тўғрисида”ги ПҚ-111-сонли қарори имзоланди.
Жамоат транспортини ривожлантиришга аҳамият берилиши бир томондан мамлакатда яшовчи аҳолини турмуш тарзини яхшиласа, иккинчи томондан туризм жозибадорлигини ҳам оширади.
Юқорида келтирилган қарорда аҳолининг жамоат транспортидан фойдаланиш даражасини камида икки баробарга ошириш, жамоат транспорти инфратузилмасини ривожлантириш, замонавий транспорт-ўтиш боғламаларини ҳамда намунавий лойиҳалар асосида автобус бекатларини ташкил этиш, рақамли технологиялар ва инновацион ёндашувларни кенг қўллаган ҳолда транспорт воситалари ҳаракатини бошқаришнинг интеллектуал («ақлли чорраҳа», «ақлли автобус» ва «ақлли бекат») тизимларини жорий этиш ҳамда йўл ҳаракати хавфсизлигини таъминлаш, жамоат транспорти ҳаракат таркибини замонавий, экологик тоза автобуслар, жумладан электробуслар билан янгилаш, шунингдек намунавий лойиҳа асосида 1160 та автобус бекатларини реконструкция қилиш вазифаси ҳам белгиланган.
Ўзбекистон Республикакси Монополияга қарши кураш қўмитаси ҳузуридаги Истеъмолчилар ҳуқуқларини ҳимоя қилиш агентлиги Тошкент шаҳридаги 850 дан ортиқ автобус бекатларида ўтказилган текширув натижаларига кўра, 91% автобус йўналишларининг хариталари йўқ, бекатларнинг 62,9 фоизида ахлат қутиси йўқ, 37,2 фоизида кутиш зали йўқ, 36,5% йўловчилар учун етарли жой йўқ, 31,6% йўловчи ўриндиқсиз, 28,9 фоизи белгиланган санитария-гигиена талабларига жавоб бермайди.
Норматив-ҳуқуқий ҳужжатлар лойиҳалари муҳокамаси портали(regulation.gov.uz)да эълон қилинган Тошкент шаҳар ҳокимлигининг қарори лойиҳасига кўра, шаҳардаги автобус бекатларини намунавий дизайн асосида қайта қуриш режалаштирилмоқда. Унда ногиронлиги бўлган шахслар учун махсус пандус, 4G Wi-Fi, электрон табло, кузатув камераси, чиқинди қутиси ва LED экран ўрнатилиши ҳамда бекатларни тадбиркорларга вақтинча фойдаланишга бериш кўзда тутилган.

1.