Sharof Rashidov nomidagi Samarqand davlat universiteti inson resurslarini boshqarish fakulteti iqtisodiyot (tarmoqlar va sohalar) yoʻnalishi 3-kurs talabasi Muzaffar Mamaraimov

Sharof Rashidov nomidagi Samarqand davlat universiteti inson resurslarini boshqarish fakulteti iqtisodiyot (tarmoqlar va sohalar) yoʻnalishi 3-kurs talabasi Muzaffar Mamaraimov Fan: Mehnat iqtisodiyoti

Mavzu: mehnat resurslari balansini tuzish va ishga joylashishga muhtoj shaxslarni aniqlash

REJA:

KIRISH

• Mehnat resusrlari balansining iqtisodiyotni tartibga solishdagi ahamiyati.
• Mehnat resurslari hisobot balansini tuzish uslubi.
• Ish bilan band boʻlmagan, ishga joylashishga muhtoj shaxslarning sonini aniqlash.

Xulosa

Foydalanilgan Adabiyotlar

Kirish.

• Mehnat resurslari – mamlakat aholisining mehnatga layoqatli yoshdagi qismi, iqtisodiy resurslarning tarkibiy unsuri; 16 yoshdan 55 yoshgacha boʻlgan ayollar, 60 yoshgacha boʻlgan erkaklar Mehnat resurslariga kiritiladi.Kishilar yoshining ulgʻayishiga qarab Mehnat resurslariga dastlab qoʻshiladilar, soʻngra (yoshi oʻtgach) undan chiqadilar. Koʻpchilik mamlakatlarda, shu jumladan, Oʻzbekistonda 16—59 yoshdagilar Mehnat resurslariga kiritiladi. Mehnat resurslari oʻsishi aholining koʻpayishiga bogʻliq. Aholi tarkibida yoshlar qanchalik koʻp boʻlsa, Mehnat resurslari shunchalik tez oʻsadi. 20-asr oxiri —21-asr boshlarida Oʻzbekistonda Mehnat resurslari har yili 320—350 ming kishi atrofida ko‘payib bordi. Ularning asosiy qismini mehnat yoshiga qadam qoʻyganlar tashkil etadi.
• 21-asr boshlarida Oʻzbekiston Mehnat resurslari tez oʻsishi bilan tavsiflandi. 2003-yilda respublikada Mehnat resurslari 13181,0 ming kishini tashkil etdi.

Mehnat resurlari balansining iqtisodiyotni tartibga solishdagi ahamiyati.

• Mehnat resurslari balansini tuzish hamda ishga joylashishga muhtoj shaxslarni aniqlash chog’ida asosiy axborot manbalari davlat statistikasi (mehnat bo’yicha, aholi bo’yicha statistika hisobotlari) maъlumotlari, maъmuriy hisobga olishning (masalan, mehnat va aholini ijtimoiy muhofaza qilish organlari, uy-xo’jaliklari, xodim-lar ro’yxatlari) har xil turlari, shuningdek, ish bilan bandlik masalalari yuzasidan ishchi kuchini tanlab tekshirishdan iborat. Ushbu xilma-xil manbalar ulardagi axborotning xususiyati va mazmuni, maъlumotlarni to’plash shakllari va usullari bo’yicha bir-biridan farq qilishi mumkin. Ishchi kuchini tanlab tekshirib chiqish – maъlumot to’plash vositalari orasida eng moslashuvchan usuldir.

Mehnat resurslarining hisobot balansi har qaysi yil yakunlariga qarab O’zbekiston Respublikasi bo’yicha, Qoraqalpog’iston Respublikasi bo’yicha, viloyatlar va Toshkent shahri bo’yicha tuziladi, shahar va qishloq aholisiga bo’linadi.

• Mehnat resurslarining hisobot balansi har qaysi yil yakunlariga qarab O’zbekiston Respublikasi bo’yicha, Qoraqalpog’iston Respublikasi bo’yicha, viloyatlar va Toshkent shahri bo’yicha tuziladi, shahar va qishloq aholisiga bo’linadi.

Mehnat resurlari hisobot balansini tuzish uslubi

Ish bilan band boʻlmagan, ishga joylashishga muhtoj Shaxslarning sonini aniqlash

• Mehnat resurslarining miqdori. Bu miqdor mehnat yoshidagi mehnatga qobiliyatli aholi soni bilan mehnat yoshidan kichik va katta, ishlayotgan shaxslar sonining yig’indisi sifatida aniqlanadi: MR=MYOM + IO’P Bunda: MR – mehnat resurslari; MYOM – mehnat yoshidagi mehnatga qobiliyatli aholi; IO’P – ishlayotgan o’smirlar va pensionerlar. MYOM soni mehnat yoshidagi aholi (16 yoshdan 60 yoshgacha bo’lgan erkaklar va 16 yoshdan 55 yoshgacha bo’lgan ayollar) sonidan ikkala jinsga mansub mehnat yoshidagi ishlamayotgan I va II guruh nogironlari hamda imtiyozli shartlar asosida pensiya olayotgan, ishlamayotgan pensionerlar sonini chegirib tashlash yo’li bilan aniqlanadi: MYOM= E (16-60)+A (16-55) - Nog, Bunda: E (16-60)– 16 yoshdan 60 yoshgacha bo’lgan erkaklar; A (16-55) – 16 yoshdan 55 yoshgacha bo’lgan ayollar; Nog – mehnat yoshida bo’lib, ishlamayotgan I va II guruh nogironlari (16 yoshdan 60 yoshgacha bo’lgan erkaklar va 16 yoshdan 55 yoshgacha bo’lgan ayollar) hamda imtiyozli shartlar asosida pensiya olayotgan, ishlamaydigan pensonerlar.

Xulosa Xulosa qilib shuni aytishimiz kerakki mehnat resurslari ya’ni ishga layoqatli aholi jamiyat ravnaqi va iqtisodiy rivojlanishda katta ahamiyatga ega Yetuk qobiliyatli kadrlar chiqarish ularni innovatsion boshqarish davlat ravnaqi uchun ustun boʻla oladi!

Foydalanilgan adabiyotlar

1.Abdurahmonov Q.X. Mehnat iqtisodiyoti. Nazariya va amaliyot. Darslik.– T.: Fan, 2019 yil. – 590 b.

• 2. Abdurahmonov Q.X., Imomov V.A. O zbekistonda mehnat potensialidan samarali foydalanish va uni boshqarish.-T.: ―Akademiya‖, 2008. –B.
• INTERNET SAYTLAR
• 1.https:library.samdu.uz
• 2.https:tsue.scienceweb.uz

Savollar

• Mehnat resurlariga kimlar kiradi?
• Mehnat resurslari bandligi deganda nimani tushunasiz?
• Mehnat resurslari unumdorligiga koʻra turlari nimalardan iborat?
• Mehnat resurslari, ularning hududiy joylashishi va ulardan foydalanishni yanada yaxshilashning qanday muommolari mavjud?
• Jamiyatning mehnat resurslari deganda nimani tushunasiz?

EʼTIBORINGIZ UCHUN RAHMAT!