Sharof Rashidov nomidagi Samarqand Davlat Universiteti Kimyo fakulteti 3- bosqich 303- guruh talabalari Boboev Xurshidxon,Suyunov Hamid Organik sintez va biorganik kimyo kafedrasi mavzu: Organik o’g’itlar ishlab chiqarish Reja

Organik o'g'itlar ishlab chiqarish

Siz organik' o ishlab chiqarish jarayoni haqidaiy tasavvKatta masstab: 100 000–300 000 t/y I.V.Tyurinning aniqlashicha,1 ga maydondagi tuproqqa yil davomida 5-8 t o‘simlik qoldiqlari tushib, shundan 1-10% I tuproq haydalma qatlamining organik moddasiga aylanadi. Tuproqning 0-20 sm li qatlamida mavjud bo‘lgan 0,7-2,7 t/ga (ayrim ma’lumotlarga ko‘ra 5-8 t/ga) bakteriyalarning atigi 1-2% i organik moddaga aylanadi. Tuproqdagi kimyoviy o‘ziga xos organik birikmalar asosan uglevodlar (tsellyuloza, kraxmal, gemitsellyuloza) organic kislotalar, oshlovchi moddalar va lignin ko‘rinishlarida
uchraydi. Gumusga organik kislotalar, oqsillar, aminokislotalar, amidlar, yog‘lar, qatronlar, aldegidlar, poliuron aylanmagan moddalar umumiy organik moddalar miqdorining 10-15% ini tashkil qilsada, tuproq unumdorligini belgilashda muhim ahamiyatga ega.
Bu moddalar tuproqda ancha tez parchalanadi, tarkibidagi
azot, fosfor, oltingugurt va boshqa elementlar osonlik bilan minerallashadi va o‘simiklarning oziqlanish manbaiga aylanadi. Ularning bir qismi tuproqda parchalanib, o‘ziga xos tabiatli organik moddalarga aylanishi va gumus hosil bo‘lishi uchun manba bo‘lib xizmat qilishini alohida ta’kidlash joiz.
Tuproqning organik qismi
Yuqoridagi ro'yxatdan ko'rinib turibdiki, turli organik o'g'itlar mavjud. Turlarning turlari va ularning xususiyatlari asosan ishlab chiqarish manbalariga, shuningdek, o'g'itlarni ishlab chiqarish texnologik jarayoniga bog'liqdir. Ularning har birida:

- maxsus organik moddalar (tuproq tarkibini yaxshilaydigan juda qimmatli element). Kichik miqdordagi organik o'g'itlar quyidagilardir:
- ba'zi metallar va boshqa kimyoviy elementlarning oksidi.
Organik o'g'itlarning har bir turida qanday va qancha miqdorda mavjudligini batafsil ko'rib chiqaylik. Bu juda qimmatli o'g'it mushuk va itlardan tashqari, uy hayvonlarining najaslaridan boshqa narsa emas. Hayvon turiga qarab, turli kompozitsion organik o'g'itlar olinadi. Turlari va ularning xususiyatlari shuningdek pishirish jarayonining bosqichiga bog'liq bo'lib, ular quyidagilar:
- yangi go'ng (faqat kuzda qo'llaniladi, tuproq darhol shudgorlanadi)
- yarim yonib ketgan (ichidagi somon qorong'i bo'ladi, osonlikcha bo'linadi)
- chirigan (bir hil qorong'i massa),
Go'ng tayyorlashning bosqichi qanchalik baland bo'lsa, unib-o'sib ketadigan massa qancha ko'p bo'lsa, unda organik moddalar buzilsa, sifati oshadi. Bu go'ngning qaysi axlatni tayyorlashi muhim ahamiyatga ega, cho'chqa go'ngida juda kam kaltsiy bor, shuning uchun ohak qo'shiladi. Rabbit go'ngi ham yaxshi o'g'itdir. Nutriyadan esa faqat chirigan go'ngni ishlatishingiz yoki kompostga qo'shishingiz mumkin.