tupchiboshi- lashkar boshligi, miroxurboshi- bosh xazinachi, bakovul boshi-
oshxona nazoratchisi, yasovulboshi- faromoyishlarni еtkazuvchi, kozi
kalon- bosh sudya va xakoza. Xiva va Kukonda xam ma'muriy boshqaruv
tarkiban shunday tuzulgan. Ayrim mansablarning atalishi bir xil bulsa-
da, xukukiy mavеi boshqacharok bo`lgan. Maxalliy boshqaruv viloyat
bеklari tomonidan amalga oshirilgan. Amlokdorlar davlat soliqlarini
Oqsoqollar, aminlar (soliq yiguvchilar), miroblar va boshqalar orqali
undirishgan. Kishlok joylarida xokimiyat dorugalarga byerilgan,
shaxarlarni esa xokimlar, ularning yerdamchilari yuzboshi va
kadxudolar boshqargan. Osoyishtalikni saklash mirshablar kulida,
Kukonda esa kurboshilar zimmasida edi. Xar uchala xonlikda sud ishlari
shariat pyoshvolari kulida edi. Xukuk-tartib masalasi bilan kozilar,
muftilar, raislar, muxtasiblar bajarishgan. Amir yoki xon
aralashmaydigan darajadagi sudlov ishlarga shariat-panox dеb nom
olgan kozi-kalon raxbarlik kilardi.
Xonliklarning asosiy boyligi yer xisoblanar edi, chunki daromad
asosan dеxkonchilik tufayli kеlardi. Barcha yer shartga kura davlatga,
ya'ni xonga yoki amirga karashli bo`lib, axoliga foydalanish uchun turli
shartlar bilan byerilar edi. Yer mulklari asosan kuyidagilardan iborat
bo`lgan: 1. davlatga karashli amloki-podshoxiy, amloki sultoniy dеb
nomlangan yerlar. 2. xon (amir) tomonidan aloxida xizmati uchun bo`lib
byerilgan xususiy mulk yerlar. 3. masjid, mozor, xonako, madrasalarga
ajratilgan, umuman ruxoniylarga byerilgan vakf yerlar. Dеxkonlar ana
shu mulk egalaridan yerlarni ijaraga olib ishlardilar va juda katta
mikdorda soliqlar tulardilar. Boshqa xonliklarga nisbatan Kukonda
Do'stlaringiz bilan baham: |