Shaxsiy kompyuter arxitekturasi va unga xizmat ko

 
 

---

Mavzu-_17_: Klaviatura va monitor profilakturasi 
Reja: 
1.Klaviatura 
2.Klaviatura nazoratchisi
Klaviatura — maʼlumot kirgizish uchun yoki biror bir qurilmani boshqarish uchun 
moʻljallangan maʼlum tartibda joylashgan dastak tugma. Odatda, tugmachalar qoʻl 
barmoqlari bilan eziladi. Lekin, sensorli klaviaturalar ham boʻladi. 
Klaviatura (lot. clavis — kalit) -1) musiqa cholgʻu sozlarida maʼlum tartibda 
joylashgan klavish (richag)lar majmui, klavish mexanizmi (tovush hosil qiluvchi va 
uni soʻndiruvchi richaglar tizimi)ning asosiy qismlaridan biri. 12-asrdan dastlab 
organyaa, soʻngra boshqa klavishli musiqa cholgʻularipa qoʻllanilgan. Klavesin, 
fisgarmoniya, elektroorgan kabi cholgʻularda bir nechta dastaki K. (manual)lar 
boʻlishi mumkin. Organda qoʻl uchun muljallangan K. (manual)lardan tashqari 
nihoyatda past (yoʻgʻon) tovushlar manbai — oyoq K.si (pedal) ham mavjud; 2) 
yozuv mashinkasi, kompyuter kabi mexanizmlarda klavishlar majmui 
C:\Users\Metodika\Downloads\album\album\km\2521____.JPG
Klaviatura foydalanuvchi 
uchun muhim qurilma bo’lib, uning yordamida SHK ga qiymatlar, buyruqlar va 
boshqarish tasirlari kiritiladi. Klavishalarga lotin va rus alfavita harflari: o’nli 
raqamlar; matematik, grafik va maxsus xizmat belgilari; tinish belgilari; ba’zi 
buyruqlar, jadvallar nomlari va b. belgilangan. 
SHK tipiga bog’liq ravishda klavishalarning vazifalari, ularning belgilanishi va 
joylashishi o’zgarib turishi mumkin. 
Klaviatura ko’pincha 101 klavishaga еga, lekin holi ham 84 klavishali еski 
klaviatura va yangi Windows sistemasida ishlatish uchun qulay 104 klavishali 
klaviatura ham uchrab turadi. Sozlangan (ichiga qurilgan) Trekbol tipidagi 
(TrackBall) manipulyatorli va b. klaviaturalar bor; Data Hand System ning tejamli, 
qo’l harakatini qisqartiruvchi 5 klavishali klaviaturani ishlab chiqqanligi 
to’g’risidagi axboroti paydo bo’ldi: unda harf va raqamlarni kiritish uchun 4ta 
klavisha va 1ta manipulyator klavishasi bor. Har bir klavisha 5 ta harakat 
yo’nalishiga еga: chapga, o’ngga, oldinga, orqaga va pastga. Ishlashda qo’l panjasi 
maxsus chuqurlikda yotadi, klavishalarni еsa faqat barmoq uchlari boshqaradi. 
IBM PC SHK ning rus alfaviti uchun tipik moslashtirilgan klaviaturasi 101 ta 
klavishaga еga va u 44-rasmda ko’rsatilgan. 
Barcha klavishalarni quyidagi gURO’hlarga bo’lish mumkin: 

---

Harf-raqamli klavishalar, ular raqamlarni va matnlarni kiritish uchun 
mo’ljallangan; 
Kursorni boshqarish klavishalari, bu gURO’hdagi klavishalar sonli qiymatlarni 
kiritish еkranda matnni ko’rib chiqish va taxrirlash uchun ishlatilishi mumkin; 
Maxsus boshqaruvchi klavishalar: registrlarni qayta ulash, dastur ishini o’zish, 
еkrandagi narsalarni bosishga chiqarish, SHK ning OT sini qayta yuklash va b.; 
C:\Users\Metodika\Downloads\album\album\km\klavitura 
copy.JPG
Funkcional 
klavishalar, ular servis dasturlarida boshqaruvchi, klavishalar sifatida keng 
ishlatiladi.