Shahar hududini injenerlik tayyorlash fanidan taqdimot

Sel oqimining takrorlanishiga ko’ra sel havzalari 3guruhda baholanadi:

Sel oqimining takrorlanishiga ko’ra sel havzalari 3guruhda baholanadi:

-selning jadalligi yuqori bo’lgan havzalar:bunday havzalarda 2-3yilda bir marta sel hodisasi kuzatiladi.

-selning jadalligi o’rtacha havzalar : bunday havzalarda 3-5 yilda birmarta sel hodisasi kuzatiladi.

-selning jadalligi past havzalar-bunday havzalarda 5-10yilda birmarta sel hodisasi kuzatiladi.

Tog’ yonbag’irlarining tabiiy sharoitiga , ularning tuproq tarkibiga va zaminning gidrogeologik xususiyatiga ko’ra ushbu joylarning barchasida ham daraxtlar ekib to’la o’rmonzorlarga aylantirib bo’lmaydi.Shuning uchunsel oqimlarini jilovlash , boshqarish maqsadida turli xil katta –kichik gidrotexnik inshootlar qurish tavsiya etiladi. Inshootlarni qurishda joyning o’ziga xos xususiyatlariga, daryolarning toifasiga va ularda bo’ladigan sel oqimlarining xususiyatini e’tiborga olish zarur.

• Tog’ yonbag’irlarining tabiiy sharoitiga , ularning tuproq tarkibiga va zaminning gidrogeologik xususiyatiga ko’ra ushbu joylarning barchasida ham daraxtlar ekib to’la o’rmonzorlarga aylantirib bo’lmaydi.Shuning uchunsel oqimlarini jilovlash , boshqarish maqsadida turli xil katta –kichik gidrotexnik inshootlar qurish tavsiya etiladi. Inshootlarni qurishda joyning o’ziga xos xususiyatlariga, daryolarning toifasiga va ularda bo’ladigan sel oqimlarining xususiyatini e’tiborga olish zarur.
• Shunday maqsadlarda qurilgan inshootlar qatorida Kosonsoy(160mlnm3),Degrez(12,5mlnm3),Chortoq(83mlnm3),Chorvoq (1700mlnm3) suv omborlari va boshqalarni misol tariqasida ko’rishimiz mumkin. Vaqti-vaqti bilan sel oqimi paydo bo’ladigan joylarda uni tutib qolish uchun suv omborlari quriladi.

Bunday suv omborlari suv chiqib ketishi uchun mustaqil kanallarga ega bo’ladi.Bularga G’irvon suv ombori,Erbodon, Kordiyor, Naugarzan suv omborlari kiradi.

• Bunday suv omborlari suv chiqib ketishi uchun mustaqil kanallarga ega bo’ladi.Bularga G’irvon suv ombori,Erbodon, Kordiyor, Naugarzan suv omborlari kiradi.
• Suv chiqib ketish kanali umumiy bo’lgan sel omborlari guruhi- selga qarshi injenerlik tizimlari deyiladi. Bunday injenerlik tizimlariga 40-60tagacha katta kichik sel omborlarini birlashtirish mumkin.Sel oqimiga qarshi bunday tizimbirinchi marotaba 1967-1970 yillarda Andijon shahrini muhofaza qilish maqsadida Beshbo’z adirlarida bunyod etilgan. Endilikda ushbu joyda 58ta sel omborini birlashtiruvchi 2ta shunday injenerlik tizimi ishlab turibdi.