Afrikaliklar uy joylari va ularga xo`jalik tasiri - Etnik tarixi
- Xo’jaligi va moddiy madaniyati
- Uy joylari
- Ma’naviy madaniyati
Etnik tarixi - Yuqori paleolitga oid qoyatosh suratlari Sharqiy Afrikadagi Kondor-Oradi g’orlaridan topilgan.Ilk paleolitga oid mehnat qurollari ham topilgan. Ular ichidan eng qadimgisi Kafudan(Uganda)dan chiqqan.
- Neolitga o’tish qit’aning turli hududlarida turli davrda ro’y berib eng avvalo uning Shimoli-Sharqiy hududlarida ro’y bergan.Neolit inqilobi:dehqonchilik va chorvachilikning yuksalishi , aholi sonining oshishi hamda yangi hududlarga ko’chib ularni o’zlashtirishga olib keladi.Sahroyi Kabir qurib cho’lga aylanishi ham mil.avv.III mingyillikda ro’y beradi.Unda yashagan aholi Nil vohasi va sharqiy hududlarga ko’chib o’tgan. Olimlarning fikricha, sahroda shakllangan xalqlardan biri fulbe bo’lib, ularning soch turmaklashlari , ilonning ramziy belgisi ekanligi , mayitlarni mo’miyolashlari shundan darak beradi.
Temir asriga oid topilma Nok mil.avv.IX asr bilan belgilanib , Shimoliy Nigeriyadan topilgan.Shimoli-Sharqda Afrikadan mil. avv. I mingyillik boshlariga oid yana bir temir madaniyati- Meroe ham topilgan (Nil daryosining o’rta oqimida). - Temir asriga oid topilma Nok mil.avv.IX asr bilan belgilanib , Shimoliy Nigeriyadan topilgan.Shimoli-Sharqda Afrikadan mil. avv. I mingyillik boshlariga oid yana bir temir madaniyati- Meroe ham topilgan (Nil daryosining o’rta oqimida).
- Bantularning ko’chishlari va Kongo daryosi havzasiga joylashishlari ham temir asrida bo’lgan.Bu ko’chishlar mil.avv.II mingyillikning boshlariga qadar davom etgan.
- Madagaskar oroliga malgashlarning kelib joylashishlari mil. avv. XVI asrdan X asrga qadar davom etgan.
- Afrikaning ovchi va terimchi qabilalari:bushmenlar (butazor odamlari ) ,gottentotlar(saan) va boshqalardir.Bushmenlar:xeykum, auen , kung guruhlariga bo’linib , ularning soni 50000 kishidir.
- Bushmenlar terib-termachlash mahsulotlarini qo’shni bantu xalqlari bilan mais(makka doni)ga almashadilar.
Xo’jalik hayoti - Afrikaning asosiy aholisi dehqonchilik bilan shug’ullanadi . Afrika ko’pgina qishloq xo’jalik ekinlari vatani bo’lsada osiyodan banan , anor , shakarqamish , piyoz o’tgan .
Efiopiya To’qimachqonchilik– asosan dehqonchilik xo’jaligidagi aholida rivojlangan bo’lib G’arbiy Sudan savannasida paxta qadimda asosiy ashyo bo’lgan . To’qimachilik markazi – Kano shahri bo’lgan . - To’qimachqonchilik– asosan dehqonchilik xo’jaligidagi aholida rivojlangan bo’lib G’arbiy Sudan savannasida paxta qadimda asosiy ashyo bo’lgan . To’qimachilik markazi – Kano shahri bo’lgan .
- Afrika aholi shuningdek , yog’och o’makorligi , savat to’qish , kulolchilik , temirchilikda mohir ustalar bo’lishgan .
Uy - joylari - Uy – joylarning asosiy ikki turi : doirasimon va to’rturchakli turi mavjud . Doirasimon uylar ko’pincha savanna hamda o’rmon zonalarida bunyod etilgan .
- Eng oddiy turar joylari bushmenlar va pigmeylarda bo’lib , ularda pana hamda chaylalar terilar bilan yopilgan .
Janubiy afrika zuluslari uylari - Ular ko’p bo’lmasdan sodda , primativ ko’rinishga ega . Idishlarning ko’rinishi va ashyosi geografik muhit hamda aholining mashg’ulotlari bilan bog’liqdir .
- “Kalabash” yoki “kalebas” butun Afrika aholisi uchun umumiy qovoqdan yasalgan turli idishlar bo’lgan .
Kiyimlari - Afrika xalqlarining deyarli barchasida qoplon terisini kiyimda ishlatish kishini eng oliy tabaqaga oid ekanligini bildiradi . Markaziy , Sharqiy va Janubiy Afrikada belbog’cha ko’rinishidagi kiyim keng tarqalgan .
- Bushmen va pigmeylar kiyimlari ham belbog’chalar bo’lib , ular turli qo’ng’iz , kapalaklar qanotlari bilan bezatilgan .
Milliy Dashiki kiyimi Ijtimoiy hayoti - Afrika xalqlarida ham “ bolaning sochini ” birinchi marta olish tantanasi bo’lgan . Malgashlar bu tantanada katta dasturxon yozib , yig’ilganlarni mehmon qilishgan .
- Ko’pgina xalqlarda egizaklar alohida o’rin tutadi . Bushmenlar qadimda egizaklar tug’ilishini xosiyatsiz bilib ularni o’ldirishgan
Pigmeylar hayotidan lavha - Pigmeylar hayotidan lavha
Do'stlaringiz bilan baham: |
