Shakllanishi

Пиотровский Р.Г. Компьютеризация преподавания языков (учебное пособие по спецкурсу).  – Л.: 1988. – 

C. 3-75.  

2

Мухамедов  С.А.,  Пиотровский  Р.Г.  Инженерная  лингвистика  и  опыт  системно-статистического 

исследования узбекских текстов. – Ташкент: Фан. 1986. – 164 с.  

---

 

 

10 

A.K.Po‘latov

3

,  S.Muxamedova

4

,  S.Rizayev

5

  kabi  olimlarning  ishlarini  alohida 

ta’kidlash lozim.  

Tilni algoritmik jihatdan tasvirlash jarayoni matnni analiz va sintez qilishni 

taqozo  etadi.  Bu  esa  “mazmun  -  matn”  muammosi  faqatsof  lingvistik  muammo 

bo‘lib  qolmay,  balki  matnni  bir  qator  logik-matematik  interpretatsiya  (sharhlash) 

qilish jarayonini ham taqozo etuvchi murakkab muammo ekanligini ko‘rsatadi. Bu 

jarayonlarning barchasi matematik mantiq (logika) elementlari bilan aloqadordir. 

Kompyuter  lingvistikasi  sun’iy  intellektni  yaratishda  tirik  mavjudotlar  

va    insonlardagi    intellektual    jarayonlarni    matematik    va    kompyuter    modelini  

tuzuvchi    fan    tarmog‘i    bo‘lib,    uning    markazida    tabiiy    tillar    ifodasining  

matematik    modellaridan    foydalanish    turadi.  Bu    soha    qisman    tabiiy    tillarni  

qayta    ishlash    bilan    kesishadi.    So‘nggi    urg‘u    mavhum    modellarga    emas, 

kompyuter    tizimi    uchun    tillarning    qayta    ishlangan    va    ularning    ifodasidagi  

amaliy    metodlarga    beriladi.    Kompyuter    lingvistikasi    tadqiqotchilarining  

faoliyati    til    ma’lumotlarini    qayta    ishlash    uchun    amaliy    dasturlar    va  

algoritmlar  ishlanmasini  yaratish  hisoblanadi. 

Bugungi  kunda  tilshunoslikda  kompyuter  orqali  bajariladigan  ishlar  bir 

muncha  ko‘paydi.  Shuningdek,  foydalanuvchiga  qulaylik  yaratuvchi  lingvistik 

dasturlarga  talab  yanada  oshib  bormoqda.Bunga  sabab  informatsion  olamning 

kengayishi  va  insonlarning  qulaylikka  hamda  tezkorlikka  intilishi  deb 

baholashimiz  mumkin.  Kompyuter  yordamida  orfografik,  tarjima    dasturlari, 

sinonim,  antonim,  omonim  lug‘atlarini  yaratish,  matnlarni  avtomatik  ravishda 

tarjima  qilish,  matnlarni  to‘g‘ri  tahrir  qilish,  hujjatlarni  tahlil  qilish,  ma’lumotlar 

bazasini  ishlab  chiqish  lingvistik  modellar  asosidagi  mukammal  dasturlarni 

yaratishni  taqozo  etmoqda.  Buning  natijasida  sun’iy  intellekt  bo‘lmish 

                                                           

3