Sharli va sterjenli tegirmonlarning tuzilishi va ishlash

MARUZA №7

Sharli va sterjenli tegirmonlarning tuzilishi va ishlash printsipi

Bo’shatuvchi panjarali sharli tegirmon yonbosh tomondan yopiladigan qopqoqli 2 baraban 1 dan va podshipnik 3 va 15 larga tayanuvchi yuklovchi 4 va bo’shatuvchi 14 sapfadan iborat. Baraban elektrodvigateldan uzatuvchi val 19 ga o’rnatilgan kichik shesternya va barabanga mahkamlangan tishli jig’a 11 orqali aylanadi.( 17- rasm)

Katta o’lchamli tegirmonlarda sekin harakatlanuvchi elektrodvigatel uzatuvchi valga elastik mufta yordamida, kichk o’lchamdagi tegirmonlarda esa reduktor orqali bog’lanadi.
Dastlabki mahsulot tegirmonga markaziy tuynuk 6 orqali ta’minlagich 5 dan, klassifikator qumi esa chig’anoqsimon cho’mich yordamida yuklanadi. Baraban va yonbosh qopqoqlar ishdan chiqmasligi uchun boltlar yordamida mahkamlanuvchi plitalar bilan, kovak sapfalarning ichi esa almashtiriladigan voronkalar bilan qoplanadi. Tegirmonning bo’shatilish tomonida panjara 10 o’rnatilgan, bu panjara va yonbosh qopqoq 16 orasidagi bo’shliq radial to’siqlar – lifterlar 12 yordamida sektorli kameralarga bo’lingan bo’lib, ular sapfa 14 ga ochiladi. Panjara va sektorlik kamera yanchilgan mahsulotni tegirmondan majburiy chiqarishga va bo’tana sathini past ushlab turishga imkon beradi. Tegirmon aylanganda lifter 12 lar bo’tanani bo’shatish sapfasi 14 ning sathigacha ko’tarib beradi va tegirmondan chiqarib olinadi.
Tegirmonga uning xajmining taxminan yarmisigacha turli o’lchamdagi (40 mm dan to 150 mm gacha) po’lat yoki chuyan sharlar solinadi.
Baraban aylanayotgan vaqtda sharlar dumalab, sirg’anib, bir-biriga urilib foydali qazilma zarrachalarini yanchiydi. Edirilgan sharlarni chiqarib olishga, tegirmonning ichiga qoplamani kiritish va uni kuzatib turish uchun lyuk xizmat qiladi. Bushatuvchi sapfaning bo’yni kattaroq diametrga ega, shu tufayli bo’tananing bo’shatish tomonga harakatlanishi sodir bo’ladi.
Tegirmonning naminal o’lchamlari barabanning ichki diametri D va qoplama qalinligini hisobga olmagan holda uning uzunligi L bilan aniqlanadi. Panjarali bo’shatuvchi tegirmon qisqacha MSHR-DxL deb belgilanadi.

Panjarali sharli tegirmon
1-baraban; 2,16-yonbosh qopqoqlar; 3,15-podshipniklar; 4-yuklovchi tspfa; 5-ta’minlagich; 6-markaziy tuynuk; 7-cho’mich; 8-plita; 9-boltlar; 10-panjara; 12-to’siq-lifterlar; 13-bo’yin; 14-bo’shatuvchi tsapfa; 17-lyuk; 18-shesternya;
19-uzatma val.
Tegirmon barabani po’lat patnosdan payvandlab tayyorlanadi, yonbosh qopqoqlar esa cho’yandan yoki po’latdan quyiladi. Ular bir-biri bilan boltlar yordamida ulanadi. Qoplamaning qalinligi h D ga bog’liq holda qabul qilinadi:

D,mm	900	1200-2100	2700-3600	4000-4500
h, mm	70	100	120	140

Yanchuvchi vositaning xarakterli hususiyati (ko’tarilish balandligi, qoplamaning sirg’anish koeffitsienti), tegirmon barabanining ishchi hajmi, koplamaning emirilishi, tegirmonning ishlab chiqarish unumdorligi, elektrenergiyasining sarfi, va h.k.lar baraban qoplama plitalarining qalinligi va profili (yon tomondan ko’rinishi) ga bog’liq.

Markaziy bo’shatiluvchi sharli tegirmon tuzilish jihatdan panjara orqali bo’shatiluvchi tegirmon MShR ga o’xshaydi. U yonbosh tomondan qopqoqli (2 va 4), ichi bo’sh tsapfa 3 va 13 ga ega tsilindrik baraban 1 dan iborat bo’lib, shu tsapfalar orqali baraban podshipnik6 va 11 larga tayanadi.

Markaziy bushatiluvchi sharli tegirmon.

1-baraban; 2,4-qopqoqlar; 3,13-ichi bo’sh tsapfalar; 5-jamlashgan ta’minlagich;6,11-podshipniklar; 7,15-lyuklar; 8,10-qoplama plitalar; 9-shesternya; 12,14-bo’shatuvchi varonka; 16-etakchi shesternya; 17-val;
Barabanning va qopqoqlarning ichki devori qoplama plitalar 8va10 bilan qoplangan. Barabanning aylanishi elektrodvigateldan barabanga mahkamlangan va 17 ga o’rnatilgan etakchi shesternya 16 orqali amalga oshiriladi. Yuklovchi ichi g’ovak tsapfaga jamlashgan ta’minlagich o’rnatilgan. Ichi g’ovak tsapfalar almashtiriluvchi yuklovchi 4va bo’shatuvchi 12 voronkalar bilan ta’minlangan.
Uncha katta bo’lmagan o’lchamdagi tegirmonlar barabanning ichiga qoplamani kiritish uchun lyuk 7 va 15 larga ega. Katta o’lchamdagi tegirmonlarda bu operatsiya bo’shatuvchi tsapfa orqali bajariladi. Barabanga po’lat yoki chuyan sharlar solinadi.
Bushatuvchi tsapfa biroz kattaroq diametrga ega, buning natijasida tegirmonda bo’tananing nishabi hosil qilinadi.
Dastlabki mahsulot tegirmonga ta’minlagich orqali yuklovchi tsapfadan beriladi, yanchilgan mahsulot bo’shatuvchi tsapfa orqali tushuriladi. Markaziy bo’shatiluvchi tegirmonlar qisqacha MShTs deb belgilanadi. Markaziy bo’shatiluvchi tegirmonlarning texnik xarakteris tikasi ilovada berilgan. MShTs tegirmonlar barabandagi bo’tana sathining balandligi bilan xarakterlanadi, bu bo’ylama yo’nalishidagi harakat tezligining kichik bo’lishini va mahsulotning nisbatan mayin tuyulishini belgilaydi.
Bo’shatuvchi bo’g’iz unga tasodifan tushib qolgan sharlarni tegirmonga qaytaruvchi spiralga ega. Sharli tegirmonlar ruda va boshqa mahsulotlarni yanchishda keng qo’llaniladi.
Panjara orqali bo’shatiluvchi sharli tegirmonlarning ishlab chiqarish unumdorligi yuqoriroq (10-15 % ga) va ularda yanchilgan mahsulot markaziy bo’shatiluvchi tegirmonlarda yanchilgan maxsulotga nisbatan shlami kamroq mahsulot beradi, lekin tuzilishi ancha murakkab. Markaziy bo’shatiluvchi sharli tegirmonlar oraliq mahsulotni qaytadan tuyush uchun ishlatiladi.
Odatda MSHR tegirmonlar yanchishning birinchi bosqichida, MSHTs esa mahsulotni mayin tuyush uchun yanchishning ikkinchi va uchinchi bosqichlarida ishlatiladi.

Markaziy bushatiluvchi sterjenli tegirmon.

1-tsilindirik baraban; 2-ta’minlagich; 3-yuklovchi tsapfa; 4-qoplama; 5-uzatish mexanizmi; 6-bo’shatuvchi tsapfa.
Sterjenli tegirmonlar tuzilish jihatidan markaziy bo’shatiluvchi sharli tegirmonlar (21-rasm)ga o’xshaydi. U gorizontal holdagi tsilindrik baraban 1 dan, jamlashgan ta’minlagich ko’rinishidagi yuklovchi moslama 2 dan, va uzatish mexanizmi 5 dan iborat. Mahsulotni sterjenli tegirmondan o’tish tezligini oshirish uchun uning yuklovchi va bo’shatuvchi tsapfalarining diametrini shunday diametrga ega sharli tegirmonlar tsapfalarinikiga nisbatan kattaroq qilib
tayyorlanadi. Sterjenli tegirmonlarda yon tomondan to’lqinsimon yoki pog’onali ko’rinishga ega qoplamalar o’rnatiladi. Sterjenli tegirmonlar qisqacha MSTs deb belgilanadi. Sterjenli tegirmonlar sharli tegirmonlardan oldin maxsulotni dag’al tuyush uchun, shuningdek rudani gravitatsiya va magnit usullarida boyitish uchun tayyorlashda ishlatiladi. Sterjenli tegirmonlarning texnik xarakteristikasi ilovada keltirilgan.